تعیین ملاك‌های راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها از سوی مجلس

ابوالفضل عمویی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس از جلسات نمایندگان برای تعیین ملاک‌های راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها می‌گوید.

همزمان با دور جدید مذاكرات هسته‌ای میان ایران و سایر اعضای برجام، شاهد برخی ابهامات هستیم و اعضای كارگروه مقابله با تحریم مجلس شورای اسلامی، دیروز در جلسه‌ای به بررسی این ابهامات پرداختند. آخرین مسائل مطرح در كارگروه مقابله با تحریم در خصوص تحولات اخیر چیست؟

دستور كار كمیته مقابله با تحریم در این ایام درواقع تبیین نوع مواجهه با تحریم‌هایی است كه در دوره ترامپ طراحی و اجرا شد و همچنان آمریكایی‌ها بر ادامه آن اصرار دارند. سیاست كشور در موضوع تحریم‌ها این است كه آمریكا باید كلیه تحریم‌ها را لغو كند و نهایتا باید این لغو از سمت ایران مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد و بعد از آن است كه جمهوری اسلامی می‌تواند به تعهدات خود برگردد. خود موضوع لغو تحریم هم جزو مباحثی است كه شیوه‌های مختلفی درباره آن وجود دارد. یك نگاه مربوط به لغو تحریم‌ها، حقوقی است. یعنی از این زاویه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد كه این تحریم مبنای حقوقی دارد و قانونی برای آن در نظر گرفته‌شده یا یك دستور اجرایی از سوی مقامات دولت آمریكا برای آن صادر شده است. یا این‌كه در فهرستی ارائه‌شده كه در آن یك شركت، نهاد یا افراد ایرانی مورد تحریم قرار گرفته‌اند. راهكار موجود این است طرف مقابل از طریق حقوقی این تحریم‌ ها را لغو كند. ولی واقعیت این است كه ما در مورد لغو موثر تحریم صحبت می‌كنیم، اما در بسیاری از مواقع، لغو تحریم صرفا روی كاغذ انجام می‌شود. یعنی روی كاغذ تحریم لغو می‌شود، اما در اجرا با شیوه‌های مختلف از طریق دستورالعمل‌ها، ‌فضاسازی رسانه‌ای و همكاری نكردن، تحریم‌ها باقی می‌ماند. الان نگاه ما در كمیته تحریم این است كه ملاك‌هایی را برای رفع تحریم طراحی كنیم. یعنی موضوع تحریم را فراتر از ریشه‌های حقوقی باید مورد ارزیابی قرار داد و آثار آن را در حوزه عمل ببینیم. از این جهت است كه اخیرا پیرو مباحث كارگروه مقابله با تحریم، نامه‌ای به امضای دكتر خاندوزی تنظیم شد كه برابر با آن نامه، ما این رویكرد را تقویت كردیم كه فقط نباید به موضوع رفع تحریم‌ها از منظر حقوقی نگاه كرد. هرچند كه زیرساخت اعمال تحریم‌ها می‌تواند حقوقی باشد، ولی لزوما با رفع موانع حقوقی، رفع تحریم‌ها به صورت عملی تحقق نمی‌یابد. در همین خصوص با بسیاری از كارشناسان اقتصادی به گفت‌و‌گو نشستیم و فعالان اجرایی را دعوت كردیم که جلسات به صورت هفتگی ادامه دارد و سعی می‌كنیم ملاك‌هایی را برای راستی‌آزمایی تحریم‌ها بیابیم.

در چنین شرایطی و با توجه به تحولات اخیر و موضوعاتی كه در عرصه رسانه‌ای و سیاسی تحت عنوان احتمال بازگشت آمریكا به برجام مطرح می‌شود، دست‌اندركاران سیاست خارجی چه رفتاری را باید در پیش بگیرند تا از تكرار تجربیاتی كه در برجام اتفاق افتاد، جلوگیری شود؟

انتظار ما این است كه در مذاكرات پیش رو، طبق آنچه گفته‌شده، مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران با تاكید بر موضوع لغو تحریم‌ها و راستی‌آزمایی پس از آن پیگیری شود. این خواسته اساسی ایران است و فكر می‌كنیم كه برای پیگیری این خواسته به‌حق، ملت ما چندین سال فشارهای زیادی را تحمل كردند، بنابراین مقاومت آنها این ارزش را دارد كه همچنان به ایستادگی ادامه دهیم و مطالبات بحق ملت ایران را پی بگیریم.

