ایران منتظر تغییر رویکرد غرب

به همین علت است که در نگاه اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها این‌طور احساس می‌شود که آنها آخرین تلاش‌های خود را صورت می‌دهند تا مذاکرات برجام احیا شود.

در این سو ایران قرار دارد. پیش‌روی جمهوری اسلامی دو انتخاب وجود دارد؛. یک انتخاب این است که در یک نگاه واقع‌گرایانه باید به برجام برگردد و اگر این اتفاق نیفتد ممکن است دچار مشکلات و چالش‌های بیشتری شود.

از سویی دیگر اگر به برجام برگردد نگران این است که مثل گذشته با بدعهدی طرف‌های غربی مواجه شود. فعلا ایران به دلیل این‌که در این دو‌راهی است با احتیاط به سمت مذاکرات حرکت کرده است.

انتظار می‌رود که طرف‌های غربی شرایط ایران را درک کنند و در مواضع خود انعطاف نشان دهند و رفتارهای سخت‌گرایانه‌ای را نسبت به ایران نداشته باشند؛ چون کمترین فشار، ممکن است جمهوری اسلامی را به مسیری هدایت کند که تا الان در آن مسیر گام برداشته است، یعنی دوباره به کاهش تعهدات برجامی ادامه دهد.

هر‌کدام از بازیگران دخیل در برجام که در مسیر رو به جلو حرکت نکنند ممکن است در نتیجه یک اقدام انفرادی کشورها، کل همکاری جمعی که تا الان صورت گرفته دچار مشکل شود بنابراین ایران نه این‌که مشتاق مذاکرات نباشد و نه این‌که تحت‌فشار برای مذاکرات برای گفت‌و‌گوها نباشد اما وقتی جمهوری اسلامی به گذشته نگاه می‌کند آینده را هم نا‌مطمئن می‌بیند.

از این‌رو ایران سعی می‌کند در کنار همه اشتیاقی که غربی‌ها برای بازگشت دوباره ایران به گفت‌وگوها نشان می‌دهند دست به عصا راه برود.

ایران نه‌تنها نسبت به تعهدات گذشته کشورهای غربی نگران است بلکه این مساله را هم مد‌نظر قرار می‌دهد که غربی‌ها برخلاف بی‌تعهدی که نسبت به برجام از خود نشان دادند هنوز می‌خواهند توقعات دیگری را در‌خصوص این توافق برآورده کنند که به تعبیر خودشان به برجام پلاس معروف است.

با این تعبیر برجام پلاس شامل توافق برجام به علاوه توافقات جدید با ایران در حوزه‌های هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای است و انتظار دارند که جمهوری اسلامی در‌خصوص این سه موضوع به آنها امتیاز بدهد.

در کنار این توقعات،‌ جمهوری اسلامی هم در تلاش است تا در مذاکرات آتی انتظارات خود را مطرح کند. طبعا بسط و گسترش این توقعات و آن انتظارات به‌تدریج برجام را پیچیده‌تر خواهد کرد.

در هر حال،‌ ورود مجدد به برجام و انتظار برای حصول نتیجه مثبت در این توافق مستلزم انعطاف‌پذیری جدی غرب هم در رویکردها و هم انتظاراتش است.

غربی‌ها باید رویکرد صادقانه‌ای را در بحث با ایران در پیش بگیرند تا جمهوری اسلامی احساس کند فریب و بدعهدی در این رویکرد نیست.

دیگر آن‌که تعهدات ایران و غرب هم باید متوازن باشد و اگر از توازن خارج شد یا به شکلی شد که ایران احساس کند که ورود به مذاکرات به منافع ملی ضربه می‌زند طبعا این انتظار وجود ندارد که جمهوری اسلامی برای بازگشت به مذاکرات پا پیش بگذارد.

نوذر شفیعی - استاد روابط بین‌الملل / روزنامه جام جم