وزیر خارجه کشورمان در نشست خبری با همتای مالزیایی اعلام کرد:
به گزارش جام جم آنلاین، بهرام قاسمی دهمین سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با فارس به تشریح آخرین تحولات در عرصه سیاست خارجی پرداخت.
سفر همزمان ولید المعلم وزیر خارجه سوریه و گیر پترسن نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه به تهران، مناسبات دمشق و آنکارا، روند مذاکرات صلح سوریه (آستانه)، اوضاع یمن، روابط تهران و ریاض، سازوکار مالی اروپا (اینستکس) و گلایه‌مندی ایران از تاخیر اروپا در اعلام ثبت این سازوکار و تأکید بر اجرایی شدن هر چه سریع‌تر آن، پیگیری‌های انجام شده درباره وضعیت خانم «نگار قدس کنی» شهروند ایرانی که از خرداد 1396 به بهانه واهی در استرالیا زندانی است، انتصاب سفرای زن، تشکیل دولت جدید لبنان، حضور آمریکا در افغانستان و ... از جمله موضوعاتی بود که در این گفت‌وگوی دو ساعته به آنها پرداخته شد.
وی در این گفتگو می‌گوید که جمهوری اسلامی ایران هرگز از ابتدا به سازوکار (اینستکس) نه به شکل صد در صد و تمام و کمال دل بسته بوده و نه به عنوان راه‌حل نهایی و ثمربخش به آن می‌اندیشیده است. در واقع ایران به این راهکار به عنوان راهکاری توجه کرده که می‌تواند در عرصه جهانی در کنار سایر راهکارها وجود داشته باشد.
قاسمی همسایگان را اولویت نخست در سیاست خارجی جمهوری اسلامی می‌خواند و عنوان می‌کند: متاسفانه ما در منطقهای قرار داشتیم که در دهه‌های گذشته به علت سیاست‌های زیاده خواهانه آمریکا و اشتباهات راهبردی مکرر این کشور در این منطقه، بخشی از این مناطق و کشورها دچار جنگ‌های داخلی، جنگ، بی ثباتی و ناکارآمدی در حوزه‌های اقتصادی بودند، ولی ما همواره در همه مقاطع تاریخی سعی کردیم به عنوان یک همسایه مسئولیت پذیر به همه همسایگان کمک کرده و در حد توانایی در جهت صلح، ثبات و امنیت در منطقه تلاش کنیم.
وی با بیان اینکه امروز شاهد روابط بسیار بهتر و عمیقی بین ایران و سایر کشورهای همسایه و پیرامونی هستیم، یادآور میشود: البته با چند کشور در مجموعه کشورهای پیرامونی و حوزه‌های جنوبی خود مواجهیم که مشکلاتی را دارند و تحت تاثیر کانون‌های مشخصی در جهان قرار دارند که سعی می‌کنند نسبت به تضعیف ایران اقدام کنند.
این دیپلمات ارشد کشورمان با ذکر این نکته که سیاست ایران صبورانه بوده و سعی کردیم با تحمل، صبوری و درایت در دام مخرب این کشورها قرار نگیریم، خاطرنشان می‌کند: همواره با صدای بلند اعلام کردیم که این آمادگی را داریم که حتی با این کشورها که تعدادشان محدود است گفت‌وگو کنیم و آمادگی تعامل با همه این کشورها را داشته و داریم.
سخنگوی وزارت خارجه درباره مناسبات تهران و ریاض هم می‌گوید: در حوزه عربستان شاهد فراز و نشیب عجیب و غیر قابل درکی طی سالیان اخیر هستیم که باعث یکسری از ناهنجاری‌ها و بی ثباتی‌ها و مشکلات عدیده در منطقه بوده و ما سعی کردیم با درایت و خونسردی کامل، ناشی‌گری کودکانه برخی که سعی می‌کردند از این آب گل آلود ماهی خود را صید و تنش‌ها را افزایش دهند، کنترل کنیم.
وی همچنین می‌گوید: در یک نگاه خوشبینانه به نظر می‌رسد امروز شاهد تدبیر بیشتری در اعلام مواضع و گفتمان عربستان در قبال مسائل منطقه و ایران هستیم و امیدواریم وضعیت جدید عربستان به یک تعامل جدی بین کشورهای منطقه بینجامد، چرا که ما قطعا علاقه‌مندیم همه کشورهای منطقه بتوانند در استقلال کامل سیاست‌های خودشان را دنبال کنند و ما این را می‌فهمیم و برای دیگران روشن است که هیچ کشوری قادر نیست کشور دیگری را جابه‌جا و از نقشه و جغرافیای منطقه حذف کند.
قاسمی همچنین عنوان می‌کند: ایران این آمادگی را داشته و دارد، اگر اختلاف نظری با تعداد معدودی از کشورهای منطقه وجود دارد، در پشت میز مذاکره و به صورت مسالمت آمیز آن اختلاف را حل کند. ایران نیاز و چشمداشتی به خاک کشورهای همسایه و منطقه ندارد و کشوری مستقل است که سیاست‌هایش را خودش در تهران اتخاذ می‌کند.
سخنگوی وزارت خارجه با بیان اینکه تعداد اندکی از کشورها هستند که روابطمان مطلوب نیست و این وضعیت مورد نظر ما نیست، متذکر میشود: البته مقصر هم جمهوری اسلامی ایران نیست و هر آن گاه که این کشورها برای رابطه بهتر و بهینه تلاش کنند، ایران هم می‌تواند در این زمینه بررسی و اقدامات لازم را به عمل آورد.
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو به اوضاع کنونی در یمن اشاره می‌کند و با بیان اینکه یمن در عصر حاضر و برای آیندگان شاید یک نمونه بارز از فاجعه جدی بشری باشد، تأکید می‌کند: برخی کشورهای غربی باید از صدور و فروش و ارائه تسلیحات مخرب به کشورهای متجاوز اکیدا خودداری کرده و علاوه بر این نیاز است که جامعه جهانی هم متجاوزان را به توقف این تجاوز سبوعانه وادار کند.
وی همچنین درباره مناسبات دمشق و آنکارا می‌گوید: سوریه و ترکیه قادرند نقش بسیار مهمی در منطقه ایفا کنند و قطعا ترکیه به تمامیت ارضی سوریه احترام خواهد گذاشت و البته مسائل و مشکلاتی می‌تواند هنوز باقی مانده باشد که در رایزنی‌ها، نشست‌ها و حسن نیتی که طرفین می‌توانند داشته باشند، قابل حل است.
قاسمی در این گفت‌وگو اعلام کرد که پرونده خانم نگار قدس کنی که به بهانه واهی در استرالیا در زندان به سر می‌برد، پرونده‌ای باز است که روی میز مسئولان ذیربط در وزارت خارجه قرار دارد و در سفارت ایران در کانبرا این موضوع با حساسیت بسیاری دنبال میشود.
وی تأکید می‌کند که آمریکا باید از این سیاست خصمانه و کینه توزانه خود نسبت به شهروندان ایرانی چه در درون آمریکا و چه خارج از آن دست بردارد و اطمینان داشته باشد که این نوع سیاست‌ها راه به جایی نخواهد برد.
قاسمی همچنین در این گفت‌وگو عنوان کرد که «پروین فرشچی» که پیش از این به عنوان سفیر ایران در فنلاند معرفی شده بود به دلایل شخصی و خانوادگی از انجام این ماموریت منصرف شده، ولی حمیرا ریگی سفیر جدید ایران در برونئی کارهایش انجام و احکام اداری‌اش صادر شده و به زودی به محل ماموریت عزیمت خواهد کرد.
