چرا آزادی بوکمال نقش محوری در تقویت محور مقاومت داشت؟

سردار اما در این نامه خود را سرباز خوانده بود و نوشته بود: «حقیر به‌عنوان سرباز مکلف‌ شده از جانب حضرت‌عالی در این میدان، با اتمام عملیات آزادسازی بوکمال آخرین قلعه داعش با پایین کشیدن پرچم این گروه آمریکایی- صهیونیستی و برافراشتن پرچم سوریه، پایان سیطره این شجره خبیثه ملعونه را اعلام ‌کنم». بعد از شش سال، ظاهرا این قصه در بوکمال تمام شده بود اما....

برگردیم عقب. از اول جنگ سوریه، آمریکا و ترکیه به‌دنبال اعلام «منطقه پرواز ممنوع» در سوریه بودند. منطقه پرواز ممنوع یک اهرم سیاسی قدرتمند برای زمینگیر کردن یک کشور است که به‌وسیله آن هر پرواز و تحرک و جا‌به‌جایی هوایی در این مناطق ممنوع اعلام می‌شود؛ یعنی هیچ هواپیمایی حق پرواز بر فراز آسمان سوریه را ندارد.

ظاهر قضیه تنبیه سوریه بود، با این ادعا که دولت بشار اسد از سلاح شیمیایی استفاده کرده است. اما اصل قضیه این بود که ایران روزانه چندین پرواز در این منطقه داشت و با اعلام منطقه پرواز ممنوع، دچار اختلال جدی در کمک‌رسانی و تحرک می‌شد.

حاج‌قاسم به ایده‌ای فکر می‌کرد. ایده یک جاده زمینی؛ جاده مقاومت. مسیری که نه فقط از گزند اختلال‌های هوایی در امان بود که ایران، عراق، سوریه و لبنان را به هم پیوند می‌زد و البته جریان مقاومت را می‌رساند کنار گوش اسرائیل.

یعنی مسیر ایران - عراق - سوریه - بندر لاذقیه - آب‌های مدیترانه. جاده‌ای که می‌توانست قدرت دفاعی و توان مقابله جبهه مقاومت را بالا ببرد و هزینه‌های این جبهه را کاهش دهد.

سرراست‌ترین و نزدیک‌ترین مسیر زمینی، جاده‌ای است که از نزدیکی بغداد می‌گذرد. ایلام را وصل می‌کند به فلوجه، فلوجه را به رمادی، از تنف می‌گذرد و به دمشق می‌رسد.

اسم فلوجه و رمادی باید به گوش‌تان خورده باشد؛ دو شهر عراق که در دی‌ماه 92 به دست داعش تصرف شد و آزادی کامل آن، دو سال طول کشید. اما تنف؟ شاید اسمش را نشنیده باشید.

    مسیر زمینی جاده مقاومت

تنف سه‌راه مرزی و استراتژیک اردن- عراق- سوریه است. جایی که هرکس به آن تسلط داشته باشد دست برتر را دارد. نیروی زمینی سوریه هم به‌شدت به‌دنبال ایمن‌سازی بزرگراه تنف و گذرگاه آن در مقابل نیروهای ارتش آزاد سوریه و داعش بود.

این وسط سر و کله آمریکا هم پیدا شده بود و به بهانه مقابله با داعش، در تنف مستقر شده بود و شروع به آموزش نظامی گروهی از اعضای ارتش آزاد سوریه کرده بود. کمی بعد، آمریکا در این منطقه یک پایگاه نظامی تاسیس و اعلام کرد از مرکز این پایگاه در یک مدار پنجاه‌و‌پنج‌کیلومتری، زیر‌نظر ارتش آمریکاست و هیچ طرفی حق ورود به آن را ندارد.

زورگویی محض بود و زیر سوال بردن حاکمیت سرزمینی دولت سوریه و خلاف قوانین بین‌المللی. اما آمریکا این کار را کرد و بعد به تجهیز این پایگاه و انتقال موشک‌اندازهای دوربرد از اردن به پایگاه پرداخت و با قطعی کردن حضورش در این منطقه، مانع پشتیبانی لجستیکی و تسلیحاتی جبهه مقاومت از دولت سوریه از این مسیر شد.

نیروهای مقاومت اول تلاش کردند شرّ این مزاحم را از سر راه کم کنند. ولی تلاش‌ها بی‌نتیجه ماند. حالا دیگر برای «جاده مقاومت» روی بزرگراه تنف نمی‌شد حساب کرد.

وقت انتخاب بود: انتخاب میان رها کردن ایده جاده مقاومت یا استقامت و رفتن سراغ مسیری سخت‌تر. مسیری سخت‌تر انتخاب شد.

