همه کاربردهای بوق؛ از سلام و خداحافظ تا قتل

به گزارش جام جم آنلاین از ایرنا ، آری، اوایل سال 97 قتلی در منطقه «قلعه نو» تهران رخ داد که گفتند جرقه آن با بوق خورده بود؛ به دنبال بوق زدن راننده پژو 206 برای عابران در حال حرکت، دعوا شروع و در نهایت با اصابت چاقو به عابر و قتل وی تمام شد.

کاربردهای واقعی و خودساخته بوق

درباره تعریف «بوق در وسیله نقلیه» در دانشنامه ویکی پدیا اینچنین آمده است: دستگاه تولید کننده صدا که به منظور «هشدار دادن» برای رسیدن یا «حضور» وسیله نقلیه به دیگران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این نخستین تعریف از بوق است؛ یعنی زمانی که اولین نسل خودروها را در جهان ساختند برای آنکه از جان راننده یا دیگر افراد محافظت کنند بوق را هم روی خودرو نصب کردند تا نزدیک شدن به همدیگر را از طریق بوق اطلاع دهند اما به مرور زمان بوق بویژه در کشورمان کاربردهای دیگری هم پیدا کرده است.

به طور مثال، راننده سرویس دانش آموز سرِ صبح، وقتی هنوز بسیاری از شهروندان خوابند، جلو منزل که می رسد به جای آنکه پیاده شود زنگ آیفون را بزند و صاحبخانه را مطلع کند دستش را روی بوق می گذارد؛ به همان راحتی.

علامت دادن برای سوارکردن مسافر، سلام، خداحافظی، اعتراض، تشکر و فحاشی از جمله کاربردهای کنونی بوق است؛ خدا نکند راننده ای حق ما را زیر پا بگذارد یا اجازه عبور به ما ندهد برای آنکه نشان دهیم تخلف کرده یا عصبانیتمان را خالی کنیم دستمان را روی بوق می گذاریم و هرچه دیرتر دستمان را برداریم انگار بیشتر تخلیه می شویم.

یا بعد از مهمانی، وقتی همه از خانه بیرون آمده اند تا مهمانان بدرقه شوند، وقتی پشت فرمان می نشینند تا به خانه بازگردند باوجود آنکه چندین بار همدیگر را در آغوش گرفته اند، بوسیده اند و خداحافظی کرده اند اما باز دستشان را روی بوق می گذارند تا هم دوباره خداحافظی سفت و محکم تری کرده باشند و هم بعضی هایشان، با بوق ممتد، تشکرشان را به طور خیلی ویژه تر از میزبان نشان دهند؛ غافل از همسایگانی که در آن ساعت معمولا خواب هستند.

بگذریم که بازار انواع بوق های گوشخراش با صداهای بلند و وحشتناک نیز برای خودش جزییات، قیمت های مختلف و مشتریان خاصی دارد.

ابزاری مهم در عروسی

اما بعضی مواقع این بوق زدن ها شکل دیگری به خود می گیرد؛ شکلی مخرب اما چون دیگر به عادت تبدیل شده شاید خیلی هم کسی مخالفتی نمی کند. اگر جایی، آن هم نیمه شب مراسم عروسی بود؛ همراهان ماشین عروس یا خود ماشین عروس که عموما حرکتشان از تالار به نیمه های شب یا بامداد می انجامد سیل بوق های ممتد و آهنگین را نثار شهر و شهروندان می کنند.

اینجاست که کمی نمی اندیشیم ممکن است در کنار خیابان بیمارستانی باشد یا خانواده ای، بیماری در منزل داشته باشد؛ آنچه مهم است صدای بلندتر و کوبنده تر بوق هایمان است تا نشان دهیم که شادتریم یا بوق خودرو ما قوی تر است و بیشتر شنیده می شود.

جریمه بوق چقدر است؟

معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور پایتخت گفته است: بوق زدن در محل‌های ممنوعه یا بوق زدن «غیرضروری و مکرر» مشمول 30 هزار تومان جریمه می‌شود.
سرگرد «مسلم تیموری» چندی پیش در گفت وگو با رسانه ها افزوده است: تولید صدای نامتعارف و ناهنجار از بوق‌های شیپوری، لوله اگزوز خودرو، سامانه صوتی یا بلندگوی منصوب در وسایل نقلیه به 40 هزار تومان جریمه منجر می شود.

به گفته وی، بوق زدن صرفاً به‌منظور پیشگیری از خطرات، حوادث و سبقت گرفتن در طول روز استفاده می‌شود.