قطعا جای انتقاد و گلایه از جانب جمهوری اسلامی نسبت به تاخیر و اقدام دیرهنگام اروپایی‌ها کماکان پابرجاست
بالاخره اروپا بعد از تاخیری نزدیک به 9 ماه از سازوکار مالی موسوم به اینستکس رونمایی کرد، ارزیابی شما از ثبت این سازوکار (سازوکار حمایت از مبادلات تجاری) چیست؟
بعد از خروج آمریکا از برجام، با اصرار طرف اروپایی و حتی کشورهایی مثل چین و روسیه به عنوان اعضای 1+4 و شورای امنیت و در تعاملاتی که با جمهوری اسلامی داشتند و رایزنی‌ها با ایران، اصرار اروپایی‌ها بر این بود که برجام به عنوان یک کار نمادین و موفق چندجانبه گرایی و دستاوردی برای اروپا در عرصه جهانی حفظ شود و ایران در این توافق بماند. آنها به ایران تعهد دادند که خودشان مزایای اقتصادی تعهد شده توسط برجام برای جمهوری اسلامی را با خروج آمریکا، جبران کنند.
از این مقطع شاهد یکسری مذاکرات و تبادل هیأت‌ها با کشورهای اروپایی هستیم، برای پیشنهادی که طرف اروپایی مطرح کرد تحت عنوان یک سازوکار مالی که بتواند روابط تجاری ایران و اتحادیه اروپا را تسهیل کند.
در ابتدا تصور ما بر این بود که این سازوکار می‌تواند در کوتاه مدت و زمان کمی به نتایج لازم برسد و طرف اروپایی آن را برای نهایی شدن در اختیار جمهوری اسلامی قرار دهد؛ متاسفانه به دلایل مختلف، این تعهد در زمان مورد نظر عملی نشد اتفاق رخ نداد و ثبت این موسسه که موسسه‌ای خصوصی در اروپا است، با تاخیر زیادی مواجه شد.
البته ما از یکسری واقعیت‌های درون اروپا آگاهی لازم را داشتیم. آمریکا علاقه‌مند بود با خروج خود از برجام هم جمهوری اسلامی ایران از توافق خارج شود و هم اینکه سایر کشورهای 1+4 نیز برجام را ترک کنند. نهایتا آمریکا با تهدیدهای مالی و سیاسی بر شرکت‌ها، بانک‌های اروپایی و حتی دولت‌های عضو اتحادیه اروپا اقدام به کارشکنی‌های بسیاری بر سر راه ایجاد این سازوکارو کرد که هنوز هم این کارشکنی‌ها با شدت تمام دنبال میشود.
به هر حال با توجه به اینکه سرمایه‌دار و موسسات مالی و بانکی بسیار محافظه کار هستند و تحت تاثیر این نوع فشارها قرار می‌گیرند، لذا موانعی بر سر راه این سازوکار از سوی آمریکا ایجاد شد.
موضوع دیگری که در ابتدا به نظر می‌رسید ساده است، ولی بعدا با مشکلات مواجه شد، همین مکانیسم بود که به عنوان تجربه و کار جدیدی بین کشورهای اروپایی و ایران، مطرح شد. آمریکا به تمامی شرکت‌ها، بانک‌ها و اشخاص اروپایی اعلام کرده بود که اگر در این سازوکار دخالت داشته باشند و به نوعی حضور یابند، تحریم می‌شوند. این مشکل دیگری بود که مجموعه اروپا با آن مواجه بوده و خواهد بود.
دلیل دیگر این بود که اروپا در این مقطع نشان داد که هنوز توانایی و بلوغ لازم را برای ورود به این نوع اقدامات صرفا اروپایی و مستقل از آمریکا پیدا نکرده و برای رسیدن به یک فرمول مشخص با دشواری‌هایی بسیاری مواجه بود. موضوع دیگری که بیشتر نمایان شد، ناهماهنگی رفتاری در درون خود اروپا بین کشورهای اروپایی بود.
نهایتا پنجشنبه 11 بهمن ماه شاهد بودیم که آنها توانستند این موسسه خصوصی را ثبت و توسط سه وزیر خارجه (آلمان، فرانسه و انگلیس) ثبت آن اعلام شد. این یک گام نخست و مثبت تلقی می‌شد، ولی کاری دیرهنگام و با تاخیر بود که قطعا جای انتقاد و گلایه از جانب جمهوری اسلامی نسبت به این تاخیر و اقدام دیرهنگام آنها کماکان پابرجاست.
الان در شرایطی هستیم که این موسسه ثبت شده، ولی طرف اروپایی باید هر چه زودتر نسبت به اجرایی کردن این سازوکار و به مرحله عمل درآوردن آن اقدام کند، ما انتظار داریم در این مرحله و در این برهه با سرعت عمل بیشتری، اتحادیه اروپا وظیفه ذاتی خودش را که براساس تعهد قبلی و تعهدات برجامی به عهده گرفته بود، انجام دهد و در حدی این سرعت عمل لازم است که بتواند ضرر و زیان تاخیر قبلی خودش در قبال ایران را نیز جبران کند.
این حداقل چیزی است که از مجموعه اروپا و سه کشور اروپایی انتظار می‌رود و امیدوارم اتحادیه اروپا بتواند در این برهه بر نقش، توانایی و اراده خود نه در حرف، بلکه در عمل صحه بگذارد و آن را به روشنی در سطح جهان عیان کند و نشان دهد که اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی به آن حد از تکامل، همگرایی و استقلال در جهان امروز دست پیدا کردهاند.
مسائل مربوط به برجام در سطح کلان و در هیأت عالی نظارت بر برجام رصد و بررسی میشود
برجام مجموعه‌ای از تعهدات دو طرف بود. از ابتدا بحث این بود که این تعهدات متوازن نیست، بخش عمده تعهدات هم برای آمریکا بود که با خروج ترامپ از برجام در 18 اردیبهشت ماه آنها هم وجود ندارد. از سوی دیگر اروپا نیز تاکنون عملا به تعهدات خود عمل نکرده است. آیا زمان آن نرسیده که ایران در تعهداتش بازنگری‌هایی داشته باشد؟
مسائل مربوط به برجام در سطح کلان و در هیأت عالی نظارت بر برجام و با توجه به گزارشات روزمره‌ای که این هیأت عالی دریافت می‌کند و مورد رصد و بررسی قرار می‌دهد، تصمیم گیری و سیاستگذاری میشود و هرگاه نیاز به اقدام خاصی باشد، این هیأت به وظایف خودش همچون گذشته عمل خواهد کرد.
آنچه مسلم است این است که جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک طرف برجام براساس 13 گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون به تعهداتش پایبند بوده و پایبندی‌اش را در عمل نشان داده و این آمریکا بوده که برخلاف تمامی موازین بین‌المللی و مصوبه شورای امنیت که نقض قطعنامه این شورا هم تلقی میشود، از این تفاهم بین‌المللی خارج شد. حضور ایران و سایر کشورها یعنی 1+4 در برجام بدون آمریکا، نشان می‌دهد که جهان بر حفظ برجام به عنوان یک تفاهم بین‌المللی که متکی به قطعنامه سازمان ملل است، تأکید دارد.
امروز شاهدیم این آمریکا و دولت آقای ترامپ است که منزوی است و علیرغم همه فشارهای دولت آمریکا که سعی می‌کرد مانع از انجام این سازوکار مالی شود، سازوکار مزبور امروز ثبت شده و شاهد اقدام اولیه اروپا هستیم.
