۵ دستاورد علمی که باید منتظرشان باشیم

طبیعتا امسال نیز همچون سال گذشته بسیاری از پیشرفت‌های علم و فناوری در حوزه مقابله و کنترل بیماری عالمگیر کووید ۱۹ رخ خواهد داد و دانشمندان علوم پزشکی همچنان با تولید واکسن و ارائه داروهای جدید نبرد با بیماری کووید ۱۹ را ادامه می‌دهند.

با این حال محققان حوزه‌های دیگر علم و فناوری، راه‌اندازی پروژه‌هایی را در سر دارند که علم را همچنان در مسیر پیشرفت نگه می‌دارد. در اینجا به چند نمونه از پروژه‌هایی اشاره می‌کنیم که از مهم‌ترین رویدادهای علمی سال ۱۴۰۰ محسوب می‌شود.

انتشار یافته‌های جدید از تازه‌ترین پیامدهای تغییر اقلیم

در پنجمین گزارش ارزیابی تغییرات اقلیمی هیات بین‌دولتی تغییر اقلیم (IPCC) دانشمندان مشهور داوطلب حوزه آب‌وهوا گزارشی ارائه کردند که حاصل مجموعه گسترده‌ای از فعالیت‌های علمی بود و نشان می‌داد فعالیت‌های انسانی موجب گرم‌شدن کره‌ زمین شده است و این روند همچنان ادامه دارد.

ارائه ششمین گزارش که حاصل کار بیش از ۷۰۰ دانشمند از سراسر دنیاست و به‌دلیل عالمگیری ویروس کرونا به تعویق افتاد، به‌زودی و در سال ۱۴۰۰ در جلسه هیات بین‌دولتی تغییر اقلیم ارائه می‌شود.

به‌نظر می‌رسد در این گزارش نقش انسان در افزایش گرمای زمین بیش از هر زمان دیگر پررنگ‌تر اعلام شود.

یافته‌های این دانشمندان حاوی داده‌هایی از سرعت بیشتر افزایش سطح آب دریا، ذوب‌شدن سریع یخ‌های قطب‌های جنوب و شمال و گسترش امواج گرمای شدید، خشکسالی و آتش‌سوزی‌هاست. جلسه هیات بین‌دولتی تغییر اقلیم سال ۱۴۰۰ قرار است در گلاسکو در کشور اسکاتلند برگزار شود.

بهبود سلامت روده کودکان مبتلا به سوءتغذیه

احتمالا امسال دانشمندان علوم‌پزشکی بتوانند به میلیون‌ها کودکی که به دلیل سوءتغذیه بیمار هستند، کمک کنند.

این کودکان معمولا حتی بعد از این‌که به‌اندازه کافی تغذیه شده و تحت درمان قرار می‌گیرند، بهبود خود را کاملا به‌دست نمی‌آورند. وضعیت نابسامان و بیکاری‌های ناشی از عالمگیری کرونا باعث شده تعداد بسیار بیشتری از کودکان دنیا گرفتار سوءتغذیه شوند.

یکی از مشکلات این کودکان، اختلال در مقدار و تنوع جمعیت باکتری‌های ساکن روده (میکروبیوم روده) آنهاست که در نهایت موجب ضعف در سیستم گوارش و توقف رشد آنها می‌شود.

متخصصان بهداشت و سلامت در بررسی‌های خود روی کودکان بنگلادشی نوعی مکمل غذایی ارزان‌قیمت را ارزیابی کردند.

این مکمل ترکیبی از مواد غذایی ارزان مانند نخود، موز و آردهای سویا و بادام‌زمینی است. در تحقیقی که سال ۲۰۱۹ این متخصصان انجام دادند، آنها ابتدا ترکیب موردنظر را روی نمونه‌های حیوانی موش و خوک‌های آزمایشگاهی بررسی کردند سپس آن را روی ۶۰کودک مبتلا به سوءتغذیه به‌مدت یک ماه آزمایش کردند.

این مکمل توانست روده این کودکان را بهبود بخشد. اما زمان آزمایش بسیار کم بود و اثر این بهبود روی رشد کودکان به‌خوبی مشخص نشد. این محققان قصد دارند در سال ۱۴۰۰، مطالعات خود را در این زمینه افزایش داده و کودکان دچار سوءتغذیه را حداقل به مدت سه‌ماه تحت آزمایش قرار دهند.

