تاثیرات کاهش نرخ ارز بر صنعت کشور

تاثیر نرخ ارز بر متغیرهای مختلف اقتصادی از جمله تولید، سرمایه‌گذاری، اشتغال و همچنین بر بازرگانی خارجی و شاخص‌هایی مانند صادرات و واردات از مباحث بسیار تعیین کننده در ثبات اقتصادی کشور، رفاه عمومی جامعه، تورم و قدرت خرید مردم است.

طبق اعلام مرکز پژوهش های مجلس هر ۱۰ درصد رشد نرخ ارز باعث افزایش دو درصدی نرخ تورم خواهد شد. در عین حال در صورت کاهش یک میلیون بشکه‌ای صادرات نفت ایران، رشد اقتصادی به منفی دو درصد سقوط خواهد کرد.

نرخ ارز از کانال های مختلفی می تواند بر تورم اثرگذار باشد که مهم ترین آنها افزایش قیمت کالاهای وارداتی مصرفی خانوار و افزایش قیمت کالاهای واسطه ای و در نتیجه افزایش هزینه های تولید است. چنانچه اخیرا قیمت برخی کالاها و خدمات مصرفی خانوار مثل گوشت گوسفند، گوشت مرغ، برنج، چای، رب گوجه، سیب زمینی، دارو و ... افزایش چشمگیری یافته است.

بخش هایی که بیشترین آسیب پذیری را در شرایط تحریم و محدودیت واردات دارند ساخت تجهیزات حمل و نقل، ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی، محصولات لاستیک و پلاستیک و ساخت منسوجات و بخش هایی که وابستگی بالایی به واردات دارند با کاهش توان تولید بیشتر و متعاقبا افزایش قیمت بیشتری در اقتصاد مواجه می شوند.

تولید در اقتصاد ایران به شدت به واردات کالاهای سرمایه ای، واسطه ای و مواد اولیه وابسته است. با درنظرگرفتن چنین شرایطی، تضعیف ارزش پول ملی، افزایش هزینه های تولید، رکود و تعطیلی صنایع را در پی خواهد داشت. افزایش نرخ ارز به شدت حاشیه سود اکثر صنایع کشور را کم کرده و هزینه‌های تولید آنها را افزایش داده است،زیرا رابطه‌ی نرخ ارز با واردات، رابطه‌ی معکوس و منفی است؛ یعنی با افزایش نرخ ارز، قیمت کالاهای وارداتی بالا می‌رود.

متاسفانه فساد و رانت در این نابسامانی بازار و چند نرخی بودن ارز و عدم نظارت دقیق و جدی عامل اصلی افزایش سرسام قیمت های داخلی شد.
در حال حاضر نحوه تخصیص ارز به واردات مواد اولیه، از دغدغه‌های اصلی فعالین اقتصادی به‌ویژه صنعت غذا است. به دلیل پرهیز تامین کنندگان خارجی از انعقاد قراردادهای بلندمدت و تمایل آنها به انجام معاملات نقدی، قیمت مواد و تجهیزات از نوسانات بیشتری برخوردار است که این موضوع، سودآوری صنایع داخلی را با تردید بیشتری مواجه کرده است. تاخیر در انجام مبادلات بین المللی و ورود موارد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان را با مشکلات جدی مواجه کرده است.

برای اینکه فعالان اقتصادی بتوانند نسبت به ورود به فضای کسب‌وکار و انجام سرمایه‌گذاری ترغیب شده و برای آن برنامه‌ریزی نمایند ثبات ارزی یکی از مسائل مهم و تعیین کننده است. بعلاوه عدم امکان پیش بینی وضعیت ارزی نیز میتواند امنیت سرمایه گذاران را تهدید کند.

کاهش نرخ ارز بر بازار‌های مختلف بی تاثیر نبوده است. ضمن کنترل نسبی پیشروی بازار بورس منجر به کاهش نسبی قیمت‌ها در بازار خودرو، گوشی، طلا و سکه، و تا حدودی اقلام خوراکی گردید.

یکی از مهمترین صنایعی که در ماههای اخیر از افزایش نرخ ارز شوک بزرگی را متحمل شد صنعت خودرو بوده است. آنچه که تعیین کننده قیمت‌ها در صنعت خودرو است، نرخ ارز در بازار ثانویه است که در صورت کاهش آن هزینه‌های تمام شده تولید در این صنایع نیز کاهش خواهد یافت. قیمت خودروهای وارداتی و داخلی در بازار آزاد به طور روانی از نرخ ارز آزاد تاثیر می‌پذیرد و به همین دلیل با کاهش اخیر نرخ ارز در بازار آزاد شاهد کاهش قابل توجه قیمت خودروهای وارداتی و داخلی در بازار آزاد بودیم. کمبود عرضه در خودرو‌های داخلی از عوامل افزایش قیمت خودرو طی ماه‌های گذشته بود. اگر خودروسازان، خودرو بیشتری در بازار عرضه کنند شاهد کاهش بیشتر هم خواهیم بود.

همچنین با کاهش نرخ ارز انتظار می‌رود شاهد سقوط قیمت‌ها در بازار مسکن باشیم. البته
بازدهی بازار مسکن در طولانی مدت اتفاق خواهد افتاد و خیلی تحت تاثیر نوسانات روزانه قرار نمی‌گیرد
باید از ظرفیت های ارزی کشور به نحو بهینه و موثری استفاده کرد بعلاوه کنترل و پایش ارزی از ابتدای تخصیص ارز تا زمان ترخیص کالا از ضروریات است تا جلوی سوء استفاده های احتمالی گرفته شود و با نظارت دقیق متخلفان مورد مجازات قرار گیرند. ضمن اینکه ترخیص کالاها اساسی توسط گمرگ نیز باید سرعت عمل بیشتری داشته باشد وکالاهای اساسی به نحو مناسبی توزیع و ذخیره سازی شوند.

دکتر مهدی کریمی تفرشی
عضو هیات مدیره کنفدراسیون صنعت ایران