در گذشته شاهد بودیم اروپا تا حد زیادی به صورت کامل و صد در صدی در بسیاری از حوزه‌ها، تحت تأثیر و دنباله‌روی سیاست‌های آمریکا بود، ولی امروز ثبت این سازوکار مالی که آمریکا با آن کاملا مخالف است و برای این مخالفت بهای بسیاری را پرداخت کرده و خواهد کرد، نشانگر همان انزوا و شکست سیاسی دولت ترامپ در بحث برجام است.
امیدوارم اروپا و دیگران بتوانند در عرصه کنونی جهان با اجرای دقیق این سازوکار و عملی کردن آن، در مقابل این زیاده خواهی آمریکا بایستند و نشان دهند که جهان امروز جهان تک صدایی نیست و آمریکا نمی‌تواند مثل گذشته به عنوان کشور زیاده خواه و زیاده طلب به دیگران چیزی را دیکته کند و از آنها چیزی را بخواهد که خودش می‌خواهد.
هیچ نوع محدودیتی برای همکاری با روسیه و چین نداریم
در بحث روابطمان با روسیه و چین بعد از اعمال تحریم‌های آمریکا آیا سفارتخانه‌های ایران در بحث روابط با این دو کشور دستورالعمل خاصی دارند؟
خارج از بحث تحریم و حتی به صورت عادی، چه روسیه که به عنوان یک قدرت منطقهای و همسایه ماست و ما سابقه زیادی در همکاری‌های مختلف با این کشور داریم و چه در مورد چین که همکاری‌های گذشته و نوع نگاه ما به چین یک نگاه اساسی و عمیق است و ما حتی بدون توجه به مسائل تحریم، به چین به عنوان یک شریک مطمئن در روابط درازمدت و کشوری مهم در عرصه جهانی نگاه می‌کنیم. روابط با فدراسیون روسیه و چین برای ما بسیار اساسی و حیاتی است و هیچ نوع محدودیتی برای همکاری با این دو کشور نداریم. اصولا آسیا برای ما نقطه مطلوبی است و اشتراکات زیادی با کشورهای آسیایی داریم.علاقه‌مندیم این همکاری‌ها و مناسبات ما با چین و روسیه و دیگر کشورهای آسیایی هر چه بیشتر تعمیق یابد و این نگاه، مقطعی و کوتاه مدت نیست؛ نگاه درازمدت و بلندمدت ما نسبت به این دو کشور، نگاهی راهبردی و کلان است که امیدوارم بتوانیم در این مسیر با کمک این کشورها پایه‌های استوارتری را برای تعمیق این همکاری‌ها داشته باشیم.
سفارتخانه‌های ما با تمام وجود در کنار ستاد (وزارت خارجه) و سایر دستگاه‌های جمهوری اسلامی اعم از دولتی و غیردولتی همه با این نگاه اساسی و راهبردی به این نوع همکاری‌ها نگاه می‌کنند و امیدواریم در یک مجموعه همکاری همگانی، بتوانیم شاهد رشد و نمو همکاری‌های ایران و این دو کشور در همه حوزه‌هایی که میسر است، باشیم.
کاری که اروپا باید می‌کرد یک تعهد بود، تعهدی که نسبت به برجام و ایران داشت
ایران بعد از رایزنی‌هایی که با اتحادیه اروپا پس از خروج آمریکا از برجام صورت داد در مقاطع مختلف اعلام کرد، حتی از جانب شما عنوان شد که سازوکارهای دوجانبه دیگری با دیگر کشورها در دستور کار ایران قرار دارد که در همین خصوص بحث کانال مالی با سوئیس مطرح شد، آیا می‌توانید در این زمینه قدری بیشتر توضیح بدهید که این کشورها2 مشخصا چه کشورهایی هستند؟
جهان کنونی با توجه به نوع تحولات بین‌المللی و آگاهی بیشتر جهانیان به واسطه نوع و سرعت ارتباطات و خیلی مسائل دیگر، با دنیای دهه‌های گذشته بسیار متفاوت است. امروز به راحتی یک کشور نمی‌تواند خودش را به عنوان قدرت برتر مطلق بر سایر ملت‌ها و دولت‌های جهان حاکم کند. عموما کشورهای جهان و به خصوص مردم، این نوع از رفتار برخی کشورهای مدعی قدرت را نمی‌پسندند و قطعا مردم هم نسبت به حاکمیت‌ها و دولت‌های خودشان در قبال رفتاری که در عرصه جهانی دارند، حساسیت‌های لازم را نشان می‌دهند.
با این مقدمه می‌خواهم تأکید کنم که کشورهای جهان عموما علاقه‌مند نیستند که حاکمیت یک کشور خاص را به صورت کامل پذیرا باشند. کشورها ملاحظات و ارتباطات جهانی خودشان را دارند و خیلی چیزها را لحاظ می‌کنند، ولی قطعا این رفتار آمریکا نیست که امروز می‌تواند بر همه کشورهای جهان به عنوان یک بخشنامه مشخص تحمیل شود و کشورها هم متعهد باشند که همه آن را خط به خط اجرا کنند.
کشورهای جهان تمایل دارند به عنوان کشورهای مستقل، سیاست‌های خود را تا حد زیادی خودشان دنبال کنند و لذا وضعیت امروز با گذشته متفاوت است. امروز کشورهای زیادی در صحنه جهان حضور دارند که با این نوع رفتار آمریکا و سیاست‌های تحریمی که غیرقانونی و خلاف همه موازین بین‌المللی و غیرانسانی است، مخالفند.
ما این امکان را داریم و می‌بینیم که بسیاری از کشورهای جهان علاقه‌مند هستند خودشان باشند و خود تصمیم بگیرند و سعی می‌کنند از طرق مختلف این همکاری‌ها را با ایران به عنوان کشوری که مظلوم واقع شده و تحت یک تحریم ناعادلانه قرار گرفته، داشته باشند.
سیاست‌های تحریمی آمریکا قطعا باعث بروز برخی کمبودها در کشور خواهد شد، ولی ما این توانمندی را در داخل داریم که در مقابل این فشارها ایستادگی کرده و از این مرحله دشوار عبور کنیم.
از همان ابتدا با توجه به مناسباتی که با بسیاری از کشورها در حوزه اقتصادی و سایر حوزه‌ها داشتیم راهکارهایی را به منظور همکاری‌های خارجی خود در دستور کار قرار دادیم، ولی به دلایل خصومت و عصبانیت آمریکا از این نوع ارتباطات، سعی می‌کنیم در مورد نوع همکاری‌ها با دیگر کشورها و چگونگی این همکاری‌ها صحبت نکنیم. کشورهایی که با ما همکاری‌هایی را دارند نیز علاقه‌مند نیستند ما در مورد این نوع همکاری‌ها صحبتی را به عیان و به صورت علنی مطرح کنیم.
بحث ما با اروپا یکی از این راهکارها بود که البته تفاوتش با دیگر کشورها این است که کاری که اروپا باید می‌کرد یک تعهد بود، تعهدی که نسبت به برجام و ایران داشت و این کاری داوطلبانه و از سر دلسوزی نیست، بلکه تعهدی است که باید آن را تمام و کمال و بدون فوت وقت انجام دهد.
