نقش ایران در کاهش خشونت در جهان

در سال های اخیر نیز این تصاویر تکرار شده است؛ از اقدامات داعش گرفته تا شکنجه های سازمان سیا و اعتراف رئیس جمهور آمریکا به وحشیانه بودن اقدامات ضد انسانی در بازداشتگاه های این سازمان امنیتی. دکتر روحانی در شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل ایده «جهان عاری از خشونت و افراطی گری» را طرح کرد؛ ایده ای که با استقبال بی نظیری از سوی کشورهای مختلف جهان روبه رو شد. ۱۹۰ کشور با رای به آن، قطعنامه ای را به تصویب رساندند که براساس آن از تمام کشورهای عضو و سازمان های بین المللی خواسته شد سیاست های تازه ای را برای جلوگیری از خشونت و افراطی گری در پیش گیرند. تنها رژیم صهیونیستی بود که به این قطعنامه رای منفی داد؛ اتفاقی که چندان دور از انتظار هم نبود.

شورای عالی انقلاب فرهنگی بیست و هفتم آذر، سالروز تصویب این قطعنامه در سازمان ملل را به عنوان روز مبارزه با خشونت و افراطی گری نامگذاری کرد. پاسخ مثبت کشورهای جهان به این طرح جمهوری اسلامی ایران به این صورت در تقویم ملی ایران ثبت شد و براساس پیشنهاد رئیس جمهور ایران از جامعه بین الملل خواسته شد این روز به عنوان روز جهانی مبارزه با خشونت و افراطی گری اعلام شود.

در وضع کنونی جهان، پیگیری چنین قطعنامه ای بیش از هر زمان دیگر ضروری می نماید. هنوز تصاویر منتشر شده از جنایات افراطی ها در عراق و سوریه، افکار عمومی دنیا را رها نکرده است که خبرهای شکنجه و اقدامات غیرانسانی بزرگ ترین مدعی حقوق بشر در دنیا از بازداشتگاه های سازمان سیا در صدر اخبار قرار می گیرند، بند چهاردهم قطعنامه پیشنهادی ایران، به دبیرکل سازمان ملل ماموریت داده است تا با پیگیری مفاد قطعنامه، دو سال بعد از تصویب آن گزارشی درخصوص اقدامات این نهاد بین المللی برای اجرای بندهای قطعنامه یادشده به اعضای مجمع عمومی گزارش دهد. گزارشی که باید به تک تک این اتفاقات غیر انسانی بپردازد و راه حل های اجرایی برای پیشگیری از آنها را مورد بررسی قرار دهد. ایران در جایگاه طراح این ایده و قطعنامه با موضعگیری های مختلفی که در طول سال داشته، توانسته است افکار عمومی دنیا را در این مساله به خود جلب کند. منطقه غرب آسیا که چند سالی است دستخوش زیاده خواهی های کشورهای غربی و منطقه ای قرار گرفته است یکی از زمینه های جدی برای تحقق قطعنامه یاد شده خواهد بود. ایران از ابتدای ناآرامی ها در این منطقه با تاکید بر پیگیری حل اختلافات از راه مسالمت آمیز، تلاش کرده است ثبات و آرامش را به منطقه بازگرداند. نقشی که هیچ کشور دیگر نخواسته یا نتوانسته است آن را برعهده گیرد.

طبیعی است که در این موقعیت، ایران به عنوان یکی از فعالان در پروژه ساخت جهانی عاری از خشونت و افراطی گری در جایگاه مدعی العموم قرار گرفته و این تغییر موضع، اثرات ارزشمندی در حوزه دیپلماسی برای این کشور به همراه خواهد داشت. بحث و بررسی برای مبارزه با خشونت و افراطی گری همچون گذشته یکی از محورهای جدی در تعاملات بین المللی و دیپلماتیک ایران شده است و اقدامات دیگر این کشور در حوزه دیپلماسی مانند رفتار تهران در پرونده هسته ای و ماجراهای بحران در سوریه و عراق، این تصویر را تکمیل کرده است. قطعا این تصویر با آنچه آمریکا و متحدان اروپایی اش به دنبال القای آن در جامعه بین الملل بودند، تغییر بسیاری کرده است. روحانی تصویب قطعنامه یادشده از سوی سازمان ملل را دستاوردی گرانقدر برای ایران خوانده بود؛ این دستاورد از همین زاویه قابل تحلیل است. وی گفته بود: «امروز دیگر هیچ کس تردید ندارد و نمی تواند منکر شود که جمهوری اسلامی ایران پیشتاز مبارزه با تروریست ها در منطقه است و همه جا با خشونت و افراط و ترور مقابله می کند تا ندای رحمانی اسلام به گوش جهانیان برسد.»

