۱۴۰۰ به کام سربازها

خبر افزایش حقوق سربازان وظیفه، به تنهایی می‌توانست موجی از شادی ایجاد کند که چون زیر سایه خبرهای منفی خزید،‌ شاید فقط سربازان را خوشحال کرد، درحالی که این حس خوب می‌توانست به جامعه نیز منتقل شود.

حالا ما با این‌که افزایش حقوق سربازان در فیش حقوقی فروردین آنها لحاظ شده و لذت این افزایش حقوق زیر دندان آنها رفته،‌ برای این‌که این خبر خوب از انزوا درآید، می‌نویسیم که بله، ‌بالاخره بعد از سال‌ها درجازدنِ حقوق‌ها و پمپاژ حس‌های بد در زندگی سربازان، حقوق آنها به آنچه قانون پیش‌بینی کرده، نزدیک‌تر شده و دریافتی آنها کمی همپای تورم شده است.

این اتفاق که محصول تصمیم مجلس، اصلاح بخشی از لایحه بودجه ۱۴۰۰ و در نهایت همکاری خانه ملت با ستادکل نیروهای مسلح است، بی‌شک آغازی خواهد بود بر پایان برداشت‌های منفی بسیاری از جوانان که سربازی را مترادف بیگاری رفتن و تلف شدن عمر می‌دانند.

این اتفاق همچنین گامی است مثبت در جهت توجه به سربازان و معیشت‌شان که خیلی از آنها زندگی‌شان بند است به حقوقی که ماهانه دریافت می‌کنند و نیز تاکید بر قدرت مجلس که اگر همت کند بقیه مشکلات سربازان نیز حل خواهد شد.

مجلس چه کرد؟

در جریان رسیدگی به لایحه بودجه ۱۴۰۰، توجه مجلسی‌ها به قانونی جلب شد که سال‌ها وجود داشت، ولی به دلایلی بر زمین مانده بود؛‌ قانونی که تاکید داشت هر سرباز وظیفه باید حقوقی معادل ۶۰ تا ۹۰ درصد حقوق نیروهای پایور (کارکنان ثابت) را دریافت کند.

چون دولت‌های مختلف هرکدام به نوبه خود به این قانون بی‌توجه بودند و به گفته محسن دهنوی، عضو هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی،‌ به علت تامین نشدن منابع مالی مورد نیاز در بودجه‌های سالانه، امکان اجرای این قانون وجود نداشت، مجلس آستین بالا‌زد و قانون معطل مانده را احیا کرد.

البته دولت در بودجه ۱۴۰۰ ردیفی برای حقوق سربازان پیش‌بینی کرده بود که به گفته دهنوی رقمی کوچک و معادل ۲۰۰۰ میلیارد تومان بود که قاعدتا با این مبلغ امکان افزایش حقوق ماهانه سربازان، به اندازه‌ای که قانون تاکید کرده است،‌ وجود نداشت.

دهنوی روایت می‌کند که مجلس در این عدد دست برد و با استفاده از اختیاراتش بودجه سال ۱۴۰۰ نیروهای مسلح برای تامین لباس و حقوق سربازان را به ۷۶۰۰ میلیارد تومان افزایش داد؛ یعنی حدود چهار برابر بیشتر از رقمی که دولت در لایحه بودجه گنجانده بود. به این ترتیب لایحه بودجه ۱۴۰۰ به نفع سربازان اصلاح شد، ‌اصلاحی که با تایید شورای نگهبان نیز رسمیت یافت.

ماجرای مخالفت دولت

دولتی که سال‌هاست بنا به مقتضیات اقتصاد و درآمد خود، ‌بودجه‌های انقباضی می‌نویسد و به‌زعم خویش از مخارج اضافه فاکتور می‌گیرد، ‌طبیعی بود که از مصوبه مجلس برای افزایش حقوق سربازان در سال ۱۴۰۰ راضی نباشد.

محسن دهنوی،‌ عضو هیات‌رئیسه مجلس که راوی این نارضایتی است، در گفت‌و‌گو با خانه ملت توضیح داده که دولت این مصوبه را به بهانه کمبود منابع مالی و این که پرداخت حقوق سربازان در اولویت‌مان نیست، اجرا نکرد. در واقع مجلس افزایش حقوق سربازان را از محل تبصره ۱۴ پیش‌بینی کرده بود، اما دولت به تعبیر دهنوی، بهانه آورده بود که این تبصره مربوط به هدفمندسازی یارانه‌ها است و بنابراین امکان پرداخت حقوق سربازان با استفاده از منابع مالی این بخش وجود ندارد.