ما هرگز از ابتدا به این سازوکار نه به شکل صد در صد و تمام و کمال دل بسته بودیم و نه به عنوان راه‌حل نهایی و ثمربخش به آن می‌اندیشیدیم
در شرایط تحریمی یکی از راهکارهای کشور استفاده از ظرفیت کشورهای همسایه است مثل عراق، افغانستان، ترکیه و آسیای میانه و حتی برخی از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس. الان وزارت خارجه در این زمینه چه اقداماتی را برای استفاده حداکثری از این ظرفیت در دستور کار دارد؟
وقتی از سازوکار مالی با اروپا صحبت می‌کنیم، این بحث مطرح میشود که ما هرگز از ابتدا به این سازوکار نه به شکل صد در صد و تمام و کمال دل بسته بودیم و نه به عنوان راه‌حل نهایی و ثمربخش به آن می‌اندیشیدیم. ما به آن به عنوان راهکاری که می‌تواند در عرصه جهان در کنار سایر راهکارها وجود داشته باشد، توجه کردیم و اگر چه اروپا و قاره اروپا می‌توانند شرکای مهمی باشند، ولی از ابتدا نگاه ما یک بعدی نبوده و ما با توجه به تحریم‌های آمریکا سعی کردیم که از هر امکانی در سطح جهان و از هر ظرفیتی استفاده کنیم و بدین منظور از همان ابتدا و دورانی که مشخص شد آمریکا در جهت مخالفت با دیگر اعضا درصدد خروج از برجام است و تصمیم دارد تحریم‌های خود را مجددا علیه ایران برگرداند، با تمامی کشورهایی که برایمان امکانپذیر بود مذاکراتی را آغاز کردیم، یا کشورهای علاقه‌مند پیشنهادهای مشخصی را ارائه و مذاکراتی را شروع کردند.
همسایگان اولویت نخست ما در سیاست خارجی
همسایگان اولویت نخست ما در سیاست خارجی هستند. ما در عرصه جهانی و مناسبات خارجی به همسایگان به عنوان اولویت اول توجه داریم و سعی کردیم هر چه بیشتر تا جایی که توان داریم و کشورهای همسایه ما نیز آمادگی دارند، برای تعمیق روابط خود در حوزه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و دیگر حوزه‌ها این همکاری‌ها را رقم بزنیم و در این مسیر حرکت کردیم.
متاسفانه ما در منطقهای قرار داشتیم که در دهه‌های گذشته به علت سیاست‌های زیاده خواهانه آمریکا و اشتباهات راهبردی مکرر این کشور در این منطقه، بخشی از این مناطق و کشورها دچار جنگ‌های داخلی، جنگ، بی ثباتی و ناکارآمدی در حوزه‌های اقتصادی بودند، ولی ما همواره در همه مقاطع تاریخی سعی کردیم به عنوان یک همسایه مسئولیت پذیر به همه همسایگان کمک کرده و سعی کنیم تا جایی که جمهوری اسلامی ایران توانایی دارد در جهت صلح، ثبات و امنیت در منطقه و کمک و یاری به این کشورها، تلاش کنیم.
کشورهایی که تحت تاثیر کانون‌های مشخصی قرار دارند
خوشبختانه امروز ما شاهد روابط بسیار بهتر و عمیقی بین ایران و سایر کشورهای همسایه و پیرامونی خودمان هستیم. البته ما با چند کشور در مجموعه کشورهای پیرامونی و حوزه‌های جنوبی خود مواجهیم که آنها مشکلاتی را دارند و تحت تاثیر کانون‌های مشخصی در جهان قرار دارند که سعی می‌کنند نسبت به تضعیف ایران اقدام کنند.
سیاست ما صبورانه بوده و سعی کردیم با تحمل، صبوری و درایت در دام مخرب این کشورها قرار نگیریم و همواره با صدای بلند اعلام کردیم که این آمادگی را داریم که حتی با این کشورها گفت‌وگو کنیم و آمادگی تعامل با همه این کشورها را داشته و داریم. تعداد اینها محدود است، ولی با سایر کشورهای همسایه و پیرامونی و منطقه، امروز در شرایط بسیار بهتری قرار داریم.
در دوران اخیر تبادلات هیأت‌های ما نه در وزارت خارجه، بلکه در تمام سطوح کشور با کشورهای همسایه بیش از گذشته بوده است. سطح تبادلات تجاری ما با عراق، افغانستان و دیگر همسایگان شایان توجه است و آمد و شدهای زیادی در سطوح و بخش‌های مختلفی صورت گرفته و در دستورکار قرار دارد و امیدوارم این تبادلات بتواند منجر به تعمیق هر چه بیشتر مناسبات فیمابین شود که نهایتا نتیجه آن ثبات و امنیتی است که همه کشورهای منطقه از آن سود خواهند برد و می‌توانند در فرجام این روند، کشورهای منطقه این ادعا را مطرح کنند که به تنهایی و با کمک هم و بدون دخالت بیگانگان و کشورهای فرامنطقه‌ای، امنیت و ثبات را خودشان تامین کردهاند.
هیچ کشوری قادر نیست کشور دیگری را جابه‌جا و از نقشه و جغرافیای منطقه حذف کند
بعد از برکناری عادل الجبیر و شخصیت خاص ضد ایرانی که همه دنیا با آن آشنا بودند و آمدن ابراهیم العساف، آیا شما شاهد تغییری در رفتار عربستان نسبت به ایران هستید؟
بحث در رابطه با عربستان تا حدی پیچیده‌تر و شاید به تعبیر شما کلان‌تر از بحث یک وزیر مشخص آن کشور است، ولی آن چیزی که ما در حوزه عربستان شاهد آن هستیم فراز و نشیب عجیب و غیر قابل درکی طی سالیان اخیر است. به هر حال این فراز و نشیب موجب یکسری از ناهنجاری‌ها و بی ثباتی‌ها و مشکلات عدیده در منطقه بوده که همانگونه که پیش از این اشاره کردم. ما سعی کردیم با درایت و خونسردی کامل، ناشی‌گری کودکانه برخی که سعی می‌کردند از این آب گل آلود ماهی خود را صید و تنش‌ها را افزایش دهند، کنترل کنیم.
تحولاتی که اخیرا در درون عربستان رخ داده، مسائل داخلی آنهاست و ما براساس سیاست اصولی خودمان در مسائل داخلی هیچ کشوری به خصوص کشورهای همسایه و منطقه دخالت نمی‌کنیم و فکر می‌کنیم مسائل داخلی هر کشور به خود آنها مربوط است؛ ولی در یک نگاه خوشبینانه به نظر می‌رسد امروز شاهد تدبیر بیشتری در اعلام مواضع و گفتمان این کشور در قبال مسائل منطقه و ایران هستیم و امیدواریم وضعیت جدید عربستان وضعیتی باشد که به یک تعامل جدی بین کشورهای منطقه بینجامد، چرا که ما قطعا علاقه‌مندیم همه کشورهای منطقه بتوانند در استقلال کامل سیاست‌های خودشان را دنبال کنند و ما این را می‌فهمیم و برای دیگران روشن است که هیچ کشوری قادر نیست کشور دیگری را جابه‌جا و از نقشه و جغرافیای منطقه حذف کند.
ایران این آمادگی را داشته و دارد، اگر اختلاف نظری با تعداد معدودی از کشورهای منطقه وجود دارد، در پشت میز مذاکره و به صورت مسالمت آمیز آن اختلاف را حل کند
ما به همه حاکمیت‌ها در منطقه احترام گذاشتیم و در صورت نیاز و درخواست دولت‌های مختلف علیرغم اختلاف سلیقه‌هایی که با برخی از آنها داشتیم، به کمک آنها شتافتیم و از کمک و یاری نسبت به آنها دریغ نکردیم.
نگاه ما به همه کشورهای منطقه مثبت و سازنده است و امیدواریم این عقلانیت و درایت در مجموعه منطقه نیز بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و بتوانیم به کمک و در کنار هم یک زندگی مسالمت آمیز و یک منطقه با ثبات و یک امنیت پایدار را برای همه فراهم کنیم تا بتوانیم خمیر مایه‌های یک بستر لازم را برای ایجاد روندی که بتواند توسعه اقتصادی درازمدت را برای منطقه فراهم کند، ایجاد کنیم.