اقدام جمهوری اسلامی ایران برای پیشنهاد قطعنامه، ثبت روز مبارزه با خشونت و افراطی گری در تقویم ملی و همچنین برگزاری کنفرانس بین المللی در این رابطه موجب شده است بار دیگر مفهوم خشونت و تروریسم در سطح جهان مورد بازخوانی قرار گیرد. تا امروز کشورهایی مدعیان مبارزه با تروریسم در سطح جهان بوده اند که کارنامه آنها در این حوزه مطابقتی با ادعاهایشان ندارد.

ایران به عنوان بازیگر قدرتمند منطقه ای و یکی از کشورهای تاثیرگذار در معادلات جهانی باید به شایستگی از فرصت پیش آمده بهره برداری کرده و با فعالسازی ظرفیت هایی مانند جنبش عدم تعهد و سازمان های همکاری های منطقه ای در دنیا، راهکارهای مناسبی را برای مبارزه با خشونت و تروریسم ارائه دهد. نگرانی های جهانی از افراطی گری در سطحی قرار دارد که به نظر می رسد بیشترین همکاری با این حرکت صلح جویانه در جهان انجام خواهد شد.

پیشنهادهای دکتر روحانی، در کنفرانس بین المللی جهان علیه خشونت و افراطی گری که چندی قبل در تهران برگزار شد، می تواند محور تازه پیگیری های جمهوری اسلامی ایران در سطح بین المللی باشد. رئیس جمهور در این کنفرانس، گوشه نگاهی به نظم جدید جهانی داشت و به نقد ساختارهای کنونی بین المللی پرداخت. وی این طور عنوان کرده بود: «تلاش قدرت های جهانی برای تامین منافع خود و ناکامی از ایجاد قواعد لازم الاجرا در نظام بین الملل، زمینه ساز این گونه خشونت هاست گر چه تشکیل سازمان ملل متحد یکی از دستاوردهای مهم جامعه جهانی است و این سازمان نیز نقش تاثیرگذاری در نظام بین الملل ایفا کرده، اما واقعیت ناخوشایند این است که سازمان ملل با همه موفقیت هایش در برابر بزرگی مسائلی که جهان ما با آن روبه روست، کاستی های قابل توجهی دارد.»

در واقع شرایط موجود نتیجه نقص در ساختار های کنونی جهانی است و باید ضمن پیگیری اهداف صلح جویانه دست به اصلاح ساختارهای جهانی در قالب سازمان های بین المللی زد. جمهوری اسلامی ایران با طرح مباحثی همچون طرح یادشده باید زمینه های چنین تغییراتی را با مشارکت کشورهای عضو سازمان ملل فراهم سازد.

روحانی در این کنفرانس با ده پیشنهاد فوری پشت تریبون رفت و در جمع نمایندگان ۵۳ کشور جهان با این عبارات به لزوم تغییر اشاره کرد: «تلاش جامعه بین المللی برای اصلاحات در سازمان ملل بویژه شورای امنیت و کاربرد حق وتو که در موارد جدی تهدید صلح و امنیت بین المللی عملاسازمان ملل را فلج کرده است، تاکنون با موفقیت چندانی روبه رو نبوده است.» او در این پیشنهادها از «ضرورت کمک بین المللی برای بازسازی خانه های ویران شده، اماکن مذهبی تخریب شده و تاسیسات زیرساختی نابود شده بر اثر اقدامات تروریستی و خسارات ناشی از عملیات نظامی مقابله با آن» تا «تاسیس صندوق بین المللی، اشتغالزایی و توسعه برای کمک به رشد سرمایه گذاری در کشورهای قربانی تروریسم بین المللی» سخن گفت.

رئیس جمهور ایران «همکاری منطقه ای میان کشورهای جدی در مبارزه با تروریسم درخصوص تبادل اطلاعاتی» را در کنار نقش آفرینی رسانه ها برای افزایش آگاهی جهانیان در این رابطه مهم برشمرد. علاوه بر این ضرورت همکاری جهانی برای مقابله با سوءاستفاده تروریست ها از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، ایجاد مانع در مسیر ترانزیت تروریست ها و تقویت سازوکار های ضروری در این عرصه و اعلام و نامگذاری هجدهم دسامبر که سالروز تصویب قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۱۳ است، به عنوان روز جهانی علیه خشونت و افراط گرایی از دیگر پیشنهادهای رئیس جمهور ایران بود. این آغاز راهی است برای مبارزه جدی تر با خشونت و تروریسم در جهان و جمهوری اسلامی ایران می تواند نقش اثرگذاری در آن داشته باشد.