این چنین شد که روزهای ابتدایی فروردین۱۴۰۰ با کشمکش دولت و مجلس بر سر افزایش حقوق سربازان از یک سو و تلاش‌های ستادکل نیروهای مسلح برای اجرایی شدن مصوبه مجلس که خود قانون است، سپری شد. دهنوی، نماینده مردم تهران در مجلس که بابت اجرا نشدن این موضوع به رئیس‌جمهور اخطار قانون اساسی نیز داده بود،‌ می‌گوید که با تلاش‌های ستادکل، در نهایت گره باز شد و دولت اجرای مصوبه مجلس برای افزایش حقوق سربازارن را پذیرفت؛ البته با اکراه.

اکنون طبق گفته غلامرضا رحیمی‌پور، رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستادکل نیروهای مسلح به ایسنا،‌ حقوق فروردین سربازان با همه افزایش‌های مورد نظر مجلس به حساب سربازان واریز شده است.
تکانه‌های حقوق

طبق قانون،‌ یک سرباز وظیفه باید چیزی در حدود ۶۰ تا ۹۰ درصد یک نیروی کادر در نیروهای مسلح حقوق دریافت کند تا هم زندگی‌اش بچرخد و هم این مبلغ انگیزه‌ای باشد برای عبور کم‌دغدغه از دوره سربازی. رقمی که اکنون به حقوق سربازان وظیفه اضافه شده است، طبق اعلام نماینده‌های مجلس به طور میانگین ۷۲ درصد حقوقی است که پایوران دریافت می‌کنند که نه کف تاکید قانون یعنی ۶۰ درصد است و نه سقف خواسته قانون که ۹۰درصد است.

درواقع این افزایش ۷۲ درصدی میانگینی قابل‌قبول است که به گفته محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، تلاشی بوده برای رفع ظلم و ‎کاهش تبعیض در حق سربازان وظیفه که با اقدام موثر مجلس، حقوق سربازان را نسبت به قبل ۵/۳ برابر کرده است.

نگاهی گذرا به رقم‌هایی که از این پس و در سال ۱۴۰۰ سربازان دریافت خواهند کرد نیز این رفع ظلم و کاهش تبعیض را به‌خوبی نشان می‌دهد. طبق توضیحات غلامرضا رحیمی، رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستادکل نیروهای مسلح، امسال میانگین حقوق سربازان از ۴۴۰ هزار تومان در سال ۹۹ به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است که چون رقمی میانگین است، چنین معنی می‌دهد که گروهی از سربازان بیشتر از این رقم و گروهی کمتر از آن دریافت می‌کنند. به عبارت دیگر اکنون حداقل حقوقی که به سربازان وظیفه در مناطق عادی پرداخت می‌شود، یک میلیون و ۵۰ هزار تومان است که اگر سربازی در مناطق عملیاتی مشغول به خدمت باشد، این رقم به یکباره جهش می‌کند و به حداکثر چهار میلیون تومان در ماه می‌رسد.

مبالغ حقوق سربازان وظیفه متاهل و سربازان نخبه اما وضعیت بهتری دارد، به طوری که این گروه از سربازان در مناطق عادی حداقل دو میلیون تومان دریافت می‌کنند که این مبلغ در سایر مناطق با برخی فوق‌العاده‌ها جمع زده شده و بالاتر می‌رود.

به گفته رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستادکل نیروهای مسلح،‌ فوق‌العاده عملیاتی و بدی آب وهوا که به سربازان شاغل در مناطق عملیاتی و کمتر توسعه‌یافته تعلق می‌گیرد، رقمی از ۸۰۰ هزار تومان به بالاست که البته این فوق‌العاده‌ها چیزی سوا از هزینه سفر است که این هم افزایش یافته و شیوه پرداخت آن از فصلی به ماهانه تغییر کرده است.

پیش از این هزینه سفر نیروهای وظیفه که مسافت محل سکونت تا محل خدمت‌شان بیش از۵۰ کیلومتر بود، هر سه ماه یکبار به حساب‌شان واریز می‌شد، اما با پیگیری‌های انجام‌شده، هم هزینه سفر افزایش یافته و هم هر ماه به جای سه ماه یکبار به حساب سربازان واریز می‌شود.

چرا معیشت سربازان مهم است؟

همه سربازها این شانس را ندارند که از خانواده‌های مرفه برخاسته باشند. خیلی از آنها نان‌آوران خانه‌اند و وقتی به سربازی می‌آیند یک‌ور دل و ذهن‌شان با خانواده‌ای است که دست تنها رهایش کرده‌اند و یک‌ور دیگر دل و ذهن‌شان به این سمت که چطور از راه دور دست خانواده را بگیرند. همه سربازان تحت حمایت خانواده نیستند که پدر و مادر به آنها پول توجیبی بدهند، در هر ملاقات برای‌شان چمدانی از خوراکی و تنقلات بیاورند و کارت بانکی‌شان را شارژ کنند تا مبادا سرباز خانواده سختی بکشد.