می‌دانیم در پی سیاست‌های غلط آمریکا طی دهه‌های گذشته و حداقل دهه گذشته و تاسیس رژیم جعلی صهیونیسم در منطقه و دخالتی که در ایران در دهه 50 داشتند و دیگر تحولاتی که در منطقه دنبال کردند که چیزی جز فقر و بی ثباتی به همراه نداشت، شاهد منطقهای شدیم که با توسعه نیافتگی مواجه شد و فقر و فلاکت در برخی کشورهای منطقه با کمک برخی کانون‌های مشخص، به افراط گرایی منجر و نهایتا به یک تروریسم خشن در منطقه تبدیل شد و هم منطقه ما و حتی اروپا و بخشی از جهان شاهد ددمنشی این گونه گروه‌های تروریستی بودند.
امیدوارم این فضا برای همه کشورهای منطقه فراهم شود. ایران این آمادگی را داشته و دارد، اگر اختلاف نظری با تعداد معدودی از کشورهای منطقه وجود دارد، در پشت میز مذاکره و به صورت مسالمت آمیز آن اختلاف را حل کند. ایران کشوری مقتدر و بزرگ با سرزمینی وسیع و جمعیتی بزرگ است که نیاز و چشمداشتی به خاک کشورهای همسایه و منطقه ندارد و کشوری مستقل است که سیاست‌هایش را خودش در تهران اتخاذ می‌کند و علاقه‌مند است همه کشورهای منطقه بتوانند در مسیر درست و در جهت منافع مردم خود و منطقه حرکت کنند.
از اتفاقاتی که در یمن افتاد و فجایعی که بروز کرد نگران بوده و هستیم
قطعا ما از اتفاقاتی که در یمن افتاد و فجایعی که در این کشور مظلوم بروز کرد نگران بوده و هستیم و تا جایی که توانستیم سعی کردیم آتش این جنگ ویرانگر و تجاوز را خنثی کرده و به مردمی که با فقر، گرسنگی، بیماری و قحطی در یمن دست و پنجه نرم می‌کنند، از طریق مجامع بین‌المللی و سازمان ملل و جلب نظر سایر کشورها کمک کنیم.
با تعداد اندکی از کشورها روابطمان مطلوب نیست/ مقصر ایران نیست
لذا سیاست ایران در قبال مسائل منطقه و کشورهای همسایه روشن است و چه در حوزه شمالی، قفقاز، غرب و شرق و حتی جنوب عمدتا روابط خوبی با کشورهای همسایه داریم. تعداد اندکی از کشورها هستند که روابطمان مطلوب نیست و این وضعیت مورد نظر ما نیست و البته مقصر هم جمهوری اسلامی ایران نیست و هر آن گاه که این کشورها برای رابطه بهتر و بهینه تلاش کنند، ایران هم می‌تواند در این زمینه بررسی و اقدامات لازم را به عمل آورد.
یمن نمونه بارز فاجعه جدی بشری
در بحث یمن توافقات استکهلم توانسته قدری از تنش‌ها را کاهش دهد، نه ثبات آنچنانی، ولی اندکی از ثبات را در منطقه ایجاد کند. آقای «یحیی السریع» سخنگوی ارتش و کمیته‌های مردمی یمن هر روز از نقض مکرر آتش بس توسط ائتلاف به رهبری عربستان خبر می‌دهد. آیا ائتلاف به رهبری سعودی به دنبال بر هم زدن این حداقل ثباتی است که ایجاد شده؟
خیلی‌ها فکر می‌کردند در ابتدا با یک تجاوز نظامی و تهاجم ظرف چند هفته یا چند روز می‌توانند سرنوشت جایی مثل یمن را به نفع خود رقم بزنند و این بسیار جای تعجب داشت، چرا که اگر کسی کمی از تاریخ یمن و فرهنگ این مردم و نوع زندگی و شرایط مردم این کشور آگاهی داشت، شاید این چنین بی‌گدار و شتاب زده عمل نمی‌کرد. امروز بیش از سه سال از یک تجاوز غیرانسانی به این کشور مظلوم می‌گذرد، ولی هنوز روایت، داستان و این حکایت متاسفانه باقی است.
یمن در عصر حاضر و برای آیندگان شاید یک نمونه بارز از فاجعه جدی بشری باشد که در دوران‌های اخیر نمونه آن در سطح جهان کمتر دیده شده است و اگر این روحیه دلاوری و مقاومت مردم یمن نبود، شاید وضعیت به شکل دیگری رقم می‌خورد.
مردم یمن در این مدت با اندک خوراک و در حداقل‌های ممکن به مبارزه خود برای حفظ استقلال و حفاظت از کیان کشورشان با دست خالی تلاش کردند و این مقاومت را سامان دادند و براساس آمارهای جهانی و سازمان های بین المللی شاهدیم چه جنایاتی در این کشور رخ داده، اعم از گسترش بیماری‌های واگیردار، سوء تغذیه، عدم وجود دارو و بهداشت ...
ما به عنوان کشوری مسلمان که نسبت به سرنوشت مردم یمن حساس بودیم، از ابتدا این نگرانی را داشتیم و توصیه‌های ما همواره بر این بود که این جنگ نمی تواند نهایتا یک پیروز نظامی داشته باشد و نهایتا باید به یک آتش بس برسیم و در پس آن شرایط را برای کمک‌های انسان دوستانه و بشردوستانه مهیا کرده و نهایتا به گفت‌وگوهای یمنی - یمنی کمک کنیم.
این بحث در ایران بسیار مطرح بود و آن را پیگیری می‌کردیم و در نهایت در یک سال گذشته در چند نوبت با چند کشور اروپایی در این خصوص مذاکراتی را داشتیم، برای اینکه چگونه می‌توانیم به سهم خودمان و آنها هم به سهم خودشان جلوی این تجاوز را گرفته و آن را متوقف کنیم و به یک آتش بس دست یابیم تا بتوانیم کمک‌های بشردوستانه را از طریق مجامع جهانی و سازمان‌های بین‌المللی به مردم یمن برسانیم.
جامعه جهانی هر چه زودتر به خودش بیاید
به هر حال مذاکراتی شکل گرفت و مذاکرات استکهلم پایه گذاری شد و این اقدامات گامی به جلو بود و قطعا نمی‌توان آن را نفی کرد و نادیده گرفت. به هر حال گامی است به جلو، ولی علیرغم همه تلاش‌ها و نشست استکهلم، شاهدیم هنوز توسط کشورهای متجاوز، این کشور (یمن) تحت بمباران و تجاوز قرار می‌گیرد و آتش بسی که باید اجرا می‌شد به شکل کاملی اجرا نمی‌شود و متاسفانه هنوز این معضل و ظرفیت نابهنجار ادامه دارد و جا دارد جامعه جهانی هر چه زودتر به خودش بیاید و سعی کند برای این فاجعه به عنوان یک نقطه تاریک از موضوعات عصر خود راه‌حلی بیابد و مردم یمن را از این وضعیت بسیار دشوار و فجیع، نجات دهد.
برخی کشورهای غربی باید از صدور و فروش و ارائه تسلیحات مخرب به کشورهای متجاوز اکیدا خودداری کرده و علاوه بر این نیاز است که جامعه جهانی هم متجاوزان را به توقف این تجاوز سبوعانه وادار کند.