برابر آئین نامه راهنمایی و رانندگی، رانندگان وسایل نقلیه هنگام مواجه شدن با خطرات ناشی از تردد عابران پیاده، موتورسیکلت سواران و سایر وسایل نقلیه، مجاز به استفاده از بوق به‌منظور آگاه کردن طرف مقابل برای پیشگیری از سانحه هستند.

بوق زنان آیا جریمه می شوند؟

تلاش خبرنگاران طی چندروز برای گرفتن آمار افرادی که به علت تخلف بوق زدن جریمه شده اند در تهران بی نتیجه ماند و متولیان پلیس راهنمایی و رانندگی (راهور) تهران بزرگ، تا لحظه انتشار خبر آماری در اختیار ما قرار نداند اما آنچه که در سطح شهر مشهود است اینکه کمتر پیش آمده یا مشاهده شده فردی را به علت بوق زدن های بیجا یا حتی در مراسم عروسی جریمه کرده باشند.

برخی کارشناسان، همین نکته یعنی سختگیری و جریمه نکردن متخلفان را در عادت کردن شهروندان به بوق زدن های بی رویه و در نهایت جابازکردن این پدیده در فرهنگ رانندگی ما موثر می دانند و معتقدند غیر از فعالیت های فرهنگ ساز که باید انجام شود اگر با این پدیده ناهنجار برخورد لازم صورت گیرد به طور حتم از تبعات آن نیز کاسته خواهد شد.

آلودگی صوتی و مضرات آن

بوق های بیجا عامل مهمی در آلودگی صوتی به شمار می روند؛ پدیده ای که براساس اعلام کارشناسان اگر بیشتر از آلودگی هوا مخرب نباشد، کمتر نیست.

دکتر بصیر هاشمی متخصص گوش، حلق و بینی در مورد زیان های آلودگی صوتی بر بدن انسان ها گفت: صدایی که بیش از حدمجاز در محیط انتشار پیدا کند آلودگی صوتی تلقی می شود که می تواند روی شنوایی افراد تاثیر بگذارد.

به گفته وی، ریزساخت هایی که در گوش داخلی به عنوان سلول های «مویی» (گیرنده های حسی) وجود دارند به صداهای خیلی بلند حساس هستند.
هاشمی افزود: وقتی شدت صوت از حدی بالاتر برود «کاهش شنوایی از صدای بلند» رخ می دهد که علت آن نیز آسیبی است که سلول های حساس شنوایی در گوش داخلی می بینند.

وی بیان کرد: در صورتی که صدا از حدمجاز خیلی فراتر برود ممکن است افت شنوایی شدید و عمیق هم به وجود آورد.

این متخصص گوش، حلق و بینی تاکید کرد: بنابراین کار و زندگی کردن در محیط های شلوغ، پرسروصدا و موزیک خیلی بلند، اطراف فرودگاه ها، محیط های جنگی یا مکان هایی که انفجار و تیراندازی در آنها اتفاق می افتد می تواند این نوع بیماری و آسیب ها را به همراه داشته باشد.

به گفته وی آسیب های وارده اغلب غیرقابل جبران است و معمولا در افرادی که در سنین بالا دچار پیرگوشی می شوند یکی از مهمترین عوامل، همین آلودگی صوتی است.

براساس نتایج تحقیقی که سال 2014 در 29 مدرسه آلمان انجام و در سایت «دویچه وله» منتشر شده است، سر و صدا باعث کاهش یادگیری در کودکان نیز می‌شود؛ این تحقیق اثبات کرده آلودگی صوتی تاثیر منفی روی یادگیری و حافظه بلندمدت کودکان داشته و میزان هورمون های استرس زا را در آنان افزایش می دهد.

همچنین در برخی دیگر منابع علمی آمده است: کاهش قدرت شنوایی، سر درد، خستگی، سر گیجه، استرس، افسردگی، افزایش فشارخون، تحریک پذیری و زودرنجی، ضعف سیستم ایمنی بدن، سوءهاضمه و مشکلات گوارشی، آسیب پذیری در مقابل بیماری های ویروسی و عفونی، سقط جنین و کاهش وزن نوزاد در بدو تولد از جمله تبعات آلودگی صوتی به شمار می رود.

کاهش بازده فکری و جسمی، رنگ پریدگی، کاهش درجه حرارت بدن، انقباضات عضلانی و عروقی، بیماری های قلبی و عصبی، بیماری ام.اس و تغییر در عملکرد طبیعی غدد درون ریز نیز از جمله دیگر اثرات آلودگی صوتی عنوان کرده اند.

وقتی گیاهان هم بیمار می شوند

آلودگی صوتی همچنین اثرات مخربی نیز روی رشد گیاهان دارد؛ نتایج برخی تحقیق های علمی اثبات کرده که حتی پرندگانی که در شهرهای پرسروصداتر زندگی می کنند با صدای بلندتری آواز می خوانند تا شاید جلب توجهی کرده باشند.

