نشانه‌ شناسی روایت آمریکایی از یک ترور

در این عملیات تروریستی که در حوالی آبسرد دماوند اتفاق افتاد، آنقدر همه چیز زود اتفاق افتاد که رسانه‌ها در همان روز فقط توانستند خبر ترور را بدون ارزش افزوده خاصی بازتاب بدهند اما گذشت زمان لایه‌های پنهان بیشتری از این ترور را در قلب ایران شفاف کرد.

در جریان آن درگیری تروریستی تیم حفاظت شهید فخری‌ زاده به شدت مجروح شدند و با این‌که پیکر شهید فخری‌زاده به بیمارستان منتقل شد، اما تلاش تیم پزشکی برای احیا موفق نبود و وزارت دفاع هم خبر شهادت محسن فخری‌ زاده، رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع را تایید کرد.

در همان زمان روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز به نقل از سه مقام اطلاعاتی از نقش‌آفرینی رژیم‌صهیونیستی در این حمله تروریستی خبر داد و رسانه‌های داخلی هم شهید فخری‌ زاده را استاد فیزیک هسته‌ای دانشگاه امام حسین و جزو پنج ایرانی لیست 500 نفره قدرتمندترین افراد جهان در نشریه فارن پالیسی و دانشمند ارشد وزارت دفاع و لجستیک نیروهای مسلح معرفی کردند که با نام آقای محسنی معروف بود و در رسانه‌های غربی به عنوان پدر برنامه هسته‌ ای ایران شناخته می‌شد اما حالا درست در زمانی که 9 ماه از آن ترور می‌گذرد، دوباره گزارش نیویورک تایمز نام شهید فخری‌زاده را در رسانه‌های ایرانی و خارجی ترند کرده و در گزارشی اختصاصی به جزئیاتی جدید درباره ترور این دانشمند برجسته دفاعی و هسته‌ای کشورمان پرداخته است.

در بخشی از گزارش نیویورک‌تایمز به همدستی و نقش مستقیم رژیم‌های متخاصم از جمله مقامات دولت پیشین آمریکا یعنی ترامپ و مسوولان موساد اشاره و اعلام شده مقدمات ترور این دانشمند ایرانی پس از دیدارهایی در اواخر سال 2019 و اوایل 2020 آغاز شد.

این دیدارها میان مقام‌های اسرائیلی به سرپرستی یوسی کوهن، رئیس وقت موساد و مقام‌های عالی‌رتبه آمریکایی از جمله دونالد ترامپ رئیس‌جمهور، مایک پمپئو وزیر خارجه و جینا هاسپل رئیس وقت سازمان سیا بوده است.

در اواخر ماه فوریه (اواسط اسفند) کوهن به آمریکایی‌ها فهرستی از عملیات بالقوه از جمله ترور آقای فخری‌زاده را ارائه کرد.

آقای فخری‌زاده در صدر لیست ترور اسرائیل از سال 2007 قرار داشته و موساد هرگز چشم از او برنداشته بود. این بخش از گزارش به‌صراحت به نقش تروریستی دولت آمریکا و رژیم‌صهیونیستی پرداخته شده اما در ادامه آن با روایت جدیدی از شکل این ترور و استفاده از ربات برای این اقدام تروریستی مواجه هستیم.

روایتی آمریکایی از شکل ترور 7 آذر

بر اساس گزارش نیویورک‌تایمز، این ربات به گونه‌ای ساخته شده بود که در بستر وانت زامیاد که خودروی رایج در ایران بوده قرار بگیرد.

دوربین‌هایی نیز در جهت‌های مختلف کار گذاشته شده بود به گونه‌ای که به اتاق فرماندهی تصویر کاملی نه‌تنها از هدف و جزئیات امنیتی بلکه از محیط اطراف نیز ارائه می‌کرده و در نهایت این وانت با مواد منفجره پر شده بود تا پس از ترور منفجر شده و تمام شواهد را از بین ببرد.

این روزنامه آمریکایی در ادامه گزارش خود نوشته پیچیدگی‌های بیشتری هنگام شلیک این سلاح وجود داشته است. مسلسلی که روی وانت نصب می‌شود حتی اگر پارک شده باشد،‌ به دلیل تکانه‌ای که پس از شلیک هر تیر ایجاد می‌شود مسیر تیرهای بعد را تغییر می‌دهد.

