آیا شبكه‌ های اجتماعی در مبارزه با كرونا موفق بوده‌اند؟

در این بین همه افراد سعی می‌كردند با آگاه‌سازی و تلاش برای اطلاع‌رسانی نقش مهمی ایفا كنند، هرچند در این بین شایعات و اخبار نادرست بسیاری هم منتشر شد. با این حال تشكیل كمپین‌ها و اطلاع‌رسانی در شبكه‌های اجتماعی نقش بسیار مهمی در روزهای اولیه شناسایی ویروس كرونا در كشورمان ایفا كرد و كماكان نیز این نقش را بر عهده دارد.

اگر شبكه‌ های اجتماعی نبود

چند لحظه تصور كنید كه اگر زمستان سال 98، شبكه‌ های اجتماعی نبود، چه اتفاقی رخ می‌داد؟ یقینا مقابله با كرونا بسیار دشوارتر ‌بود و نرخ شیوع آن در كشور بسیار فراتر از آن چیزی می‌رفت كه امروز هست.

اولین اطلاع‌رسانی عمومی را به‌یاد دارید؟ اطلاع‌رسانی دكتر مولایی، برادر یكی از اولین بیماران كرونایی. هرچند ۳۰ بهمن یكی از سایت‌های خبری اولین خبر فوت بیمار مشكوك به كرونا را داد، اما پیام‌های دكتر مولایی مبنی بر این‌كه فوت برادرش به علت ابتلا به كرونا بوده، باعث ایجاد حساسیت در جامعه شد.

این پیام‌ها ابتدا در گروه‌های تلگرامی منتشر شد و سپس كانال‌های پرطرفدار خبری، آن را منتشر كردند. در نهایت این خبر در عرض ۱۲ ساعت بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار بار در ۲۲۱ كانال تلگرامی دیده شد. در واقع تلگرام به عنوان یك رسانه، باعث انتشار سریع خبر ورود كرونا به كشور شد. این اتفاق باعث شد با ایجاد حساسیت عمومی نسبت به این مساله و افزایش مطالبات مردم برای مقابله جدی با كرونا، مسؤولان نیز توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند.

هنوز وضعیت قرمز است

از ابتدای روزهای كرونا تا همین امروز، كمپین‌های بسیاری تشكیل شد كه مهم‌ترین آنها را نوشتیم. مردم برای تشكر از مدافعان سلامت هشتگ زدند و برای كمك به نیازمندان در این روزها كمپین‌های جدی تشكیل دادند. شبكه‌های اجتماعی نیز قابلیت‌های خود را ارتقا دادند و مردم با شركت در كمپین‌ها و ایجاد آنها در فضای واقعی زندگی‌شان سعی در كم كردن احتمال درگیر شدن با این ویروس را داشتند. نكته حائز اهمیت اما این است شرایط دوباره كما فی‌السابق است، فارسی‌اش می‌شود: همچنان مثل گذشته! یا حتی بدتر از قبل. موج سوم كرونا هر روز حریف می‌طلبد و این روزها بسیار محتاج‌تریم تا ادعای مراقبت از خودمان، تنها مجازی نباشد. این روزها واقعی‌تر از خودمان مراقبت كنیم تا آسیبی به خودمان و دیگران وارد نشود.

اینستاگرام هم پیوست

شیوع كووید ۱۹ و توصیه‌های خانه‌نشینی، اینستاگرام سه استیكر درباره این موضوع طراحی و به استوری‌ها اضافه كرد. «stay home» به معنای در خانه بمانیم و تشكر از كادر درمان «thank you hour» برای قدردانی از زمان‌هایی است كه ما در خانه هستیم و به كارهایی كه دوست داریم و از آنها لذت می‌بریم، می‌پردازیم. كارهایی از قبیل مرتب كردن باغچه، خواندن كتاب، فیلم دیدن یا حتی رسیدگی به كارهای عقب‌‌افتاده‌.

نكته جالب توجه این كه اگر صفحه شما خصوصی نبود و چنانچه در استوری‌های خود از این لحظات عكس می‌گرفتید و از استیكر «thank you hour» استفاده می‌كردید، خود صفحه اینستاگرام هر شب ساعت ۷ در استوری‌هایش، استوری‌های شما را به اشتراك می‌گذاشت. همچنین اینستاگرام كه اعلام كرده بود به منظور جلوگیری از انتشار اخبار و اطلاعات نادرست محتوای پیشنهادی مربوط به ویروس كرونا را برای كاربران خود حذف خواهد كرد، این كار را اجرایی كرد و تنها محتواهایی كه مستقیما توسط سازمان‌های بهداشتی رسمی در جهان مربوط به بیماری كووید-۱۹ منتشر و ارائه شده بود، در دسترس كاربران قرار گرفت. همچنین قابلیت Co-Watching یا تماشای چندنفره، توسط اینستاگرام وارد عمل شد كه به كاربران این پلتفرم اجازه می‌دهد همراه با دوستان خود و از طریق چت ویدئویی درون‌برنامه، پست‌های اینستاگرام را مرور كنند تا به این طریق به حفظ فاصله اجتماعی یاری برسانند.