ارتباط تنگاتنگ ایران با دولت سوریه/رایزنی‌های مستمر دو کشور/سفر ولید المعلم
در هفته‌ای که گذشت «ولید المعلم» وزیر خارجه سوریه و همچنین «گیر پترسن» نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه در یک روز با محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران در تهران دیدار و گفت‌وگو کردند. این سفرها در چه راستایی صورت گرفت؟ آیا این سفر در راستای اظهارات لاوروف وزیر خارجه روسیه که اخیرا عنوان کرد در بحث تشکیل کمیته قانون اساسی سوریه پیشرفت‌های قابل توجهی حاصل شده صورت گرفت یا در آستانه نشست سران سه کشور ضامن روند آستانه در سوچی این دیدارها انجام شد؟
ارتباط ما با دولت سوریه یک ارتباط تنگاتنگ است و رایزنی‌های ما به صورت مستمر وجود داشته و خواهد داشت. ما کشوری بودیم که به درخواست دولت سوریه و برای کمک به مبارزه با تروریسم در این کشور (سوریه) حضور مستشاری داشتیم و از سوی دیگر به حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت ملی این کشور در منطقه حساس خاورمیانه علاقه‌مند بوده و با پدیده شوم تروریسم هم سر ناسازگاری داشته و در این خصوص با گروه‌های تروریستی مبارزه کرده‌ایم. طبیعی است که این آمد و شدها و رایزنی‌ها در سطوح مختلف بین ما و سوریه استمرار یابد.
به طور مستقیم تماس‌هایی را با دولت سوریه داریم و در روند آستانه با ترکیه و روسیه کار مشترکی را دنبال می‌کنیم.
خوشبختانه روند آستانه علیرغم میل برخی معاندان و کشورهایی که فکر می‌کردند تنها آنها می‌توانند در برخی از موضوعات مهم منطقه دخالت و تعیین تکلیف کنند و دیگر کشورها نمی‌توانند در مسیر همراهی با این نوع کشورها گام‌های مثبت و اساسی بردارند، نشان داد که طی سالیان گذشته این روند توانسته با موفقیت‌های خوبی روبرو شود و امروز شاهدیم سوریه توانسته در بخش عمده‌ای از سرزمینش حاکمیت خود را تثبیت و نیروهای تروریست را از این سرزمین اخراج کند و این یک پیروزی برای مردم، ارتش و دولت سوریه و همچنین موفقیتی برای روند آستانه است که بتواند تا تثبیت نهایی اوضاع در سوریه، گام‌های خودش را بردارد.
به زودی نشست سران سه کشور (ایران، ترکیه و روسیه در سوچی) برگزار میشود که می‌تواند با توجه به مقطع زمانی خود نشست مهم و تعیین کننده‌ای باشد، مثل گذشته که همواره در نشست سران به تفاهمات خوبی نائل شدیم.
امیدوارم در این نشست درباره بحث سوریه و دیگر مسائل مورد علاقه سه کشور چه به صورت مباحث سه جانبه و چه گفت‌وگوهای دوجانبه که بین هر سه رئیس جمهور در این نشست صورت خواهد گرفت که عمدتا مسائل دوجانبه، منطقهای و جهانی هم می‌تواند در آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد، گام‌های بلندی را برای تعمیق این نوع همکاری‌های منطقهای و دوجانبه برداریم.
قطعا سفر ولید المعلم وزیر خارجه سوریه در این مقطع و قبل از نشست سران می‌تواند فرصت مناسبی برای بررسی آخرین وضعیت و نگاه و مرور مجددی بر آخرین مسائلی باشد که باید برای نهایی کردن آنها و تفاهم بیشتر درباره آنها کار کنیم.
سوریه و ترکیه قادرند نقش بسیار مهمی در منطقه ایفا کنند/قطعا ترکیه به تمامیت ارضی سوریه احترام خواهد گذاشت
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه اخیرا در اظهاراتی عنوان کرده که تماس‌هایی بین دمشق و آنکارا در سطوح پایین برقرار شده، موضع ایران در این زمینه چیست؟
علاقه ما این است که سوریه به شرایط طبیعی اولیه خودش برگردد و حاکمیت بر تمامی سرزمینی که سوریه نام دارد، اعمال شود.
بازگشت سوریه به جامعه جهانی و روابط مطلوب و مناسب با همه کشورهایی که سوریه می‌تواند با آنها روابط سازنده و مثبتی را داشته باشد، مدنظر ماست. قطعا روابط ترکیه و سوریه به عنوان دو کشور همسایه می‌تواند روابطی نامحدود و مطلوب باشد که بر همان امنیت و ثبات پایدار تاثیر خواهد گذاشت و به دور کردن هر چه بیشتر تروریسم از این منطقه حساس کمک خواهد کرد، و لذا فکر می‌کنم باید این دو کشور در این مسیر تلاش کنند، آنها دو کشور مسلمان هستند که می‌توانند نقش بسیار مهمی را در این حوزه از جغرافیای جهان داشته باشند.
قطعا ترکیه به تمامیت ارضی سوریه احترام خواهد گذاشت و البته مسائل و مشکلاتی می‌تواند هنوز باقی مانده باشد که تصور می‌کنم در این رایزنی‌ها، نشست‌ها و حسن نیتی که طرفین می‌توانند داشته باشند، این مسائل قابل حل است و می‌توان امیدوار بود که به سمت مطلوب‌تری در این حوزه حرکت کنیم.
خانم «نگار قدس کنی» از 26 خرداد 1396 به بهانه‌های واهی در استرالیا در بازداشت است. وزارت خارجه در این زمینه چه اقداماتی را صورت داده و چه پیگیری‌هایی را انجام داده است؟
اصولا یکی از موضوعاتی که وزارت خارجه و دولت جمهوری اسلامی ایران نسبت به آن حساس است، وضعیت شهروندان ما در خارج از ایران و به خصوص شهروندانی است که به دلایل واهی و بدون هیچ گناهی و با دسیسه‌هایی که دیگران سعی می‌کنند سناریوهای آن را تنظیم کنند، زندانی شده و دچار برخی مشکلات می شوند و اینها به عنوان اولویت‌های اصلی ما در خارج از کشور مطرح هستند.
پرونده خانم قدس کنی پرونده‌ای باز است که روی میز مسئولان ذیربط در وزارت خارجه قرار دارد و در سفارت ایران در کانبرا این موضوع را با حساسیت بسیاری دنبال می‌کنیم. در این زمینه خیلی صحبت کردیم و تماس‌های بسیاری تاکنون برقرار شده است. ایشان به مدت طولانی و به بهانه‌های واهی در زندان به سر می‌برد. آمریکا با همین بهانه‌های واهی خواهان استرداد برخی از شهروندان ایرانی و از جمله ایشان در سایر نقاط جهان به آمریکا شده و این اقدامی است که گهگاه از سوی آمریکا نسبت به ایرانیان اتفاق افتاده است.
تأکید می‌کنیم که آمریکا باید از این سیاست خصمانه و کینه توزانه خود نسبت به شهروندان ایرانی چه در درون آمریکا و چه خارج از آن دست بردارد و اطمینان داشته باشد که این نوع سیاست‌ها راه به جایی نخواهد برد و بر پیچیدگی موضوعات خواهد افزود و این یک راه صواب، درست و منطقی نیست که آمریکا بخواهد انسان‌ها را با این نوع اتهامات واهی به گروگان گرفته و از طریق آنها سیاست‌های نادرست خود را تحمیل کند.
لذا فکر می‌کنم در این مورد هم بازنده نهایی، دولت آمریکا خواهد بود و در نهایت بیگناهی ایشان ثابت و روسیاهی این موضوع برای حاکمان کاخ سفید باقی خواهد ماند. باید دولت آمریکا هر چه سریع‌تر از این شیوه گروگان گیری و زندانی کردن ایرانیان با پرونده‌سازی‌های تصنعی خودداری کرده و نسبت به آزادی تمامی شهروندان ایرانی زندانی در ایالات متحده آمریکا، فورا اقدام و از تحت تعقیب قرار دادن دیگر شهروندان ایرانی در سایر کشورها و درخواست برای استرداد آنها اجتناب ورزد.