اقدامات مؤثر در حفاظت از تنوع‌زیستی در آب‌های آزاد

قوانین محدودی برای حفاظت از تنوع‌زیستی دوسوم اقیانوس‌هایی که خارج از مرزهای بین‌المللی واقع شده‌اند، وجود دارد. امسال قرار است اولین معاهده‌ای که به‌طور مشخص مراقبت از این آب‌ها را در نظر دارد، نهایی شود. قرار است در این معاهده بخشی از این آب‌ها، تحت قوانین مناطق حفاظت‌شده دریایی قرار بگیرند.

محققان در حال تهیه اسناد و به‌کارگیری داوطلبان برای به‌ثمر رساندن این معاهده هستند. در این معاهده از کشورهای مختلف خواسته می‌شود قبل از شروع فعالیت‌های تجاری در این آب‌ها حداقل استانداردهای ارزیابی اثر زیست‌محیطی فعالیت‌هایشان را در نظر بگیرند. همچنین تیمی از متخصصان امور فنی و علمی بین‌المللی قصد دارند در این آب‌های بین‌المللی شبیه محققانی که شرایط جنوبگان را بررسی و مدیریت می‌کنند مستقر شوند. این گروه از متخصصان پیشنهادهای مربوط به مناطق حفاظت‌شده دریایی را بررسی خواهندکرد.

همچنین در پیش‌نویس این معاهده قید شده است که باید سیستمی برای مدیریت توالی ژنتیک دریافت‌شده از موجودات زنده دریایی که در آب‌های بین‌المللی زندگی می‌کنند ایجاد شود.

سرنخ‌های جدیدی از جوامع باستانی

به نظر می‌رسد سال ۱۴۰۰ شاهد مطالعات جدیدی در مورد انسان‌های باستانی باشیم. در واقع محققان با ترکیب تحلیل‌های مربوط به دی‌ان‌ای‌های گرفته‌شده از فسیل‌ انسان‌های باستانی با سرنخ‌های دیگر میکروبی و مولکولی قصد دارند شرایط و روابط اجتماعی آن دوران و همچنین مهاجرت‌های انسان‌های آن عصر را بررسی کنند.

این دانشمندان قرار است مدارک به‌دست آمده از دی‌ان‌ای و اطلاعات حاصل از بررسی پروتئین‌ها، ایزوتوپ‌ها و همچنین میکروفسیل‌ها و اطلاعات مربوط به عوامل بیماری‌زای کشف‌شده از استخوان‌ها، پلاک‌های دندان و مدفوع‌های فسیل‌شده را با یکدیگر ادغام کنند و به دانش باارزشی از انسان‌های عصر باستان دست یابند.

در آینده نه‌چندان دور با استفاده از این تکنیک می‌توان ریشه و منشأ اقوام و ملل مختلف را تعیین کرد و دریافت مردم از کجا به سرزمین فعلی‌شان رسیده‌اند.

چند قدم تا تایید داروی جدید درمان سرطان

پروتئین کی‌آرای‌اس (KRAS) نوعی پروتئین سرطان‌زاست که پیام‌های رشد آن منجر به ایجاد انواع سرطان می‌شود. دانشمندان بیش از سه دهه است در رویای از کار انداختن آن و کوچک کردن تومورهای سرطانی هستند.

تاکنون تصور می‌شد پروتئین کی‌آرای‌اس به دلیل نداشتن پوششی مخصوص، در برابر داروها و مسدودکننده‌هایی که بتوانند آن را هدف بگیرند، نفوذناپذیر است.

اما اخیرا چند شرکت تحقیقاتی، ترکیباتی تولید کرده‌اند که می‌توانند به درون پروتئین‌های جهش‌یافته کی‌آرای‌اس سرطان‌زا نفوذ کرده و پیام‌های آنها را کنترل و مهار کنند. این داروها ابتدا روی موش‌های آزمایشگاهی سپس در بیماران سرطانی آزمایش شده و نتایج امیدوارکننده‌ای داشته‌اند.

امژن (Amgen)، شرکت بیوتکنولوژی و داروسازی آمریکایی، از مدیریت سازمان دارو و غذای آمریکا خواسته است داروی کی‌آرای‌اس این شرکت به نام سوتوراسیب (Sotorasib) را بررسی کند.

چنانچه این دارو تاییدیه خود را بگیرد، به اولین دارو از این نوع داروهای جدید تبدیل می‌شود که می‌تواند انواع سرطان‌ها را درمان کند. قرار است این دارو ابتدا به کمک بیماران مبتلا به سرطان ریه برود.

منبع: Science

مترجم: نادیا زکالوند - دانش / روزنامه جام جم