از سوی دیگر، حتی اگر ارتباط رایانه‌ای با اتاق کنترل از طریق ماهواره،‌ اطلاعات را با سرعت نور ارسال کند، باز هم اندکی تاخیر وجود دارد... که برای جبران این تاخیر،‌ تکانه وانت زامیاد و سرعت خودروی فخری‌ زاده، هوش مصنوعی برنامه‌ ریزی شده بود.

خوانش‌ های وطنی از عملیات تروریستی

گرچه بلافاصله بعد از شهادت شهید فخری‌ زاده جزئیات مختلفی از نحوه ترور روایت شد و در روزهای ابتدایی برخی حرف از حضور ۶ یا ۱۲تروریست را به میان آوردند اما کم‌کم این روایت‌ها کنار گذاشته و اعلام شد هیچ عامل انسانی در صحنه ترور حضور نداشته است، از جمله این افراد سردار فدوی، جانشین فرمانده‌کل سپاه پاسداران بود که به موضوع حضور نداشتن نیروی انسانی اشاره کرد و گفت انفجار نیسان احتمالا به خاطر از بین بردن تیربار مستقر روی نیسان بوده است.

حال آن که پیشتر برخی بر این باور بودند خودروی نیسان یک تله انفجاری برای به شهادت رساندن شهید فخری‌زاده بوده است.

سردار فدوی همچنین قطع نخاع ناشی از اصابت گلوله به کمر شهید فخری‌زاده را علت شهادت عنوان کرده بود اما روایت دیگر درباره شکل این ترور مربوط به یک مقام ارشد امنیتی بود که اتفاقا بازتاب‌های زیادی هم داشت؛‌ علی شمخانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی درباره این موضوع ضمن اشاره به حضورنیافتن نیروی انسانی در این حادثه تروریستی گفته بود دستگاه‌های اطلاعاتی به این اطلاعات رسیده بودند که شهید فخری‌زاده مورد هدف اقدام تروریستی قرار می‌گیرد و در کدام محل نیز قرار است این عملیات انجام شود. دقیقا محلی که او به شهادت رسید.

آنها می‌دانستند، در این محل قرار است یک عملیات علیه این شهید انجام شود. تقویت‌های لازم در خصوص تیم حفاظت او نیز صورت گرفته بود اما این‌بار دشمن از سبک و شیوه کاملا جدید، حرفه‌ای و تخصصی استفاده کرد که متاسفانه توانستند و موفق شدند او را پس از ۲۰سال تلاش به شهادت برسانند. متاسفانه این عملیات، عملیات بسیار پیچیده‌ای بود و با به‌کارگیری تجهیزات الکترونیکی رخ داد و هیچ فردی در صحنه حضور نداشت. در ضمن برای ما مشخص است کسی که این عملیات را طراحی کرده، کیست و سابقه آن چیست.

واکنش تهران به روایت ژورنالیستی از ترور

گرچه بخشی از این گزارش که به نقش اصلی آمریکا و اسرائیل در انجام این ترور پرداخته پیش از این نیز مورد تایید مقامات کشورمان قرار گرفته بود اما دارای یک نکته اطلاعاتی است و آن این‌که در این گزارش ما صرفا با یک گزارش مطبوعاتی یا اصطلاحا ژورنالیستی مواجه هستیم که در روایت ترور هیچ فکت روشن و رفرنس خاصی در آن به چشم نمی‌خورد و همین موضوع باعث تردید در واقعیت این بازنمایی می‌شود. حتی خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه هم گزارش نیویورک تایمز در ترور شهید فخری‌ زاده را صرفا یک گزارش ژورنالیستی توصیف کرده است.‌

سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان دیروز در اولین واکنش تهران به این گزارش گفته: این گزارش روزنامه‌ای است و به اندازه یک روزنامه باید به آن توجه کرد. نهادهای اطلاعاتی و امنیتی موضوعاتی از این دست را با جزئیات در فضای خودشان پیگیری کردند و جزئیات آن عملیات کاملا برای این نهادها روشن است.

خطیب‌زاده با بیان این‌که در چند مسیر پیگیری‌های ایران انجام می‌شود، تاکید کرده: مسیر حقوقی که آنها را بی‌کیفر نگذاریم، در کنار مسیرهای اطلاعاتی و امنیتی پیگیری شده و گزارش‌های جزئی به دست آمده که طرف‌های مشارکت‌کننده را روشن کرده است.

آتش تهیه ایران‌ هراسی

داستان اخیر نیویورک‌تایمز تنها یک روایت صحت‌سنجی نشده از ابعاد پیچیده ترور شهید فخری‌زاده است که به نظر می‌رسد زمان انتشار و نوع بیان آن از فرامتنی روانی و رسانه‌ای برخوردار است که سعی دارد نوعی فراواقعیت را به جای واقعیت بنشاند.

اما فراواقعیت چیست و واقعیت ماجرا چه بوده؟

اگر به بازه زمانی انتشار این گزارش توجه کنیم متوجه یک نقطه تلاقی بسیار مهم با یک خبر پربازتاب در حوزه غرب آسیا خواهیم شد،‌ خنثی کردن توطئه‌ای اسرائیلی عربی با ورود تانکرهای سوخت ایرانی به لبنان، همین چند روز پیش بود که پس از بلوای سوخت در لبنان، ایران برای جلوگیری از فلج شدن لبنان محموله‌های سوخت را به این کشور ارسال کرد و تاجران شیعه لبنانی هم در خرید سوخت از ایران پیشقدم شدند؛‌ اما نکته مهم این بود، این مساله موجب نگرانی آمریکا و به‌ویژه اسرائیل شد و نهایتا اسرائیل تهدید کرده بودکه این کشتی‌ها را مورد حمله قرار می‌دهد که ایران با اسکورت نیروی دریایی توانست اولین محموله را ابتدا وارد سوریه و سپس از آنجا به صورت زمینی به لبنان منتقل کند.

این استراتژی هوشمندانه ایران و محور مقاومت باعث شد طرح اسرائیلی آمریکایی و رژیم‌های مرتجع عرب برای حذف حزب‌ا... با شکست مواجه شود.

رسانه‌های غربی و اسرائیلی برای جبران این شکست در زمین واقعیت مجبور شدند جبهه جنگ رسانه‌ای را تقویت کنند و یکی از پلن‌های آنها در کنار تخریب ایران،‌ به جریان انداختن مجدد پرونده شهید فخری‌ زاده بود، این اقدام رسانه‌ای که با میدان‌داری رسانه سعودی ایران اینترنشنال و بی‌بی‌سی همراه بود، این‌گونه پیش رفت که شکل عملیات ترور آذر 99 را بسیار مخوف،‌ پیچیده و متکی به هوش مصنوعی نشان دادند و خواستند با بزرگنمایی سیستم اطلاعاتی رژیم‌صهیونیستی به قدرت نظامی این رژیم وزن بدهند، در حالی که قبل از آن در زمین واقعی شکست راهبردی مهمی از ایران و کشورهای حوزه مقاومت در ماجرای انتقال سوخت خورده بودند بنابراین به نظر می‌رسد ورود کاروان حامل تانکرهای سوخت جمهوری اسلامی ایران به لبنان بدون این‌که توسط طرف‌های متخاصم از جمله واشنگتن و تل‌آویو هدف قرار گیرد، معادله بازدارندگی جدیدی را برای جمهوری اسلامی و جبهه مقاومت رقم زده است.

وضعیت پیگیری قضایی از مجامع بین‌المللی

نکته مهم و پایانی دیگر ناظر به گزارش جدید نیویورک‌تایمز، مبحث پیگیری قضایی این پرونده در مجامع بین‌المللی است،‌ حالا که با اعترافات صورت گرفته در پرونده شهید فخری‌زاده، ابعاد این موضوع درباره مسوولیت‌های بین‌المللی و کیفری دولت‌ها و مقامات دخیل در این موضوع کافی به نظر می‌رسد وزارت خارجه باید برای محاکمه آمران و مباشران این ترور اقدام و به پیگیری این پرونده در سطح سازمان ملل ورود کند؛ هرچند این پرونده از سوی سپاه پاسداران هم در حال پیگیری است و سردار سلامی فرمانده کل سپاه در همان روز ترور شهید فخری‌زاده اعلام کرد انتقام از عاملان ترور شهید فخری‌زاده در دستور کار قرار گرفته است.

سید هادی سید افقهی، کارشناس مسائل غرب آسیا در گفت‌وگو با جام‌جم:
بلوف‌های رسانه‌ای با چاشنی هراس‌ افکنی

فتاح غلامی - سیاسی: سیدهادی سیدافقهی، کارشناس مسائل رژیم‌صهیونیستی و غرب آسیا درباره گزارش اخیر روزنامه نیویورک تایمز درباره ترور دانشمندان هسته‌ای به روزنامه جام‌جم گفت: گزارشی که از سوی این رسانه منتشر شد چیز جدیدی نیست. همان ایام که این حادثه تروریستی در داخل کشور دو دیدگاه منظور بود. یک دیدگاه این بود که تروریست‌ها خودشان در صحنه حادثه نبودند و به همین دلیل کسی دستگیر نشد و نام کسی به عنوان متهم برده نشد و کسی هم تحت تعقیب قرار نگرفت. دیدگاه مخالف نظر دیگری را روایت می‌کرد. به‌خصوص این‌که وزارت اطلاعات خبر از دستگیری‌ها داد و تصاویری هم در فضای مجازی منتشر شد و در نهایت این مساله عنوان شد که دست عوامل اسرائیلی در این قضیه رو شد و عملیات به صورت زمینی انجام شد و عملیات الکترونیکی نبود. این مساله هم برای مردم شفاف‌سازی نشد که بالاخره اصل داستان چه بود.

به گفته افقهی، ما در گذشته همه نمونه‌های درباره ترور دانشمندان هسته‌ای داشتیم اما نحوه ترور شهید فخری‌زاده مبهم بود. از این نظر که همزمان برق منطقه قطع شده بود و برق در بیمارستانی که شهید فخری‌زاده به آن منتقل شد هم قطع بود. از سویی دیگر، ارتباطات تلفنی و ماهواره‌ای هم قطع بود. طبعا این سوال پیش آمد که این اشکالاتی که در ارتباطات فنی، برق و اینترنتی پیش آمد می‌تواند پیش‌زمینه‌ای برای این حدس و گمان روزنامه نیویورک تایمز مبنی بر تصدیق انجام عملیات به صورت الکترونیکی و ماهواره‌ای باشد؟

وی اضافه کرد: این احتمالات شاید ما را تا مرز تصدیق ببرد اما چون پیوست‌های رسانه‌ای نیویورک‌تایمز سندی در این زمینه منتشر نکرده است در سطح و ردیف همان گزارش مطبوعاتی می‌تواند ارزش داشته باشد.

این تحلیلگر مسائل سیاسی در تبیین تحلیل خود از چرایی انتشار این گزارش در فضای سیاسی تصریح کرد: باید در پی این مساله بود که بعد از گذشت این مدت طولانی از شهادت شهید فخری‌زاده این روزنامه در پی القای چه موضوعی به مخاطبان ایرانی و غیرایرانی است؟ تصور می‌کنم بی‌شک رژیم‌صهیونیستی این علمیات را انجام داده است اما اگر بخواهیم گمانه اول را مبنی بر الکترونیک بودن این ترور در نظر بگیریم. بدون همراهی آمریکا نمی‌توانست باشد، چراکه آمریکا در این زمینه خیلی حرفه‌ای‌تر از اسرائیلی‌ها عمل می‌کند.

افقهی درباره چرایی انتشار این گزارش گفت: احتمالا ایران در پی تحقیق درباره ترور شهید فخری‌زاده به سرنخ‌هایی رسیده و از این رو، نیویورک‌تایمز می‌خواهد این مسیر را قطع و این‌گونه القا کند که در پی نفرات و عوامل ترور نگردید، چون عملیات ماهواره‌ای و الکترونیکی بوده است و در این مسیر شاید عواملی هم نقش کوچکی در تهیه قطعات و نصب آن داشتند اما خودشان فعال نبودند و بسترساز بودند و عملیات خارج از عهده اینها صورت گرفت. بنابراین احتمال می‌دهم اسرائیلی‌ها از بیم شناسایی عواملشان احساس خطر کردند و می‌خواهند مسیر تعقیب و مراقبت و تحقیقات بندند. وی گفت: اسرائیلی‌ها سعی دارند با مطرح کردن موضوعاتی مثل توانایی‌شان در به‌کارگیری فناوری برای انجام عملیات این‌گونه در ذهن مسوولان ایرانی وانمود کنند که قدرت مقابله با اقدامات و تحرکات اسرائیلی‌ها را ندارند و حتی این احتمال وجود دارد حتی پس از این مسوولان غیرهسته‌ای هم مورد ترور قرار گیرند.