در بحث انتصاب سفرا در دور اول وزارت آقای ظریف خانم مرضیه افخم (سفیر کنونی ایران در مالزی) به عنوان اولین سفیر زن ایران منصوب و در دولت دوازدهم هم دومین سفیر یعنی خانم «پروین فرشچی» (سفیر در فنلاند) منصوب و پس از آن هم خانم «حمیرا ریگی» برای برونئی انتخاب و منصوب شد. بحثی بود که خانم فرشچی عهده‌دار این سمت نشده بنا به دلایلی و همچنین انتقادهایی نسبت به این انتصاب‌ها مطرح شده از جمله اینکه این دو نفر اخیر اصولا با کار دیپلماتیک آشنا نیستند و وزیر خارجه و رئیس جمهور با این اقدامات فقط دنبال شو آف بودند؟
نگاه وزیر خارجه نسبت به حضور فعال‌تر و قوی‌تر بانوان چه در وزارت امور خارجه و چه در سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی ایران مثبت و بسیار جدی بوده است. در دولت قبل شاهد بودیم اولین سفیر زن بعد از انقلاب منصوب شد و به محل ماموریت رفت و هنوز به انجام وظایفش مشغول است.در این دولت فعلی نیز بحث استفاده از ظرفیت بانوان با توجه به توانمندی‌های آنها در دستور کار قرار دارد، بر این اساس بحث سفارت فنلاند مطرح شد و بعد هم سفارت ایران در برونئی.
فرشچی به دلایل شخصی و خانوادگی از ماموریت انصراف داد/ریگی به زودی به محل ماموریت می‌رود
تا جایی که اطلاع دارم سرکار خانم فرشچی به دلایل شخصی و خانوادگی از انجام این ماموریت منصرف شد، ولی خانم ریگی کارهایش انجام و احکام اداری اش صادر شد و به زودی به محل ماموریت عزیمت خواهد کرد.
این نگاه مثبت نسبت به بانوان در دولت و به خصوص وزیر خارجه وجود داشته و دارد و در داخل وزارت خارجه این نگاه هست که تا جایی که امکانپذیر است بتوانیم نقش و جایگاه بیشتری برای بانوان کشور داشته باشیم.
سند جامع راهبردی بین ایران و افغانستان چه زمانی امضا خواهد شد؟
زمانبندی امضای سند هنوز مشخص نشده است و فکر می‌کنم کار کمیته‌های پنجگانه پایان یافته و شروع به نگارش سند کردهاند.
نظر شما درباره دخالت‌های آمریکا در صحنه سیاسی افغانستان چیست؟
در بحث ورود آمریکا به صحنه سیاسی افغانستان تجربه نشان می‌دهد در طی دهه‌های گذشته هر جا که آمریکا ورود کرده و حضور یافته، منشا ناامنی، بی ثباتی، فقر و گرسنگی و نزاع‌های داخلی بوده است و این واقعیت آمریکاست.
این آمریکا نیست که می‌تواند صلح و ثبات به افغانستان بیاورد. صلح و ثباتی که دولت مرکزی به کمک سایر گروه‌ها به آن دست یابد، راه حل ثبات در افغانستان است و این دولت قانونی در گفتگو با دیگر گروه‌ها می‌تواند برای تثبیت و بازگرداندن ثبات و امنیت تلاش کند.باید با بدبینی و شک و تردید به رفتار آمریکا نگریست و نمی‌توان رفتارش را صادقانه دید.
بعد از خروج آمریکا از برجام شاهد یک نوع کارشکنی، سنگ اندازی و تلاش برای تخریب روابط ایران و اروپا بودیم
چندی است شاهد پرونده سازی‌هایی علیه ایران در اروپا هستیم که نمونه‌های آن را در پاریس، هلند و دانمارک شاهد بودیم. به نظر می‌رسد روابط ایران و اروپا رو به وخامت می‌رود. نظر شما در این خصوص چیست؟
مجموعه اروپا مجموعه‌ای از کشورهایی است که با تک تک آنها به لحاظ تاریخی و همکاری از یک سابقه طولانی برخوردار بودیم و هنوز هم هستیم و تا مدت‌های مدید حتی بعد از انقلاب کشورهای اروپایی به عنوان شریک اول تجاری ایران در تجارت خارجی مطرح بودند و علاوه بر مناسبات اقتصادی و تجاری، در حوزه‌های فناوری، تکنولوژی، مبادلات فرهنگی و دانشجویی، تبادلات آموزشی و پژوهشی، سرمایه‌گذاری، تأمین منابع مالی و... آمد و شدهای زیادی داشتیم و تاریخ غنی در مورد همکاری‌های ما با این مجموعه کشورها وجود داشته و نهایتا با توجه به گذر زمان و تغییرات در ایران بعد از انقلاب و متوازن کردن همکاری‌های تجاری ایران و حتی سیاست خارجی ایران که وابستگی خاصی را به یک نقطه مشخص جغرافیایی نداشته باشد، سعی کردیم با سیاست متعادل در عرصه جهانی و تعامل گسترده با کشورهایی که می‌توانند با ما همکاری داشته باشند، همکاری‌های خودمان را ادامه دهیم.
پیشینه روابط ما با اروپا غنی و کارآمد است و ظرفیت‌های زیادی را برای همکاری دو طرف فراهم می‌کند. کشورهای اروپایی از جایگاه منطقهای ایران و نقش و نفوذ ذاتی ایران در منطقه آگاهی کامل دارند و به تدریج از نقش ثبات ساز و سیاست‌های صلح آمیز جمهوری اسلامی آگاهی یافته‌اند، اگرچه این آگاهی به منزله درک و فهم و اتخاذ سیاست‌های دقیق و واقع‌بینانه نسبت به منطقه و ایران نیست.
بعد از برجام و خروج آمریکا از این توافق و ورود ما به یک دوران جدید از گفت‌وگو با طرف‌های اروپایی، شاهد یک نوع کارشکنی، سنگ اندازی و تلاش برای تخریب روابط ایران و اروپا بودیم. می‌دانیم منشا این کارشکنی‌ها و تخریب‌ها از چه منابع و کانون‌هایی نشأت می‌گرفت و آنها علاقه‌مند بودند برای منزوی کردن ایران بعد از تحریم‌های آمریکا چه در منطقه و چه در سطح فرامنطقه ای تلاش کنند.
کشورهای مشخصی مثل آمریکا قطعا در پی تحریم‌های اقتصادی علاقه‌مند بودند که ایران را در همه حوزه‌ها تحت فشار بگذارند و به این امید که شاید بتوانند سیاست‌های خود را به ایران تحمیل کنند. البته این ناشی از عدم شناخت و عدم درک دقیق دولت جدید آمریکا به خصوص نسبت به ایران بود.
ماهیت رژیم اشغالگر قدس هم در این وادی و میانه کاملا روشن بود و کشورهای دیگری که در پیرامون و منطقه ما قرار دارند و به عنوان کانون‌های مشخصی که علاقه‌مند نبودند روابط بین‌المللی ایران شکل و سامان طبیعی داشته باشد، در این کارشکنی‌ها نقش بسیاری ایفا کرده و سعی کردند از طرق مختلف و با صرف هزینه‌های گزاف، این رابطه را تحت تأثیر قرار داده و با تهدیدهای سیاسی و مالی که انجام می‌دادند، مانع از همکاری بسیاری از شرکت‌های اروپایی با ایران شوند.
