مطمئن ترین روش تشخیص کروناویروس چیست؟

به گزارش جام جم آنلاین، راحسان مصطفوی، رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران در گفتگو با فارس در پاسخ به این پرسش که «تست سرولوژی با تست PCR در تشخیص کرونا چه تمایزی با هم دارد؟»، اظهار داشت: نتیجه آزمایش منفی آنتی بادی برای کرونا، رد کننده عفونت قبلی با این بیماری نیست.

وی ادامه داد:‌ از روزهای اولی که بیماری کووید 19 به جامعه جهانی معرفی شد، آزمایش مولکولی مبتنی بر PCR به عنوان استاندارد طلایی تشخیص مطرح بوده و هنوز هم آزمایش تشخیصی بهتر و مطمئن تری وجود ندارد.

رئیس بخش اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران متذکر شد:برای انجام آزمایش مولکولی، نمونه گیری از بینی یا حلق فرد مشکوک به بیماری توسط سواپ‌های مخصوص انجام می‌شود و اثر بقایای ژنتیکی ویروس مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مصطفوی اضافه کرد: در کنار آزمایش ملکولی، آزمایش سرولوژی که مبتنی بر نمونه خون هستند هم مورد استفاده قرار می‌گیرد که به دلیل جواب‌های مثبت و منفی کاذبی که دارند، ارزش تشخیصی نداشته و در تحقیقات مورد استفاده قرار می‌گیرد تا مشخص کند که احتمالا چه درصدی از جامعه مواجه با ویروس را داشته‌اند و به اشکال بی علامت یا علامت دار بیماری مبتلا شده‌اند.

وی بیان داشت: این آزمایشات، مبتنی بر این واقعیت است که متعاقب مواجه فرد بیمار با ویروس، پاسخ سیستم ایمنی فعال می‌شود و آنتی بادی‌های ضد ویروس که مهمترین آنها دو نوع IgG و IgM هستند تولید می‌شوند که قابل شناسایی‌اند.

رئیس بخش اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران یادآور شد: دوره کمون (نهفتگی) کووید 19، حدود 5 تا 6 روز است. ️از اواسط هفته دوم پس از دوره کمون بیماری، آنتی‌بادی‌های ضد ویروس قابل شناسایی می‌شوند و هفته سوم، احتمالا بهترین زمان انجام آزمایش آنتی‌بادی یا سرولوژی است.

مصطفوی افزود: تست مثبت آنتی‌بادی (IgG یا IgM) به معنای واکنش دفاعی بدن در مقابل ویروس است. میزان آنتی‌بادی IgM در زمان کوتاهی به پیک رسیده و به سرعت و در حدود پایان هفته ششم کاهش می‌یابد و مثبت بودن IgM به هیچ وجه به معنای ناقل بودن فرد بیمار نیست. آنتی‌بادی IgG مدت زمان طولانی‌تری نسبت به IgM بالا می‌ماند.

وی متذکر شد:‌ نکته‌ای که وجود دارد این است که پاسخ سیستم ایمنی افراد در مواجه با ویروس فقط ایمنی هومورال و پاسخ مبتنی بر تولید آنتی بادی نیست و ایمنی سلولی هم در این رابطه مطرح است؛ حتی بعضی از مقالات نقش مهم تری را برای ایمنی سلولی مطرح می‌کنند.

رئیس بخش اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران تصریح کرد:اینکه اثر آنتی بادی ضد ویروس را در چه افرادی بتوانیم شناسایی کنیم، متاثر از عوامل مختلفی است؛ هر چقدر شدت بیماری در فردی که به بیماری مبتلا شده است بیشتر باشد، انتظار داریم میزان آنتی بادی تولیدی هم بیشتر بوده و شانس شناسایی آن در نمونه خون اخذ شده بیشتر باشد.

مصطفوی ادامه داد: متقابلا هرچقدر فرد بدون علامت یا کم علامت تر باشد، احتمالا سیستم ایمنی هومورال کمتر تحریک می‌شود.