مسیر سخت‌تر، جاده‌ای بالاتر از جاده تنف- دمشق است؛ جاده‌ای مشهور به جاده نفت که پایانه‌های نفتی تی1، تی2 و تی3 در آن قرار دارد.

برخلاف بزرگراه تنف، مسیر رسیدن به این جاده هم صعب‌العبور است؛ چرا که این جاده در منطقه صحرایی سویدا قرار گرفته و موانع طبیعی هم از سرعت حرکت نیروها می‌کاهد. این مسیر سنگلاخ و پوشیده از سنگ‌های آهکی بزرگ است و ماشین‌های عادی امکان تردد در آن را ندارند.

   باید به دل صحرا زد

دسترسی به این منطقه آنقدر سخت و پردردسر بود که حکومت سوریه زحمت حفظش را به خود نمی‌داد و آن را رها کرده بود. اما برای نیروهای مقاومت این همان راهی بود که هموار‌شدنش، هموار شدن راه پیروزی جبهه مقاومت بود؛ پس سختی مسطح کردن خاک صحرا برای عبور را هم با انواع تلاش‌ها و راه‌حل‌ها به جان خریدند.

یکی از نقاط حساس و شاخص این جاده، گذرگاه مرزی القائم- بوکمال بود. القائم در استان الانبار عراق است و بوکمال در دیرالزور سوریه و این دو استان عراق و سوریه را به هم وصل می‌کنند؛ پس این گذرگاه اهمیتی ویژه و استراتژیک دارد.

در سال 92 و ابتدای جنگ سوریه، ارتش آزاد (مخالفان حکومت مرکزی سوریه) بر دیرالزور حاکم شد و پس از آن در سال 94، داعش با تصرف دیرالزور و القائم بر این گذرگاه مسلط شد. حالا وقت بازپس‌گیری این منطقه از داعش بود تا پاکسازی این جاده به‌طور کامل اتفاق بیفتد.

دقیقا در همین زمان، آمریکا دوباره خود را وسط انداخت و از مناطق کردنشین سوریه به سمت دیرالزور شروع به پیشروی کرد! در صورتی که آمریکا موفق به بازپس‌گیری این مناطق از داعش می‌شد، ماجرای تنف دوباره تکرار می‌شد. یعنی یک مسیر مواصلاتی دیگر نیز از دسترس جبهه مقاومت خارج می‌شد و به‌دست نیروهای آمریکایی می‌افتاد.

سی‌ام شهریور 96، حاج قاسم سلیمانی در مراسم اربعین شهادت یکی از شهدای مدافع حرم، اعلام کرد: «من در پیامی که برای شهادت شهید حججی دادم، گفتم ما انتقام خواهیم گرفت؛ ما باید به وعده خودمان صادق باشیم؛ انتقام ما این است که کمتر از سه ماه دیگر، اعلام پایان حکومت داعش در این کره خاکی خواهد بود. سعی می‌کنیم این سه ماه را به دو ماه تبدیل کنیم و عمر این شجره خبیثه و این غده سرطانی خطرناک ساخته شده به دست آمریکا و اسرائیل را به پایان برسانیم و جشن آن را در ایران و بین همه منطقه اعلام کنیم».

با وعده حاج‌قاسم، هر نوع تعلل و سستی در میان نیروهای مقاومت پایان یافت و آنها با سرعت بخشیدن به حرکت خود، پیش از آمریکا و نیروهای تحت حمایتش، با آزادسازی تدمر، المیادین و بالاخره بوکمال به سیطره داعش بر خاک سوریه پایان دادند.