لذا ما در یک مقطع حساس از روابط با اروپا قرار گرفتیم، به خصوص دورانی که قرار بود اروپا با این سازوکار مالی کمک کند که ایران از مزایای اقتصادی که باید از قِبل برجام از آن بهره‌مند می‌شد، برخوردار شود و برای ممانعت از این روند، شاهد یکسری اتفاقات ناگوار هستیم که توسط معاندان، مخالفان روابط ایران و اروپا و برخی گروه‌های شناخته شده شناسنامه دار تروریست که متاسفانه برخی از آنها در بعضی از کشورهای اروپایی اقامت دارند و فعالیت می‌کنند، صورت گرفت. قطعا فعالیت و حضور این گروه‌های تروریستی در برخی از کشورهای اروپایی مورد اعتراض ماست و خواهان برخورد این کشورها با این گروه‌ها هستیم و همواره گفته و تکرار می‌کنیم که در مبارزه با تروریسم باید از استانداردهای چندگانه و دوگانه اجتناب کرد و تروریسم در همه جا باید به عنوان یک پدیده شوم شناخته شود.
ما در یک دوره خاصی شاهد این اتهامات واهی و بی اساس نسبت به ایران بودیم که اهدافش کاملا مشخص بود. تصور می‌کنم، زمان و تاریخ به زودی روشن خواهد کرد که مسببان این فضای مخرب چه کسان و کانون‌هایی بودند که مخالف ارتباط عادی ایران با سایر کشورهای جهان از جمله اروپا بوده و هستند.
مناسبات تهران و پاریس
درباره روابط با فرانسه چه تحلیلی دارید؟ به نظر می‌رسد مدتی است سردی در روابط حاکم شده، فکر می‌کنید آینده روابط چه خواهد شد؟
در بین کشورهای جهان نه ما، بلکه هیچ دو کشوری را پیدا نمی‌کنید که در همه مواضع و موضوعات از نظر واحد و یکسانی پیروی کنند و مشابه هم نگاه واحدی به پدیده‌های مختلف داشته باشند. حتی اگر به اتحادیه اروپا که داعیه همگرایی و اتحادیه شدن را دارد، توجهی کنیم به طور مثال بین دو کشور انگلیس و آلمان، آلمان و فرانسه یا ایتالیا و فرانسه شاهدیم علیرغم اشتراکات و همکاری‌های مشترک در مجموعه اروپا، در گذشته در حوزه بازار مشترک اقتصادی و امروز در چارچوب اتحادیه اروپا، در خیلی از مواضع جهانی با اختلاف نظرهایی مواجه هستند. طبیعتا ما که در یک حوزه جداگانه جغرافیایی از اروپا قرار داریم و ارزش‌هایی که به آن اعتقاد داریم با آنها کاملا متفاوت است، حتما در بسیاری از مسائل می‌توانیم با اختلاف نظرهایی روبرو باشیم، ولی اشتراک نظرهایی هم در بسیاری از حوزه‌ها داشتیم و خواهیم داشت. این اشتراکات است که ما را به هم پیوند می‌دهد و می‌توانیم در پناه این نظرات واحد و مشابه نیز یکسری از همکاری‌های را علیرغم اختلاف نظرها، با هم سامان دهیم.
حسن تماس، گفت‌وگو و نشست‌های مشترک این است که می‌توانیم بر میزان اشتراکات بیفزاییم و حتی الامکان تا جایی که امکانپذیر است از برخی از اختلافاتی که از اصول ما نشأت نمی‌گیرد، بکاهیم. برخی از اختلافات ما اصولی است و حتی با نشست و گفت‌وگو شاید نتوانیم و نمی‌توانیم به نظر واحدی دست یابیم.
با تک تک کشورهای اروپایی علاوه بر اتحادیه اروپا، دارای برخی اشتراکات و اختلاف نظرات هستیم و اختلافات ما هم جدید نیست. آنچه که این روزها مطرح میشود و قطعا مورد انتقاد ماست و ما نسبت به آن انتقاد داریم و نمی‌پذیریم و بیان آن را توسط برخی از کشورهای اروپایی شایسته نمی‌دانیم و آن را محکوم می‌کنیم، اما علیرغم این اختلاف‌نظرها در کنار آن می‌توانیم با هم گفت‌وگو کرده و در برخی از مسائل تشریک مساعی کنیم و حتی همکاری‌هایی را سامان دهیم که این همکاری‌ها باید با توجه به منافع متقابل و مشترک باشد و طرفین بتوانند به صورت مشخص از منافع آن بهره‌مند شوند و به رفع برخی از معضلات و مسائل در عرصه بین‌المللی، کمک کنیم.
بدون تردید با توجه به تاریخ و جایگاه فرانسه در بین مجموعه کشورهای اروپایی و گذشته رابطه و همچنین جایگاه ایران در این منطقه خاص از جهان، زمینه‌های بسیاری از کارهای اساسی و راهبردی چه در سطح همکاری‌های دوجانبه و به خصوص همکاری‌های منطقهای و بین‌المللی می‌تواند بین تهران و پاریس وجود داشته باشد. به همین دلیل همواره طی سالیان اخیر، بدخواهانی که از این ظرفیت آگاهی دارند به شکلی سعی کردهاند اجازه بالندگی در روابط تهران و پاریس را ندهند.
روابطمان با فرانسه بسیار دیرینه و کهن است، مناسبات بسیاری داشتیم و فراز و نشیب‌های بسیاری در روابط وجود داشته و دارد و امیدواریم بتوانیم در پس این فراز و نشیب‌ها و نشست و گفت‌وگوهایی که به صورت هر شش ماه بین دو وزارت خارجه برگزار میشود و روز سه‌شنبه (16 بهمن ماه) نیز در پاریس برگزار شد، به برخی اختلافاتی که قابل حل و فصل است، فائق آمده و بر اشتراکات خود برای همکاری‌های بیشتر بیفزاییم.
ما در عرصه مسائل منطقهای، غرب آسیا و دیگر نقاط جهان می‌توانیم با فرانسه دارای اشتراکات بسیاری باشیم که در پرتو این رایزنی‌ها می‌توانیم فرمول‌هایی را پیدا کنیم که برای همکاری‌های بیشتر با هم تلاش مشترکی را داشته باشیم. اگرچه بخشی از اختلاف نظرها می‌تواند کاهش یابد و بخشی از آن باقی بماند، ولی باقی ماندن اختلاف نظرها قطعا مانع همکاری‌های ما نخواهد بود.
استقبال ایران از تشکیل دولت در لبنان
پیام دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران برای ملت و دولت تازه تاسیس لبنان چیست؟ شاهد بودید که این دولت به سختی تشکیل شد.
خوشحالیم که در لبنان با گفت‌وگو، رایزنی و تبادل نظر بین اقوام، طوایف و گروه‌های مختلف و احزاب توانستند به تفاهمی برای تشکیل دولت جدید نایل بیایند. معتقدیم کار درست و دقیقی در لبنان در پناه این گفتمان اتفاق افتاده و باید از این دولت حمایت و کمک کرد که این دولت بتواند با استقلال کامل و بدون دخالت دیگران از خارج از مرزهای لبنان و به کمک تمامی گروه‌ها، احزاب، مذاهب و مردم این کشور در جهت توسعه، امنیت و ثبات حرکت کند.
ما جزو کشورهایی بودیم که در اولین ساعات تشکیل دولت موضع خود را رسما اعلام و استقبال کردیم و به لبنان، مردم و شخصیت‌هایی که برای تشکیل این دولت با حسن نیت تمام تلاش کردند تبریک می‌گوییم، آنها به توفیق بزرگ و مهمی در این مقطع خاص منطقه نائل آمدند که می‌تواند آثار مثبتی برای لبنان و مجموعه منطقه داشته باشد.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفت‌وگوی «جام‌جم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد
