صدای اسرائیل را از باکو می‌شنوید!

مطرح کردن این موضوعات آن هم در گفت‌وگو با یک خبرگزاری ترکیه‌ای نشان می‌دهد درایت مسؤولان کشور آذربایجان ظاهرا به‌شدت تنزل کرده یا در یک اشتباه محاسباتی، ایجاد تنش برای آنها به مزیت تبدیل شده و رئیس‌جمهور آذربایجان با پایین آوردن شأن خود، حسن‌ظن جمهوری اسلامی ایران را به‌عنوان همسایه بزرگ‌تر با سوءظن پاسخ داده است؛ هرچند دولت جدید به تعامل سازنده با همسایگان متعهد است اما این جاده قطعا دوطرفه خواهد بود. حالا باید ببینیم ماجرای گستاخی‌های اخیر آذربایجان علیه ایران چه بود.

ماجرا از آنجا آغاز شد که الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان در مصاحبه اخیر خود با خبرگزاری آناتولی ترکیه با اتهام به ایران مدعی شده: «این اولین‌باری نیست که کامیون‌های ایرانی به‌صورت غیرقانونی به منطقه قره‌باغ سفر می‌کنند.

این چیزی است که به‌طور مداوم در جریان دوران اشغال (قره‌ باغ توسط ارمنستان) رخ می‌داده است.» وی سپس گفته:« در صورتی که ورود کامیون‌های ایران به قره‌باغ ادامه پیدا کند، باید مالیات پرداخت کنند.»

از سوی دیگر آناتولی هم ادعا کرده حدود ۶۰ کامیون ایرانی بدون مجوز در بازه زمانی ۱۱ آگوست (۲۰ مردادماه) تا ۱۱ سپتامبر (۲۰ شهریورماه) وارد قلمرو قره‌باغ کوهستانی شده‌اند.

حالا اتهام‌زنی رئیس‌جمهور آذربایجان علیه جمهوری اسلامی درحالی مطرح شده که پیش از این در اردیبهشت، سفارت ایران در باکو ارسال هرگونه کالا از سوی کامیون‌های ایران به قره‌باغ از مسیر لاچین را رد کرده و انتشار فیلم‌های منتسب به حضور کامیون‌های ایران در قره‌باغ در شبکه‌های اجتماعی را نادرست خوانده بود.

اما ماجرا فقط داستان تردد کامیون‌ها نیست؛ رئیس‌جمهور آذربایجان درباره رزمایش نظامی ایران در مرز این کشور هم اظهارنظر کرده و گفته: «این یک رویداد بسیار تعجب‌آور است. هرکشوری می‌تواند هرگونه رزمایش نظامی را در قلمرو خود انجام دهد. این حق حاکمیتی آنهاست اما چرا حالا و چرا در مرز ما؟ چرا زمانی که ارامنه در جبرائیل، فضولی و زنگلان بودند، چنین رزمایش‌هایی در کار نبود؟ چرا پس از آزادسازی این زمین‌ها پس از 30 سال اشغال برگزار می‌شود.»

ظاهرا رئیس‌جمهور آذربایجان توجه ندارد که ارمنستان مانند باکو و آنکارا نسبت به مرزهای ایران مواضع گستاخانه و خیالات باطل ندارد و با اسرائیل متحد نیست، شبکه مزدوران جدایی‌طلب در آذربایجان نساخته و قصد ندارد ایران را از مسیرهای تجاری بیرون کند. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد آذربایجان تحت‌تاثیر سیاست‌های آمریکا و اسرائیل به دنبال دامن زدن به مسائل قومیتی در منطقه است تا جمهوری اسلامی را به مسائل حاشیه‌ای سرگرم کند؛ کما این‌که فداحسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، برگزاری رزمایش سه‌جانبه جمهوری آذربایجان، پاکستان و ترکیه را نگران‌کننده خوانده بود و تاکید کرد ایران از همسایه خود- جمهوری آذربایجان- توقع بیشتری داشته است.

هشدار ایران به رئیس‌ جمهور آذربایجان

این مواضع نسنجیده علیه کشورمان با واکنش وزارت خارجه مواجه شد. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی این وزارتخانه روز گذشته درخصوص مطالب بیان شده از سوی الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان در فضای رسانه‌ای تاکید کرد ایران حضور رژیم‌صهیونیستی در نزدیکی مرزهای خود را تحمل نمی‌کند.

خطیب‌زاده همچنین گفته درحالی‌که روابط خوب و محترمانه‌ای میان دو کشور وجود دارد و مسیرهای معمول ارتباطات میان دوطرف در بالاترین سطح وجود دارد، بیان موضوعات به این شیوه مایه تعجب است. سخنگوی دستگاه دیپلماسی این نکته را هم مورد تاکید قرار داده که جمهوری اسلامی ایران همواره مخالفت خود با هرگونه اشغال سرزمینی را اعلام داشته و بر لزوم احترام به تمامیت ارضی کشورها و مرزهای شناخته شده بین‌المللی تاکید کرده است؛ در ضمن رعایت حسن همسایگی و همجواری از مهم‌ترین موضوعاتی است که انتظار می‌رود از سوی همه همسایگان مورد توجه قرار گیرد.

مانور انجام شده ازسوی کشورمان در مناطق مرزی شمال‌غرب هم موضوع دیگری بود که سخنگوی وزارت خارجه به آن پرداخته و اعلام کرده این یک موضوع حاکمیتی است و برای آرامش و ثبات کل منطقه انجام می‌شود. البته روشن است جمهوری اسلامی ایران، حضور هرچند نمایشی رژیم‌صهیونیستی در نزدیکی مرزهای خود را تحمل نخواهدکرد و دراین زمینه هر اقدامی را که برای امنیت ملی خود لازم بداند، انجام خواهد داد.

حضور اسرائیل برای توطئه علیه ایران در آذربایجان

پیش از این هم فضاسازی‌ها علیه کشورمان سبب شد آیت‌ا... سیدحسن عاملی، امام‌جمعه اردبیل در خطبه‌های نمازجمعه به این موضوع واکنش نشان دهد و رزمایش سپاه در مرز ارس را پاسخی به حضور اسرائیل در آذربایجان عنوان و تاکید کند اسرائیل برای توطئه علیه ایران به آذربایجان آمده و سپاه نیز در برابر دشمن خود رزمایش اجرا می‌کند.

نماینده ولی‌فقیه در اردبیل در خصوص حضور و رزمایش سپاه در جداره مرزی کشور آذربایجان گفته‌ است: این رزمایش سپاه به اسرائیل پیام می‌دهد دست از پا خطا نکند. از طرف دیگر در اثنای مانور سه کشور همه جا پر می‌شود ایران را از نقشه حذف می‌کنیم، طبعا این طرف هم آمادگی خود را اعلام می‌کند.

از سوی دیگر عباس موسوی، سفیر ایران در باکو هم گفته رزمایشی که اخیرا در نزدیکی مرزهای دو کشور برپا شد، تهدیدی برای جمهوری آذربایجان نیست و این یک رزمایش از پیش برنامه‌ریزی شده بوده و قدرت نظامی ایران، تهدیدی برای همسایگان
محسوب نمی‌شود.

ایستگاه اطلاعاتی اسرائیل در باکو

در باب تحلیل اظهارات علی‌اف چند نکته قابل توجه است؛‌ اولا این‌که نخستین چیزی که در سخنان رئیس‌جمهور آذربایجان جلب توجه می‌کند این است که او پیام خود را خارج از نزاکت دیپلماتیک و از طریق مصاحبه با خبرگزاری آناتولی ترکیه به ایران ارسال کرده آن هم در حالی که جمهوری آذربایجان خودش دارای خبرگزاری دولتی است؛‌ از سوی دیگر مصاحبه با خبرگزاری دولتی یک کشور یعنی ترکیه به مناسبت یک واقعه ملی همچون سالگرد جنگی که منتج به بازپس‌گیری قره‌باغ شد، اتفاقی عجیب است که جز استعمارزدگی پیام دیگری ندارد.

اما دومین مساله بسیار عجیب این که علی‌اف بر حق ایران برای برگزاری مانور صحه گذاشته ولی می‌گوید چرا در ۳۰سالی که جبرائیل و فضولی مناطق اطراف قره‌باغ که تا سال گذشته در اختیار ارامنه بود، مانور برگزار نکردید، پاسخ به این موضوع بسیار روشن است، در آن زمان آنها مرزهای ایران را به ایستگاه اطلاعاتی اسرائیل تبدیل نکرده‌بودند تا ایران نیازی به برگزاری رزمایش در این منطقه احساس کند، در واقع مانور نظامی واکنشی است به مسائل و تهدیدات احتمالی امنیتی است که باز شدن پای ترکیه و اسرائیل به قفقاز توسط آذربایجان را می‌توان منشا این تهدید امنیتی دانست.

نکته سوم این است که علی‌اف در حالی خود را نماینده همه آذربایجانی‌های جهان می‌داند که به نظر می‌رسد او بیشتر فریب جریان پان‌ترکیسم را خورده و خیال کرده آذربایجانی‌ها، ایران‌دوستی خود را کنار می‌گذارند و وارد این مسائل قومیت‌گرایی می‌شوند و نکته چهام هم این‌که ایران در ماجرای جنگ آذربایجان و ارمنستان در یک موضع کاملا منطقی سعی کرد مناطق اشغال شده را بازگرداند اما اکنون آنها این‌چنین به دنبال فعال کردن گسل‌های قومیتی با کشورمان هستند.

با همه این تفاسیر دوباره به نقطه شروع گزارش بازمی‌گردیم،‌ درست است دولت سیزدهم به تعامل سازنده با همسایگان متعهد است و اولویت ایران در حال حاضر همسایگان آن هستند اما این جاده قطعا دوطرفه خواهدبود و اظهارات علی‌اف پیام خوبی ندارد؛ چراکه او ظاهرا روابط حسنه همسایگی را صرفا رابطه‌ای یک‌سویه از طرف ایران نسبت به آذربایجان می‌داند البته نقش ترکیه را نباید در این ماجراها نادیده گرفت،‌ چنین جسارت‌هایی که به نظر می‌رسد با شعرخوانی اردوغان علیه کشورمان به این به اینجا رسیده وجه دیگری هم دارد و آن این‌که ترکیه مخالف روابط ایران و ارمنستان بوده و در منطقه هم به نوعی ایران را رقیب خود می‌داند بنابراین با این پازل جهت‌گیری کاملا ضد ایرانی خبرگزاری آناتولی که سعی داشته رئیس‌جمهور آذربایجان را به مسیری ضد ایرانی هدایت کند دیگر عجیب نیست؛ اتفاقی که منجر به مواضع عجیب علی‌اف درباره رزمایش ایران حوالی ارس شد.

مریم عاقلی - سیاسی / روزنامه جام جم