سرنوشت برجام یک علامت سوال بزرگ است

به گزارش جام جم آنلاین، «رابرت مالی»، نماینده دولت آمریکا در امور ایران مدعی شده مقابل سرنوشت توافق هسته‌ ای برجام یک «علامت سوال بزرگ» قرار گرفته است.

مالی که با خبرنامه پایگاه خبری-تحلیلی «پولیتیکو» مصاحبه می‌کرد، تهران را به عدم همکاری متهم کرده و مدعی شده بازگشت آمریکا به برجام «چیزی نیست که کاملاً تحت کنترل ما باشد.»

مذاکرات وین درباره برجام از فروردین‌ماه سال ۱۴۰۰ با هدف بازگرداندن آمریکا به توافق هسته‌ ای برجام و مجاب کردن ایران به متوقف کردن اقداماتش در جهت کاستن از تعهدات برجامی خود آغاز شد.

جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده با توجه به خروج آمریکا از برجام با نمایندگان این کشور گفت‌وگو نمی‌کند. آمریکایی‌ها از طریق سایر طرف‌های حاضر در مذاکرات، از مواضع ایران مطلع می‌شوند.

ششمین دور این مذاکرات، از روز ۲۲ خردادماه آغاز شد و تا روز یکشنبه ۳۰ خردادماه ادامه داشت.

«سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیأت ایرانی شرکت کننده در مذاکرات وین در آن زمان گفت ملاک ایران رسیدن به یک توافق خوب است. او درباره روند مذاکرات گفت: «به اواخر کار نزدیک شدیم، ولی مسیر باقی‌مانده ساده نخواهد بود».

تا کنون ۶ دور مذاکره در شهر وین میان آمریکا و سایر طرف‌های برجام غیر از ایران برای تسهیل بازگشت آمریکا به برجام انجام شده است. طرف‌ها می‌گویند پیشرفت‌های ملموسی در این مذاکرات حاصل شده اما پاره‌ای اختلافات کماکان باقی است.

هنوز زمان برگزاری دور هفتم مذاکرات شروع نشده است و مقام‌های کشورهای غربی، کمپین فشار رسانه‌ای-روانی برای مجاب کردن ایران به مشخص کردن زمان دور جدید مذاکرات را تشدید کرده‌اند.

رابرت مالی از اظهارنظر درباره اینکه چند در صد احتمال دارد آمریکا به برجام برگردد طفره رفته و به خبرنگار پولیتیکو گفته است: «اگر به شما درصد بدهم، کمک چندانی به شما نمی‌کند.»

وی تلاش کرده توپ را به زمین ایران بیندازد و مدعی شده متغیرهای نامعلوم به اینکه ایرانی‌ها چه کارهایی را انجام خواهند داد و چه کارهایی خیر، مربوط می‌شوند.

رابرت مالی با جود این مدعی شد: «ما آماده‌ایم مذاکرات را آغاز کنیم، اما اگر تصورمان این نباشد که رسیدن به توافق ممکن است این کار را انجام نخواهیم داد.»

یکی از زمینه‌های اختلاف در این مذاکرات اصرار آمریکا بر حفظ برخی از تحریم‌هایی است که دولت «دونالد ترامپ» بعد از خروج از برجام علیه ایران اعمال کرده است.

مضاف بر این، دولت بایدن اعلام کرده هیچگونه ضمانتی نمی‌تواند درباره عدم خروج دوباره دولت‌های بعدی آمریکا از برجام بدهد.

مضاف بر این، مقام‌های دولت آمریکا پیش از این تصریح کرده‌اند که قصد دارند از ورود به برجام به عنوان «سکویی» جهت پرداختن به سایر اختلافات از جمله مسائل موشکی و منطقه‌ای استفاده کنند.

طبق نوشته پولیتیکو، رابرت مالی گفته تیم او در حال آماده کردن برخی برنامه‌های اقتضائی برای حالتی است که ایران و آمریکا طی ماه‌های آینده به توافق نرسند.

به گفته او، یکی از آن برنامه‌ها این است که واشنگتن و تهران، توافق کاملاً جداگانه‌ای امضا کنند. برنامه دیگر، اعمال برخی تدابیر تنبیهی با همکاری متحدان اروپایی است.

رابرت مالی به صورت مشخص درباره اینکه تدابیر تنبیهی آمریکا و اروپا چه مواردی را شامل خواهد شد توضیح نداده است.

نماینده آمریکا در امور ایران همچنین گفته از نظر او، تنها حالت منطقی این است که بازگشت به برجام گزینه پیش روی دو طرف باشد، چرا که هم ایران و هم آمریکا گفته‌اند که این را می‌خواهند.

