مروارید یتیم

هر چند اسمش طوری است که در همین مواجهه اول، آدم دلش به حالش می‌سوزد و پیش خودش گمان می‌برد لابد چیزی است که بی‌سرپرست و بی‌صاحب است که نامش را گذاشته‌اند: یتیم.

این واژه را اولین بار در کلام ابوریحان بیرونی خواندم و رفتم دنبال معنایش. ابوریحان بیرونی در وصفی که از مناطق بوشهر امروزی و بنادر و جزایر وابسته‌اش می‌آورد، می‌گوید: «و قد قیل أن الدرّة الیتیمه أخرجت من هناک»... «گفته می‌شود از آنجا در یتیم استخراج می‌شود».

حالا چرا نوشته‌های ابوریحان را سنجاق این یادداشت کردیم. وقتی می‌خواهیم درباره مناطق خوزستان و بوشهر و متعلقات‌شان حرف بزنیم به این اسناد قدیمی تکیه می‌کنیم که بگوییم آن دریا که محل جدل بین‌المللی شده از قدیم دریای پارس بوده و این رود که هشت سال پایش خون جوانان‌مان را ریختیم از قدیم در جغرافیای کشور ما بوده است. اما انگار فقط وقتی قرار است در مجامع بین‌المللی از این محدوده دفاع کنیم و همچنان داخل مرزهای خودمان حساب‌شان کنیم، اسناد قدیمی و توصیفات‌شان را ورق می‌زنیم. انگار اگر این مناطق محل مناقشه نباشند و تانک‌های بعثی نزدیک‌شان نشوند و کشورهای تازه به‌دنیا آمده دست روی‌شان نگذارند، خیال‌مان راحت است، حتی اگر آب از سرشان بگذرد.

بهار سال۹۸ برای باغداران و کشاورزان خطه مرکزی کشور پیام‌آور امید بود. باران‌های بسیار زمین‌شان را چنان بار انداخت که بعد از چند سال خشکسالی بالاخره لبخندشان، چین‌های پیشانی‌شان را باز کرد. اما برای مردم شمال و غرب و جنوب غرب کشورمان، پیام آور امید که نه، پیک پیشقراول لشکر چنگیز بود که آمده خاک‌شان را به توبره بکشد. در عرض چند روز نعمت برایشان نقمت شد. باران رودخانه‌هایشان را خروشاند و زمین‌شان را طوری گل کرد که کارشان تا زانو به گل نشست و زندگی‌شان ویران شد. مسؤولان گفتند ما در رسانه‌ها پیش‌بینی و اعلام کرده بودیم که قرار است سیل بیاید، اما خب باز هم غافلگیر شدیم. هر چه بود مردم دست به دست هم دادند و زندگی بخش عظیمی از مردم خوزستان را تا جایی که می‌شد از زیر گل بیرون کشیدند. معضل سیل سال ۹۸ که تمام شد و بچه‌های جهادی و هلال‌احمر که خاک از لباس‌هایشان تکاندند دیگر خیال‌شان تخت بود که دیگر مسؤولان منطقه تلخی سیل را چشیدند و دیگر غافلگیر نخواهند شد. مردم خوزستان دیگر سیاهی این روزها را نخواهند دید.

اما حالا، با گذشت حدود یک‌سال و نیم از آن جریان، باز هم زندگی مردم خوزستان تا زانو به گل نشسته و باز هم مسؤولان منطقه -که بیشترشان از لحاظ اشخاص هم همان اشخاص سال۹۸ هستند- با همان بهت سال98 به مردم سیل‌زده نگاه می‌کنند.

انگار آن«در یتی» که ابوریحان در مورد این منطقه گفته، به راستی به خود این جغرافیا اطلاق می‌شود نه به مرواریدهای رود و دریایش.

 علیرضا رأفتی - روزنامه‌نگار / روزنامه جام جم