زیادند سربازانی که با دست و جیب خالی، بی‌آن‌که حتی چند ماه یکبار ملاقاتی داشته باشند، مجبورند از پس خویش برآیند و در شرایطی سخت‌تر، بار زندگی دیگرانی را که در خانه چشم‌انتظارند نیز به دوش بکشند.

بسیاری از سربازان برای خدمت از روستاها به شهرها می‌آیند و برای این‌که بتوانند در روزهای مرخصی خود را به خانه برسانند، نیاز به پول دارند. خیلی از آنها حتی مجبورند وقتی به زادگاه‌شان می‌روند، دست پر وارد خانه شوند و نقش نان‌آوری را بازی کنند که قبلا بوده‌اند.

خیلی‌های دیگر که قبل از آمدن به خدمت وظیفه ازدواج کرده و صاحب همسر و فرزند شده‌اند، بار مخارج یک خانواده را به دوش دارند و اگر حقوق ماهانه سربازی‌شان نباشد،‌ کسانی که تحت تکفل دارند، باید دست نیاز به سمت قوم و خویش دراز کنند.

افزایش حقوق سربازان و 3.5 برابر شدن دریافتی نیروهای وظیفه به خاطر این حقایق است که اتفاقی مهم محسوب می‌شود. یکی از روزهای بهمن ۹۹، زمانی که جدول مصارف تبصره ۱۴ بودجه ۱۴۰۰ در کمیسیون تلفیق در حال بررسی بود و افزایش حقوق سربازان از محل هدفمندی یارانه‌ها داشت به عنوان یک ردیف به این تبصره اضافه می‌شد، حرف نمایندگان مجلس هم حرف سربازانی بود که به سبب سختی‌های معیشت، دیگر نمی‌توانستند با دریافتی‌های ناچیز سر کنند.

آن روز امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی که ریاست جلسه را برعهده داشت، خطاب به معاون پارلمانی رئیس‌جمهوری که به مجلس آمده بود،‌ گفت که وضعیت سربازان مطلوب نیست و مجلس خجالت‌زده است از این‌که مبلغی که به سربازان داده می‌شود، حتی به اندازه پول توجیبی هم نیست.

محسن دهنوی،‌ عضو هیات‌رئیسه مجلس نیز ابراز تاسف کرد، از این‌که افزایش حقوق سربازان میان سازمان برنامه و بودجه و سازمان هدفمندی یارانه‌ها پاسکاری می‌شود و این موضوع به اندازه تعمیر استخر نهاد ریاست جمهوری اولویت ندارد! او این را هم گفت که بسیاری از سربازان جزو اقشار ضعیف جامعه هستند و آقازاده نیستند که به سربازی نروند.

این نماینده‌های مجلس درواقع با بیان این جملات داشتند حرف دل سربازان را می‌زدند،‌ کسانی که همه موجودی جیب‌شان همین پولی است که بابت خدمت سربازی می‌گیرند بنابراین افزایش 3.5 برابری حقوق سربازان را که مستقیما با معیشت آنها و خیلی‌های دیگر را که در چهاردیواری خانه سربازان نفس می‌کشند، سر و کار دارد؛ نباید اتفاق کوچکی دانست. این اتفاق یک رویداد مثبت است که البته می‌تواند بهتر از این نیز بشود و حقوق سربازان را به درجه‌ای برساند که دوره سربازی دیگر تلف شدن عمر و عقب ماندن از زندگی تعبیر نشود، بلکه برعکس، به فرصتی تبدیل شود برای جوانانی که به سربازی اجباری تن‌می‌دهند.

رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستادکل نیروهای مسلح البته به ایسنا گفته است که تلاش می‌کنیم حقوق سربازان در سال آینده باز هم افزایش پیدا کند، چراکه معتقدیم افزایش حقوق این قشر، راهی است برای خوشایندسازی و بهبود محیط سربازی.

غلامرضا رحیمی‌پور البته می‌داند که برای خوشایند شدن خدمت سربازی فقط افزایش حقوق کافی نیست، بلکه چنانچه گفته است در جهات دیگر نیز باید تلاش شود. ازجمله توسعه میزان مرخصی، بهبود وضعیت بیمه، اصلاح خدمات و ارتقای بخش اسکان،‌ جیره و تجهیزات.

در واقع خدمت سربازی از سیاست‌های نظام است که همه آن را پذیرفته‌اند اما با این حال دچار مشکلات و چالش‌هایی است که باید رفع شود و در این راه هیچ نهادی بهتر از مجلس نمی‌تواند ورود کند.

مریم خباز - جامعه / روزنامه جام جم