یكی از موضوعاتی كه این روزها در عرصه سیاسی مطرح است، مبحثی تحت عنوان سیاست گام به گام بازگشت به تعهدات برجامی از سوی آمریكا است و با وجود این‌كه مقامات وزارت خارجه بارها چنین طرحی‌ را رد كرده‌اند، اما اصرار مقامات آمریكایی بر این طرح باعث ایجاد نگرانی‌هایی شده است. آیا در جلساتی كه در روزهای اخیر با آقای عراقچی داشته‌اید، این ابهامات را مطرح كرده‌اید؟ پاسخ چه بوده است؟

جلسه ما با آقای دكتر عراقچی حول بررسی آخرین تحولاتی بود كه در مذاكرات كمیسیون مشترك برجام رخ داده است. رویكرد گام به گام كه در برخی از رسانه‌ها مطرح شده، منافع ملی ایران را تضمین نمی‌كند و از این جهت مورد قبول و پذیرش ما نیست. آقای عراقچی هم در جلسه مشتركی كه داشتیم، تاكید كرد كه تیم مذاكره‌كننده ایران رویكرد گام به گام را دنبال نخواهد كرد. رویكرد گام به گام اشكالاتی دارد. اول این‌كه می‌تواند ما را وارد پروسه‌ای كند كه حضور آمریكا را در ۱+۴ به صورت غیرقانونی رسمیت ببخشد. با برداشتن یك گام نباید انتظار داشت كه جمهوری اسلامی ایران واكنش نشان دهد، چون ما صبوری خودمان را در اجرای برجام قبلا نشان داده‌ایم و آژانس‌ بین‌المللی انرژی اتمی در ۱۵ گزارش خود این مساله را تایید كرده است. بنابراین رویكرد گام‌به‌گام قابل پذیرش نیست و به گفته آقای عراقچی، وزارت خارجه و تیم مذاكره‌كننده نیز به هیچ‌وجه زیر بار این مساله نمی‌رود.

مجلس شورای اسلامی در فرآیند جدید چه نقشی را ایفا خواهد كرد؟

تحریم از دید ما موضوع یک بخشی نیست و بخش‌های مختلف كشور را در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و بین‌المللی تحت‌تاثیر قرار داده است. از همین جهت به همت مركز پژوهش‌های مجلس، قبل از تشكیل مجلس یازدهم، جلساتی تحت عنوان كمیته بررسی و مقابله با تحریم برگزار شد كه ایده‌های مختلفی در آن مورد بررسی قرار می‌گرفت. در همین جلسات، جزئیات اقدامات تحریمی آمریكا مربوط به دوره ترامپ و همچنین راه‌های مقابله با آن پیگیری می‌شد. این مساله در مجلس یازدهم با رویكرد جدی‌تری تقویت شد. هم از كمیسیون‌های مختلف مجلس خواسته شد كه نمایندگانی را برای حضور در جلسات معرفی كنند و هم این‌كه برخی افراد به تناسب علاقه و تخصصی كه نسبت به موضوع داشتند، به تناسب جلسات شركت می‌كردند و باعث تقویت و غنابخشی محتوای مباحث مطرح در جلسات می‌شدند. در جلساتی كه برگزار شد؛ ما ایده‌های مختلفی را شنیدیم و با چالش‌های جدید كشور برای مقابله با تحریم را بررسی كردیم و راهكارها را دیدیم.

چه راهكارهایی در حوزه داخلی و خارجی برای مقابله با تحریم وجود دارد و چه تدابیری در این‌باره می‌توان اندیشید؟

كشور در برابر مقابله با تحریم دو رویكرد كلی را دنبال می‌كند. در حوزه داخلی تاكید این است كه تحریم‌ها باید خنثی شود. یعنی اثر منفی تحریم‌ها بر ساختار اقتصادی، ‌اداری و اجرایی دولت كاهش پیدا كند كه بخشی از آن بر موضوعاتی مثل تولید داخل و رفع موانع تولید تمركز پیدا می‌كند. اما از منظر بیرونی و بین‌المللی، نوع مواجهه كشور،‌ رفع تحریم است. بر این اساس باید مقابله كرد و دیدگاه‌هایی برای مواجهه با تحریم ارائه داد. در این‌باره باید به نحوی با طرف‌های تحریم‌كننده ایران یا كشورهایی كه با تحریم جمهوری اسلامی همراهی می‌كنند، مواجه شویم كه بتوانیم آنها را وادار كنیم مسیر فشار بر ایران را تغییر دهند. در مجلس با همین نوع نگاه در بحث رفع تحریم، قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها طراحی شد و ما اثرات اجرایی این قانون را دیدیم. این مصوبه اثراث مثبتی را در تقویت قدرت اجرایی كشور ایجاد كرد. همچنین در حوزه‌های دیگر مثل عرصه‌های اقتصادی، ما رویكرد خنثی‌سازی تحریم را پی‌می‌گیریم.

فتاح غلامی - سیاسی / روزنامه جام جم