چرا اینقدر بوق می زنیم؟

در این میان پرسشی ساده مطرح می شود؛ باوجود آنکه می دانیم بوق زدن بیجا زیان بار است و مزاحم دیگران، چرا اینقدر بوق می زنیم؟
مصطفی خالق پور جامعه شناس معتقد است: این پدیده را می توان با مفهوم «آنومی» تحلیل کرد؛ آنومی وضعیتی است که در آن افراد جامعه مبنای اخلاقی برای رفتار خود ندارند، قدرت تمایز ذاتی بین امر اخلاقی و غیراخلاقی را از دست می‌دهند و به لحاظ رفتاری بلاتکلیف هستند.

وی افزود: در چنین شرایطی افراد با علم به اینکه رفتارشان برای دیگران ایجاد مزاحمت می کند ولی به رفتار ناهنجار خود ادامه می دهند.

این جامعه شناس با بیان اینکه این پدیده از منظر مفهوم جامعه پذیری هم قابل تحلیل است توضیح داد: افرادی که فرآیند جامعه پذیری را به شکل متوازن طی نکرده اند به بلوغ اجتماعی نمی رسند و همواره رفتار آنان -چه آگاهانه و چه ناآگاهانه- دیگران را به دردسر می اندازد.

خالق پور گفت: چنین افرادی چون در فرآیند جامعه پذیری خود به قدرت تشخیص امر «هنجارمند» و «ناهنجار» نرسیده اند در سنین بالا هر چقدر هم که آگاه باشند که کارشان دیگران را اذیت می کند، ولی چون در شخصیت آنان نهادینه نشده و ارزش ها به صورت بنیادین درونی نشده است، باز شاهد چنین رفتارهایی خواهیم بود.

این جامعه شناس با بیان اینکه عادت واره یا «هپیتوس» هم مفهوم تحلیلی مناسبی برای این شکل از رفتار است تشریح کرد: چنین رفتارهایی براساس آموزش هایی که افراد در خلال زندگی خود می بینند به ملکه ذهن آنان تبدیل می شود و رفتارشان حالت «پیشاتاملی» به خود می گیرد؛ به عبارت دیگر قبل از انجام عملی، به نتایج و پیامدهای آن توجه نمی کنند.

نحوه استفاده از خودرو جاماند

امید عزیززاده دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه شهید باهنر نیز درباره این موضوع گفت: در هر جامعه ای یکسری قواعد نانوشته براساس عرف و عادت وجود دارد که از روش های مختلف به مردم منتقل می شود‌.

وی کارشناس علوم اجتماعی نیز علت چنین رفتارهایی را در جامعه پذیری دانست و اضافه کرد: ما خودروهای زیادی را وارد جامعه کردیم اما شیوه های استفاده از آنها همچنان مبتدی و ابتدایی است و نتوانسته ایم فرهنگ مناسب استفاده از آنها را در جامعه به وجود آوریم.

جریمه پلیس، بازدارنده است

سپهر طاهری پژوهشگر حوزه جامعه شناسی نیز درباره راه حل این موضوع معتقد است: همه چیز از خانواده شروع می شود؛ شاید اساسی ترین دلیل نقض حریم خصوصی اشخاص، در خانواده و در دوران کودکی و نوجوانی باشد.

وی افزود: این ناهنجاری به صورت ناخودآگاه، خودش را در جامعه بروز می دهد؛ وظیفه این فرهنگ سازی برعهده خانواده و دولت است.

این پژوهشگر تاکید کرد: جریمه کردن توسط پلیس را هم می توان از اقدامات بازدارنده و موثر دانست.

توصیه به شهروندان

به شهروندان ساکن در تهران و نیز سایر شهرهای بزرگ توصیه شده است با استفاده از روش هایی ساده، هم مانع تولید صدا شوند و هم خودشان را از تاثیرات مخرب آلودگی صوتی مصون تر نگه دارند.
این روش ها به شرح زیر اعلام شده اند: رعایت سرعت مجاز هنگام رانندگی، استفاده از لاستیک های مناسب برای خودروها، بوق نزدن در مکان های خاص نظیر مناطق مسکونی، بیمارستان ها و مدارس.
کارشناسان می گویند گرچه ممکن است ماندن در فضای پرسروصدا بعد از گذشت مدت زمانی، برای انسان عادی شود و فکر کند که شرایط عادی است اما آلودگی صوتی تاثیر مخرب خود را روی انسان ها می گذارد و کاهش آستانه تحمل، استرس و بسترسازی برای بیماری های عصبی را نیز به دنبال دارد.
گزارش از: سیمین یزدانپناه و داود میاندهی