همه چیز «جلیقه ضد گلوله» نیست

خبر شهادت «علی خواجوی» البته خیلی زودتر از این‌که پیکرش به راور برسد رسانه‌ای شد، آفتاب دوشنبه پانزدهم مرداد هنوز غروب نکرده بود که خبرگزاری‌ها از شهادت یک محیط‌بان جدید خبر دادند و از قول مدیرکل محیط‌‌زیست استان کرمان نوشتند یکی از ماموران اداره حفاظت محیط‌‌زیست شهرستان راور در درگیری با شکارچیان غیرمجاز به شهادت رسیده است. با این‌که رضا جزینی‌زاده در ساعات ابتدایی مخابره خبر از اصابت سه گلوله جنگی به ناحیه شکم این محیط‌بان خبر داده بود، اما فرمانده یگان حفاظت محیط‌‌زیست دیروز به ما گفت که محیط‌بان مذکور فقط با شلیک یک گلوله به ناحیه بازو به شهادت رسیده است.

ما دیروز در حالی با سرهنگ جمشید محبت‌خانی صحبت کردیم که او خودش را به راور کرمان رسانده و عازم منزل این محیط‌بان شهید بود، محیط‌بانی که محبت‌خانی گفت پدر سه فرزند است؛ پدری که نحوه شهادتش با علامت سوال‌های زیادی همراه است؛ از تعداد گلوله‌های شلیک شده گرفته تا مجهز بودن او به جلیقه ضد گلوله.

ما این سوال‌ها را با فرمانده یگان حفاظت محیط‌‌زیست در میان گذاشتیم و محبت‌خانی درباره تناقضات پیش آمده گفت: در ابتدا چون محیط‌بان خواجوی در یک منطقه صعب‌العبور مورد اصابت گلوله قرار گرفته و دسترسی به او دشوار بود، اطلاعات براساس گفته‌های محیط‌بان دیگری که در صحنه حاضر بود و با شروع درگیری صحنه را ترک کرده بود، منتشر شد. این محیط‌بان هم به خاطر این‌که از حادثه پیش آمده شوکه شده بود، از شلیک دو سه گلوله به شکم محیط‌بان خواجوی خبر داده بود اما من امروز پیکر محیط‌بان شهید سازمان حفاظت محیط‌‌زیست را از نزدیک دیدم و فقط یک تیر، آن هم به ناحیه بازوی او اصابت کرده است.

محبت‌خانی در تشریح نحوه شهادت این محیط‌بان هم گفت: از آنجایی که گلوله از بدن این محیط‌بان خارج نشده است، به‌نظر من تیر شلیک شده به او با برخورد به کتفش کمانه کرده و به قلبش خورده است، البته ممکن است دلیل شهادت او، ضربه مغزی هم باشد چرا که روی سرش جای یک ضربه کوچک بود که به نظر می‌رسید بعد از اصابت گلوله زمین خورده باشد. محبت‌خانی احتمال سکته محیط‌بان خواجوی را هم دور از ذهن ندانست و گفت باید منتظر اعلام نتیجه بررسی کارشناسان پزشکی قانونی بمانیم، اما در هر حال چون تیراندازی مستقیم بوده ایشان شهید محسوب می‌شود.

جلیقه ضد گلوله؛ آری یا خیر؟!

او شایعات به وجود آمده پیرامون مجهز نبودن محیط‌بان خواجوی به جلیقه ضد‌گلوله را نه تایید کرد و نه تکذیب و با اعلام این‌که هنوز خودش صحنه را از نزدیک ندیده گفت نحوه شلیک گلوله به صورتی بوده است که اگر ایشان جلیقه ضد گلوله هم داشت در شهادتش تاثیری نمی‌کرد.

اطلاعات این مقام مسئول از نحوه شهادت نیروی تحت فرمان سازمانش اما براساس حدس و گمان بود. او گفت: من احساس می‌کنم صحنه به این شکل بوده باشد که هر دو طرف از یک فاصله نزدیک دو سه متری، اسلحه‌هایشان را به طرف هم گرفته باشند و نهایتا شکارچی اولین نفری بوده باشد که شلیک کرده و محیط‌بان ما به خاطر ترحمی که داشته در تیراندازی تاخیر کرده است.

این درحالی بود که رئیس سازمان حفاظت محیط‌‌زیست دیروز در نشست خبری این سازمان گفت که نمی‌داند، چرا این محیط‌بان جلیقه ضد‌گلوله نداشته! عیسی کلانتری در جمع رسانه‌ها به اطلاعات دیگری هم از محیط‌بان علی خواجوی اشاره کرد. او گفت: این محیط‌بان شهید ده سال سابقه کار داشته، اما فقط دو تا سه ماه آموزش دیده بود، بنابر‌این در نظر داریم محیط‌بانان قبل از اعزام به ماموریت به صورت کامل مسائل اجتماعی، فرهنگی و مهارتی را در دانشکده محیط‌‌زیست آموزش ببینند و تا زمانی که دوره‌های دو تا چهار ساله آموزشی را نگذرانده‌اند آنها را راهی عملیات نکنیم.