مالی تصریح کرده تأخیر در آغاز مذاکرات به دلیل بی‌اعتمادی ایجاد شده در دوران ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» و سیاست «فشار حداکثری» او و همچنین انتقال قدرت سیاسی در ایران است.

او در ادامه تصریح کرد: «اما برای گذاشتن علامت سوال [مقابل سرنوشت برجام] کاملاً توجیه وجود دارد، چون اگر هنوز به توافق نرسیده‌ایم [یعنی اینکه] گفت‌وگوها دارند کش‌دار می‌شوند.»

وی اضافه کرد: «چنانچه پیشرفت‌های هسته‌ای ایران ادامه پیدا کنند و ایران برداشتن گام‌های تحریک‌آمیز هسته‌ای را ادامه دهد- تازه اگر از فعالیت‌های تحریک‌آمیز منطقه‌ایش هم صرفنظر کنیم- این، ما را به مسیر دیگری (یعنی دور شدن از توافق هسته‌ای) هدایت می‌کند.»

وی تأکید کرد: «این مسئله باعث می‌شود ما کاملاً واقف باشیم که [رسیدن به] توافق، امر محتوم نیست و واقف باشیم که این سوال که آیا می‌توانیم به برجام بازگردیم یا نه، سوالی بجا است و واقف باشیم که لازم است برای دنیایی آماده باشیم که در آن قصد ایران بازگشت به توافق نیست و دست‌کم نمی‌خواهد این کار را به نحوی واقع‌گرایانه انجام دهد.»

جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده با توجه به اینکه آمریکا طرفی بوده که توافق را نقض کرده این واشنگتن است که باید با رفع تحریم‌ها به توافق بازگردد و لازم است اجرای تعهدات آمریکا مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد. تهران البته تأکید کرده اصرار یا عجله‌ای برای بازگشت آمریکا به توافق ندارد.

آمریکا اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ با نقض تعهداتش از این توافق مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل متحد خارج شد. ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا به طور کامل تعهداتش در توافق هسته‌ای را اجرا کرد و به کشورهای اروپایی که وعده جبران آثار این خروج را می‌دادند برای عمل به تعهداتشان فرصت داد.

یک‌سال بعد که دولت‌های اروپایی نتوانستند به وعده‌هایشان عمل کنند تهران اعلام کرد طبق مفاد مندرج در توافق هسته‌ای طی چند گام تعهداتش در توافق هسته‌ای را کاهش خواهد داد.

ساعاتی پیش‌تر، سخنگوی این وزارت خارجه سه کشور اروپایی بدون اشاره به بدعهدی‌های خود در برجام در بیانیه‌ای مشترک از گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره غنی‌سازی ایران ابراز نگرانی کرده‌اند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دو گزارش روزهای دوشنبه و سه‌شنبه مدعی شده ایران اقداماتی را در جهت تسریع روند غنی‌سازی اورانیوم به کار گرفته است.

این نهاد بین‌المللی دوشنبه گزارش داد ایران اقدام به تولید ۲۰۰ گرم اورانیوم فلزی با غنای ۲۰ درصد کرده است.

آژانس همچنین روز سه‌شنبه هم مدعی شده بود «ایران غنی سازی اورانیوم خود را افزایش داده و دو مجموعه از سانتریفیوژهای پیشرفته خود را به غنی سازی ۶۰ درصدی اختصاص داده است».

سخنگویان انگلیس، فرانسه و آلمان ضمن ابراز نگرانی از این اقدامات، از ایران خواسته‌اند «با هدف رسیدن به نتایج سریع و موفقیت‌آمیز در مذاکرات، هر چه سریعتر به وین بازگردد.»

کشورهای غربی به رهبری آمریکا و رژیم صهیونیستی در سال‌های گذشته ایران را به پیگیری اهداف نظامی در برنامه هسته ای این کشور متهم کرده‌اند. ایران قویاً این ادعاها را رد کرده است.

ایران تأکید می‌کند به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هسته‌ای را برای مقاصد صلح آمیز دارد.

علاوه بر این، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده‌اند اما هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح آمیز انرژی هسته‌ای این کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند.

ایران علاوه بر این در سال ۲۰۱۵ به توافقی با کشورهای موسوم به گروه ۱+۵ برای حل و فصل تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای خود دست پیدا کرد که آمریکا سال ۲۰۱۸ این توافق را نقض کرد و از آن خارج شد.

ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام و نقض عهد کشورهای اروپایی اعلام کرد که تعهداتش در توافق هسته‌ای ایران را کاهش خواهد داد.

تهران بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.

منبع: فارس