وی ابراز داشت:‌مثلا اخیرا در مطالعه‌ای نشان داده شده است که در 93 درصد افراد مواجه یافته با ویروس که بیمار بدون علامت بوده‌اند، ایمنی سلولی ایجاد شده است، اما فقط در 60 درصد این افراد، آنتی بادی ضد ویروس قابل شناسایی بوده است. ‌

رئیس بخش اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران ابراز داشت: به عبارتی حدود 40 درصد افراد با وجود اینکه آلوده به ویروس شده بوده‌اند، اما در آزمایشات سرولوژی، اثری از سابقه بیماری نشان داده نشده است. این مطالعه گویای آن است که مخصوصا در مبتلایان بدون علامت، تنها از طریق بررسی آنتی بادی در خون نمی‌توان در مورد سابقه آلودگی اظهار نظر کرد.

مصطفوی تصریح کرد:‌ در مطالعه دیگر در آمریکا بر روی پرسنل بهداشتی و درمانی خط مقدم مبارزه با کووید 19، که این افراد قاعدتا در معرض میزان ویروس بالاتری بوده اند و انتظار داریم بیشتر به اشکال شدیدتر بیماری مبتلا شده باشند، بعد از 60 روز از شروع بیماری، آنتی بادی ضد ویروس فقط در حدود 70 درصد افراد بیمار قابل شناسایی بوده است.

رئیس بخش اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران ادامه داد: لازم به ذکر است که شناسایی آنتی بادی در بدن افراد به عوامل دیگری نظیر نوع آزمون سرولوژی و میزان حساسیت آن هم بستگی دارد. نتیجه اینکه عدم شناسایی آنتی بادی در بدن افراد به معنی نبود مواجهه قبلی در فرد نیست. افراد ممکن است قبلا مواجهه با بیماری داشته و بیمار شده باشند و در زمان مطالعه هم پاسخ ایمنی سلولی داشته باشند اما در مطالعه سرولوژی، اثری از بیماری را نشان ندهند.

وی بیان داشت:‌ در تفسیر مطالعات سرواپیدمیولوژی که در ارتباط با کووید 19 انجام می‌شود حتما باید این درصد قابل توجه افراد را که به طور کاذب، جواب بررسی آزمایش سرولوژی آن ها منفی می شود در حالیکه مواجه قبلی با ویروس را داشته اند، مدنظر داشته باشیم. البته همانطور که قبلا گفته شد، آزمون های سرولوژی علاوه بر جواب های منفی کاذب، دارای جواب های مثبت کاذب هم هستند که مورد بحث ما در اینجا نبوده است.

مصطفوی ادامه داد: لازم به ذکر است که شناسایی آنتی بادی در بدن افراد به عوامل دیگری نظیر نوع آزمون سرولوژی و میزان حساسیت آن هم بستگی دارد؛ نتیجه اینکه عدم شناسایی آنتی بادی در بدن افراد به معنی نبود مواجه قبلی در فرد نیست.

رئیس بخش اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران افزود: افراد ممکن است قبلا مواجه با بیماری داشته و بیمار شده و در زمان مطالعه هم پاسخ ایمنی سلولی داشته باشند اما در مطالعه سرولوژی، اثری از بیماری را نشان ندهند.

وی بیان داشت:‌ در تفسیر مطالعات سرواپیدمیولوژی که در ارتباط با کووید 19 انجام می‌شود، حتما باید این درصد قابل توجه افراد را که به طور کاذب، جواب بررسی آزمایش سرولوژی آنها منفی می‌شود، در حالی که مواجه قبلی با ویروس را داشته‌اند، مدنظر داشته باشیم البته همانطور که قبلا گفته شد، آزمون‌های سرولوژی علاوه بر جواب‌های منفی کاذب، دارای جواب‌های مثبت کاذب هم هستند که در اینجا مورد بحث ما نیست.