واكاوی تأثیر شورای فرهنگ عمومی بر رفتار و فرهنگ عمومی مردم

پس از پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی و ضرورت انقلاب فرهنگی، براساس فرمان حضرت امام خمینی (ره) در سال 1363، شورای عالی انقلاب فرهنگی شكل گرفت. این شورا وظیفه خطیر ساماندهی وضعیت دانشگاه‌ها را به‌عهده داشت. پس‌ از آن، موضوع رسیدگی به وضعیت فرهنگی جامعه در آن شورا مطرح و بر اساس نظر حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، رئیس وقت شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر توجه به فرهنگ عمومی مردم، پیشنهاد تشكیل شورای فرهنگ عمومی مطرح شد و سرانجام در سال 1364 به‌منظور تعیین اهداف، سیاستگذاری و هدایت فرهنگ عمومی كشور، شورای فرهنگ عمومی با وظایف مشخص شكل گرفت و به‌صورت رسمی از سال 1365 آغاز به‌كار كرد. اكنون و پس از 34 سال فعالیت و برگزاری جلسات مستمر آیا نتیجه مطلوبی از این شورا در بین ایرانیان مشاهده می‌شود و آیا در بین نخبگان فرهنگی و هنری ایران اسلامی نتیجه مصوبات و عملكرد این شورا دارای اهمیت است؟

ناگفته پیداست كه ضعف اطلاع‌رسانی در این حوزه نیز باعث شده تا بسیاری از فرهیختگان جامعه از عملكرد و نتایج این شورا بی‌اطلاع باشند و از كنار این عنوان به‌راحتی عبور كنند.

با توجه به اهم وظایف این شورا و مصوبات دوره‌های مختلف و حضور مدیران تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر در عالی‌ترین سطوح از تمام دستگاه‌های تاثیرگذار، جای این سؤال باقی است كه آیا وضع فرهنگی امروز ایران اسلامی در نگاه كلان و خرد قابل‌قبول است و آیا واقعا كاركرد این جلسات به سمت جلسات تشریفاتی پیش نرفته است؟

رفتار عمومی مردم ایران در بسیاری از موارد به آموزش همگانی نیاز دارد و اخلاق فردی و اجتماعی شهروندان پس از سه‌دهه فعالیت منظم شورایی بااین‌همه امتیاز باید دگرگون باشد، اما مع‌الاسف آمار موجود دستگاه‌های فرهنگی نشان از پسرفت و كاهش بسیاری از موارد دارد. به‌راحتی می‌توان به این نكته مهم دسترسی پیدا كرد كه سبك زندگی مردم از شورای فرهنگ عمومی بهره‌ای نبرده است.

هفت مصوبه اهم وظایف شورای فرهنگ عمومی كه در نشانی درگاه الكترونیكی این شورا نیز موجود است خود گویای این مهم است كه نتیجه مطلوب حاصل‌شده است یا خیر؟

رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت برنامه‌ریزی برای فرهنگ جامعه در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در آذر 1392 می‌فرمایند:«فرهنگ، برنامه‌ریزی هم لازم دارد؛ نباید انتظار داشت كه فرهنگ كشور - چه فرهنگ عمومی، چه فرهنگ نخبگانی، دانشگاه‌ها و غیره و غیره - به‌خودی‌خود خوب بشوند و پیش بروند؛ نه، این برنامه‌ریزی می‌خواهد.

حالا مسأله نظارت و رصد و این چیزها را عرض خواهیم‌ كرد؛ نمی‌شود مسؤولین كشور مسؤولیتی احساس نكنند درزمینه هدایت فرهنگی جامعه. همان‌طور كه اشاره كردند آقای رئیس‌جمهور، دولت و مسؤولان موظفند كه توجه كنند به جریان عمومی فرهنگ جامعه؛ ببینند كجا داریم می‌رویم، چه دارد اتفاق می‌افتد، چه چیزی در انتظار ما است؛ اگر چنانچه مزاحمتی وجود دارد، آنها را برطرف كنند؛ جلوی موانع را، عناصر مخرب را، عناصر مفسد را بگیرند. بایستی موردتوجه و مدنظر مدیران قرار بگیرد.»

ضرورت توجه به فرهنگ عمومی و اهمیت‌دادن و جدیت نشان‌دادن به خروجی‌ها و نتیجه محور نگاه‌ كردن به این جلسات، از زمانی اهمیت پیدا می‌كند كه جنگ نرم در گستره بین‌الملل آغاز و ایران اسلامی نیز مورد هجمه خاص دشمنان نظام و انقلاب اسلامی قرار گرفته است.

گواه این ادعا فرمایشی است كه رهبر معظم انقلاب در 23 آبان 1382 بیان می‌دارند و با تشریح حركت استحاله‌ای دشمن در قبال ایران به این جریان اشاره می‌كنند.

همچنین معظم‌له در 11آذر 1383 در جمع اهالی رسانه ملی با این عبارت كه «امروز جنگ دنیا، جنگ رسانه‏ هاست» عنوان جنگ‌های روز جهان را «جنگ رسانه» تعبیر می‌كنند.

تهاجمی كه در ترویج فرقه‌های انحرافی، طرز پوشش و مدل‌های بیگانه لباس بافرهنگ ایرانی، سایت‌های مبتذل، توسعه شبكه‌های ماهواره‌ای و راه‌اندازی شبكه‌های اجتماعی، ترویج ناسالم روابط دختران و پسران در جهت مهندسی تازه افكار عمومی برای رسیدن به هویت اجتماعی تازه‌ای كه «دین‌ستیز» و «دین‌گریز» است ساماندهی شده است.

حال این سؤال مهم مطرح است كه شورای فرهنگ عمومی در این خصوص چه چاره‌ای اندیشیده است؟ نشاط جوانی و نیروی جوانی و ابتكار جوانی از سرمایه‌های مهم موجود است كه به نظر باید توسط مدیران موردتوجه
قرار گیرند.

تأکید رهبر معظم انقلاب در حوزه فرهنگ عمومی را می‌توان به‌عنوان شاخص تعیین عملكرد و فعالیت‌های انجام‌شده مدنظر داشت.

رهبر معظم‌ انقلاب‌ اسلامی‌ در بخش‌ دیگری‌ از سخنانشان‌ در سال 72 در دیدار اعضای‌ شوراهای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ استان‌ها، به‌ مصادیق‌ بارز و روشن‌ فرهنگ‌ عمومی‌ در جامعه‌ اشاره‌ كردند و فرمودند: «نوع‌ لباس‌ به‌ عنوان‌ الگوی‌ پوشش‌ مردان‌ و زنان، از مصادیق‌ و نمونه‌های‌ بارز فرهنگ‌ عمومی‌ جامعه‌ محسوب‌ می‌شود. شكل‌ معماری‌ خانه‌ های‌ مردم‌ نیز ازجمله‌ موارد مهم‌ و مؤثری‌ است‌ كه‌ در منش‌، تربیت‌ و ساختن‌ ذهنیات‌ اعضای‌ خانواده‌ها تأثیر تعیین‌كننده‌ و بلندمدت‌ خود را بر جای‌ می‌گذارد، نحوه‌ رفتارها، معاشرت‌ها و مواجه‌شدن‌ افراد با یكدیگر، هر یك‌ در شكل‌ بخشیدن‌ به‌ شخصیت‌ افراد جامعه‌، تأثیراتی‌ را برجای‌ می‌گذارد و شوراهای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ باید بررسی‌ آنها را در دستور كار خود قرار دهند.»

مهدی توكلیان - عكاس، روزنامه‌نگار / روزنامه جام جم