سیدحسن نصرا... ‌درباره آزادسازی بوکمال و نقش آمریکا در شکست داعش چنین گفت: «تنها کاری که آمریکایی‌ها در زمینه پیروزی بوکمال انجام دادند این بود که هیچ کاری نکردند. اما در عین‌حال همچنان به پوشش کامل نیروها و خطوط رفت و آمد داعش در شرق فرات تا مرزهای عراق پرداختند. نیروها و تانک‌ها و موشک‌ های داعش به صورت علنی در این منطقه در امنیت رفت و آمد می‌کردند. نیروی هوایی آمریکا نه‌تنها اینها را بمباران نمی‌کرد بلکه نمی‌گذاشت نیروهای هوایی روسیه و سوریه به این منطقه نزدیک شوند و تهدید کردند اگر شرق فرات را بزنید ما هم غرب فرات را می‌زنیم. همچنین ما اطلاعات دقیق و محسوس داریم که پهپادهای آمریکایی محل استقرار نیروهای متحدان سوریه را برای حملات توپخانه‌ای در اختیار داعش می‌گذاشتند. ضمن این‌که آمریکا در این منطقه دست به یک جنگ الکترونیک گسترده زد و روی همه دستگاه‌های الکترونیکی این منطقه پارازیت انداخت. هیچ بعید نیست در روزهای آینده شاهد باشیم نیروهای فراری داعش در شرق فرات، لباس عوض کنند و به نیروهای دموکرات سوریه که تحت نظارت آمریکا هستند، بپیوندند. همچنین در این چند روز هلیکوپترهای آمریکا چندین‌بار در مناطق مختلف استقرار داعش حضور یافتند و فرماندهان یا اشخاصی را با خود بردند. این اتفاق در چندین منطقه از جمله دیرالزور و همچنین مناطق عراقی رخ داد. این نیز نشان‌دهنده میزان دست داشتن آمریکا در این حوادث است. آمریکایی‌ها ادعا کرده بودند تمام کردن کار داعش ۳۰ یا ۲۵ سال و کمترین عددی که گفته بودند حداقل ده‌ها سال زمان می‌برد. پایان داعش موجب رسوایی سردمداران آمریکاست که همچنان قصد داشتند از داعش برای اهداف منطقه‌ای‌شان بهره‌برداری کنند.»

قصه سیطره داعش بر خاک سوریه در بوکمال تمام شد اما حالا فهمیده‌ایم بازپس‌گیری این مناطق تازه اول ماجرای احداث جاده بین‌المللی مقاومت بوده است.

در دو سال اخیر چندین‌بار خبر مذاکرات ابتدایی و فنی بر سر احداث جاده‌ای بین‌المللی که ایران را به عراق و سپس سوریه متصل می‌کند مطرح شده است. چنین جاده‌ای علاوه بر نفع نظامی، می‌تواند واجد منافع فراوان اقتصادی برای هر سه کشور در شرایط تحریم و محاصره اقتصادی نیز باشد.

قانون ترانزیت کالا از ایران به مدیترانه نیز نیازمند تصویب قانون ترانزیت در پارلمان عراق است که براساس تحلیل «برنامه ثریا»، عدم تصویب این قانون در پارلمان عراق تاکنون، به دلیل فشار آمریکا است. تحلیلگران پیش نرفتن کار احداث جاده بین‌المللی را ناشی از همین موضوع می‌دانند.

دی ماه 97، پس از آن که درباره خروج نیروهای آمریکایی از سوریه گمانه‌ها و خبرهایی مطرح‌شد، جان بولتون، مشاور امنیت ملی ایالات متحده گفت که عملیات ایالات متحده در منطقه تنف، به عنوان بخشی از تلاش آمریکا «برای مقابله با نفوذ ایران در سوریه» ادامه خواهد یافت. بعد از آن در خرداد 98 و در میان یک دوره تنش‌های شدید منطقه‌ای با ایران، پنتاگون اعلام کرد که 1000 سرباز دیگر به خاورمیانه اعزام می‌شوند؛ به پایگاه ایالات متحده در تنف سوریه.

در آبان همین امسال، جنگنده‌های اسرائیلی بیش از دو بار مواضع جبهه مقاومت در دیرالزور و به‌صورت خاص بوکمال را مورد حمله قرار دادند که منجر به شهادت تعدادی از نیروهای مقاومت شد.

قرار دادن این موضوع در کنار ابراز حساسیت علنی این روزهای صفحات ارتش دفاعی اسرائیل نسبت به مسیری که ایران، عراق، سوریه و لبنان را به هم پیوند می‌دهد و موجودیت اسرائیل را به خطر می‌اندازد نشان از اهمیت جاده مقاومت دارد. نامه خطاب به «رهبر عزیز و شجاع انقلاب اسلامی» نوشته شده بود.

بیست و هشتم آبان 96. درست 59 روز بعد از آن که اعلام کرده بود سعی می‌کند وعده سه‌ماهه را دو ماهه محقق کند. حاج‌قاسم یک روز زودتر از موعد به وعده‌اش عمل کرد.

داعش را کنار زد و آمریکا را کنار زد و مسیر را پاکسازی شده تحویل جبهه مقاومت داد. آمریکا از هر طریقی خواست دست ایران و نیروهای مقاومت بسته باشد، حاج‌قاسم آن را باز و برای جبهه مقاومت فرصت تحرک فراهم کرد.

او به وعده‌اش عمل کرد. حالا نوبت ماست.

نرگس موحدی

منبع: ضمیمه روایت نصر - ویژه سالگرد شهادت سردار سلیمانی