#در_خانه_بمانیم
در خانه بمانیم از اولین كمپین‌هایی بود كه در شبكه‌های اجتماعی تشكیل شد و به‌سرعت گسترش یافت. قابل تصور نیست كه اگر شبكه‌های اجتماعی نبودند، این كمپین چقدر می‌توانست موفق باشد و می‌توان گفت كه این شبكه‌ها با فراهم آوردن فضای تذكر مردم به مردم، نقش مهمی در «كنترل اجتماعی» برای رعایت نكات بهداشتی درون جامعه ایران ایفا كرد. #كرونا-_را_شكست_می‌دهیم كمپین بعدی بود. كمپینی كه برای نخستین بار در رسانه ملی استفاده شد و سعی در آگاه‌سازی مردم داشت.

#كرونا2پلاس
یكی دیگر از كمپین‌های مفیدی كه در شبكه‌های اجتماعی تشكیل شد و بازتاب گسترده‌ای هم داشت، نه به تحریم، نه به كرونا نام داشت. البته شاید شما این كمپین را با نام كرونا 2 پلاس شنیده باشید.
كمپینی كه در پی فراگیر شدن كرونا و تشدید تحریم‌ها علیه كشورمان ایجاد شد و چهره‌های بسیاری مانند اسكوچیچ سرمربی فعلی تیم ملی فوتبال، احسان حاج‌صفی كاپیتان تیم ملی و علیرضا فغانی داور بین‌المللی فوتبال هم به آن پیوستند. بخشی از بیانیه این پویش به این شرح است: امروز كره زمین مورد هجوم ویروس كرونا قرار گرفته. همه باید دست به دست هم داده تا این بلا را ریشه‌كن نماییم. دبیركل محترم سازمان ملل متحد معتقد است جنگ جهانی سوم این بار با موجودی نامرئی به نام كرونا به مصاف همه انسان‌ها آمده است و همگان باید با همه ظرفیت به نبردی بی‌امان با این موجود به‌پا خیزند كه برخاسته‌اند. ملت ما هم به مقابله برخاسته، لیكن برخلاف همه مردم جهان دستشان از دارو و غذا برای مقابله كاملا كوتاه است. ما با جان و مال و عزیزان‌مان به‌پا خواسته‌ایم. یك سخن منطقی داریم، اجازه دهید تحریم‌ها برداشته یا لااقل تعلیق شود تا ما نیز با تمام ظرفیت‌های‌مان در خدمت همه انسان‌ها قرار گیریم.

#من_ماسك_می‌زنم
یكی از جدیدترین كمپین‌های ایجاد شده در فضای مجازی است. هفتم تیر بود كه معاون كل وزیر بهداشت آغاز كمپین من ماسك می‌زنم را اعلام كرد و استفاده از ماسك در ایران اجباری شد. كمپینی كه هنرمندان بسیاری هم به آن پیوستند و عكس خود را با ماسك در رسانه‌های مجازی‌شان منتشر كردند تا مردم را به این كار ترغیب كنند. احترام برومند، رضا كیانیان،‌ نازنین بیاتی، رضا یزدانی، ملیكا شریفی‌نیا، شبنم قلی‌خانی، متین ستوده، لادن سلیمانی،‌هانیه غلامی، سید علی صالحی و ... به این كمپین ملحق شدند و بر ماسك زدن تاكید كردند.

#صاحبخانه_خوب
صاحبخانه خوب اما یكی از متفاوت‌ترین كمپین‌های این روزهای كرونایی است و با هدف تشكر از صاحبخانه‌هایی تشكیل شده كه در این روزها كه شاید كسب و كار بسیاری از مردم روی رونق همیشگی نباشد و دست خیلی‌ها خالی باشد، به فكر مستاجرشان هستند و قیمت اجاره را خیلی بالا نبرده‌اند. این كمپین كه در رسانه و در شبكه سوم سیما تشكیل شد، موجب جذب بسیاری از هنرمندان برای ترویج این اتفاق شد و مردم بسیاری با ارسال متن‌های تشكر، از صاحبخانه‌های خود تشكر کردند.

كمپین‌های كرونایی

در این میان انتشار هزاران ویدئو، اینفوگرافیك و خبر در مورد كرونا در شبكه‌های اجتماعی، نقش پررنگی در پیشگیری از ابتلا به كرونا داشت و باعث آموزش و اطلاع‌رسانی بیشتر به مردم شد. با این حال روزهای اولیه كرونا، روزهایی برای ایجاد كمپین‌های مختلف شد. چالش‌هایی مانند نجات اسكناس از زیر بطری، چالش دراز و نشست رونالدو و... با محوریت سرگرمی مردم یا كمپین‌هایی با محوریت آموزش و اطلاع‌رسانی مانند در خانه بمانیم و كرونا را شكست می‌دهیم كه به‌سرعت هم فراگیرشد.

یگانه عصاری - رسانه / روزنامه جام جم