این کارشناس مسائل رژیم‌صهیونیستی این ادعاها را یک بلوف رسانه‌ای دانست و تصریح کرد: در این شرایطی که آمریکا متحمل ضربه جدی در قضیه فرار از افغانستان و اسرائیل با فرار شش مبارز فلسطینی از زندان تحقیر شدند، طبیعی است برای تقویت روحیه عوامل خود در منطقه چنین بلوف‌هایی بزنند.

الهام امین‌ زاده، کارشناس مسائل حقوق بین‌الملل در گفت‌و‌گو با جام‌جم:
لزوم پیگیری پرونده شهید فخری‌زاده به استناد اعترافات

فرشته مسلمی - سیاسی: با توجه به انتشار گزارش جدید نیویورک‌تایمز و افشای اسامی مقامات موثر در ترور شهید فخری‌زاده، به بررسی ابعاد حقوقی و قضایی این پرونده در سطح بین‌الملل پرداختیم و در این زمینه با الهام امین‌زاده، کارشناس مسائل حقوق بین‌الملل گفت‌وگو کردیم.

الهام امین‌زاده با بیان این‌که پیگیری حقوقی در این زمینه با توجه به مدارک، اسناد و اعترافاتی که صورت گرفته متفاوت است و در عين حال دارای ظرافت‌های خاصی است، اظهار کرد:‌ گاهی اوقات اسنادی پیدا می شود یا بعدا به‌دست می‌آید که بحث دیگری است اما در حملات تروریستی علیه دانشمندان هسته‌ای کشورمان از طرف برخی کشورها و مسؤولان رسما اعلام شد که این اقدام تروریستی با برنامه و طراحی صورت گرفته است.

این کارشناس مسائل حقوق بین‌الملل تاکید کرد: این موضوع به اندازه کافی هم برای مسؤولیت بین‌المللی دولت‌ها و هم مسؤولیت کیفری افراد دخیل در این موضوع کفایت می‌کند؛ یعنی افرادی که آمر، مباشر و معاون در این اقدام تروریستی بوده‌اند هم شامل این موضوع می‌شوند،‌ بنابراین مسؤولیت‌های جمعی بسیاری در این پرونده دخیل هستند و ایران در همه این زمینه‌ها می‌تواند اقدام و ورود کند.

امین‌زاده حمله یا دستور حمله به افراد غیر‌نظامی و آماده‌سازی زمینه‌ها و لوازم اقدامات تروریستی را مصداق جنایتکار جنگی دانست و گفت: این پرونده بر‌اساس جنایت علیه بشریت در دیوان بین‌المللی کیفری قابل طرح و پیگیری است.

به گفته وی، هر‌کدام از این موارد لوازم خود را دارد و دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی باید در این زمینه بسیار فعال باشد، لذا با توجه به اسناد متقن و اعترافات صورت گرفته به‌راحتی می‌توان این پرونده‌ها را پیگیری کرد.

این کارشناس مسائل حقوق بین‌الملل با اشاره به سخنان سخنگوی وزارت خارجه مبنی بر این‌که ابعاد این عملیات برای ایران کاملا روشن است در‌باره ابتدایی‌ترین گام جهت پیگیری قضايی این پرونده از مجامع بین‌المللی گفت: ابتدا باید سندی در این زمینه در سازمان ملل متحد ثبت شود و این ثبت سند چه با حضور و چه به‌صورت غیر‌حضوری به‌عنوان یکی از اقدامات عرف سازمان ملل است.

وی ادامه داد: کشور قربانی از سازمان ملل درخواست می‌کند کشورهایی که دخیل بوده یا افرادی که اتباع آن کشورها در این جنایت علیه بشریت دست داشتند مورد پیگیری قضایی قرار بگیرند و درواقع سازمان ملل ترتیبی اتخاذ کند تا این اقدام انجام گیرد.

امین‌زاده افزود:‌ بنابراین اولین کاری که ما باید در نامه خود ذکر کنیم این است که یک کمیسیون تحقیق در سازمان ملل تاسیس شود، درست مانند همان کمیسیونی که در شورای حقوق بشر با گزارشگر ویژه تعیین شد و جنایت اسرائیل را در غزه بررسی کردند و در اینجا هم شورای حقوق بشر و هم سازمان ملل و مجمع عمومی می‌توانند کمیسیون حقیقت‌یاب و کمیسیون تحقیق را تاسیس کنند و پس از آن‌که مشخص شد چه کشورهایی در این جنایت دست داشته‌اند باید درباره این کشورها تصمیم نهایی صورت گیرد.

مریم عاقلی - سیاسی / روزنامه جام جم