کلانتری از فرصت استفاده کرد و از نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواست تا لایحه حمایت از محیط‌بانان و جنگلبانان را که بیش از یک‌سال است در کمیسیون‌های مجلس در حال رفت و آمد است، هرچه سریع‌تر تصویب کنند تا آنها با خیال راحت‌تری از طرف مردم ایران از محیط‌‌زیست دفاع کنند.

محیط‌بانانی که آماده نیستند

با این‌که اسم علی خواجوی فعلا به عنوان آخرین محیط‌بان شهید در سازمان حفاظت محیط‌‌زیست ثبت شده است، اما مرداد 97 برای محیط‌بانان کشورمان بی‌حادثه نبوده و چند روز قبل از علی خواجوی، محمدی احمدی‌نیک محیط‌بان دیگری بود که به‌دنبال تعقیب و گریز با متخلفان در قلعه گنج کرمان به شهادت رسید تا به فاصله ده روز، دو محیط‌بان جان خودشان را از دست بدهند و نامشان در کنار نام 120 محیط‌بان قبلی سازمان حفاظت محیط‌‌زیست قرار بگیرد که در راه حفاظت از محیط‌‌زیست کشورمان به مقام شهادت رسیده‌اند.

شهادت این دو محیط‌بان، اما یک بحث کهنه و قدیمی را دوباره سر زبان‌ها انداخت، بحثی که حول محور نحوه آموزش و آماده‌سازی محیط‌بانان می‌گشت‌؛ موضوعی که به گفته علی جعفرخانی، مدرس و کارشناس رسمی دفاع شخصی در سطح ارتش از وجود ضعف‌های فراوان در بحث آموزش محیط‌بانان حکایت می‌کند.

جعفرخانی، در توضیح بیشتر به ما گفت: اولین و مهم‌ترین نکته بحث آمادگی جسمانی محیط‌بانان است‌؛ آنها باید بتوانند به موقع یک عکس‌العمل خوب از خودشان نشان بدهند. در حالی که ما می‌بینیم محیط‌بان‌های ما از نظر بدنی و آمادگی جسمانی متاسفانه آن چابکی لازم را ندارند و این یک نقطه ضعف بزرگ است.

این کارشناس رسمی دفاع شخصی توضیح داد: محیط‌بان‌های ما باید سلاح‌هایی را که شکارچی‌ها مورد استفاده قرار می‌دهند بخوبی بشناسند و بدانند طریقه مقابله با آنها به چه صورت است.

مساله بعدی هم این است که به فنون دفاع شخصی کاربردی آشنا باشند و بدانند چطور باید دفاع کنند، نقاط حساس بدن را بشناسند و بدانند وقتی با یک شکارچی درگیر می‌شوند، به کدام قسمت‌ها باید ضربه بزنند تادر کمترین زمان بیشترین بازدهی را برایشان داشته باشد. جعفرخانی اما در ادامه به یک نقطه ضعف بزرگ دیگر درآموزش محیط‌بانان هم اشاره کرد و گفت: مساله مهم دیگر نحوه درگیری و مدیریت بحران است، مساله‌ای که محیط‌بان‌های ما بلد نیستند و نمی‌دانند که وقتی با یک شکارچی درگیر شدند چه تکنیکی را به کار ببرند و از چه تاکتیکی استفاده کنند تا ماجرا با کمترین هزینه به پایان برسد. او به ما گفت که همه این نقاط ضعف را قبلا در یک جلسه به اطلاع معصومه ابتکار، رئیس سابق سازمان حفاظت محیط‌‌زیست رسانده و اعلام آمادگی کرده تا محیط‌بانان را در این زمینه‌ها آموزش بدهد، اما از پیشنهادش استقبالی نشده است.

در حالی که از جلسه تودیع ابتکار و سپردن سازمان محیط‌‌زیست به کلانتری، حالا دقیقا یک سال می‌گذرد و محیط‌بانان کشورمان هنوز با هزار اما و اگر سر پست هایشان حاضر می‌شوند و از محیط‌‌زیست کشور دفاع می‌کنند؛ جمعیتی که تعدادشان کم نیست و براساس آخرین آمارها جمعیتی حدود 3400‌نفری دارند. جمعیتی که از 22 فروردین امسال به جلیقه ضدگلوله مجهز شدند تا جانشان کمتر در خطر بیفتد و با این حال هنوز با شلیک ناگهانی یک گلوله جانشان را از دست می‌دهند.

مینا مولایی