جزئیات تخلفات بورسی / سود حقیقی‌ ها در جیب حقوقی‌ ها

سال گذشته که بورس از شاخص دو میلیون واحد عبور کرد و پس از آن ریزش سنگینی اتفاق افتاد، برخی کارشناسان بر این باور بودند تخلفات در بورس باعث بروز چنین مشکلاتی شده اما به دلیل این‌که افراد فعال در بازار سرمایه به تازگی وارد این بازار شده بودند و اطلاع کافی از جزئیات آن نداشتند به انتقادها واکنش نشان نمی‌دادند و فقط برای احیای شاخص چندبار مقابل سازمان بورس و اوراق بهادار تجمع کردند.

حالا رئیس دستگاه قضا از تخلفات بورسی پرده برداشته که جزئیات آن را می‌خوانید.

سال گذشته فرهاد دژپسند، وزیر سابق امور اقتصادی و دارایی در گفت‌وگویی که با جام‌جم داشت از معاملات مشکوک بورسی خبر داد و گفت دولت در این زمینه تعارف ندارد و معاملات مشکوک بورس را باطل خواهیم کرد اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این اتفاق در معاملات اصلی بورس اتفاق نیفتاد بلکه هر روز شاهد ابطال معاملات بورس کالا بودیم که ناشی از اختلاف‌نظر وزارت صمت و مسؤولان بورس کالا بود.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجعفر منتظری، دادستان سابق کل کشور اخیرا در این زمینه اعلام کرده از سال۹۷ به بعد تذکرات و اخطارهایی به مسؤولان ذی‌ربط بورس ازجمله وزیر اقتصاد وقت داده‌ایم و به نظر می‌رسد بخش حقوقی سازمان بورس کارآمدی لازم را ندارد.

وی ساماندهی مجامع شرکت‌های سهام عدالت را ضروری دانست و گفت در جلسه اخیر شورای عالی بورس فرصت سه ماهه برای این امر تعیین شد. در آن زمان برخی کارشناسان مطرح کردند تخلفاتی در بورس رخ داده اما مشخص نبود جنس این تخلفات چگونه است.

هرچند در آن زمان هم قوه قضاییه چند بار مطرح کرد با تخلفات سازمان بورس برخورد می‌کند اما مشخص نبود سرنخ کجاست.

دیروز غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه اعلام کرد از طرف ناظران بورس دخالت‌های نامتعارف در امر خرید و فروش سهام صورت می‌گیرد و اموری بر سهامداران حقیقی و حقوقی تحمیل و فرضا نمادی بدون ضابطه بسته می‌شود بدون این‌که توضیحی داده شود.

محسنی اژه‌ای به استقبال مردم از بازار سرمایه اشاره کرد و توضیح داد بازار سرمایه نیز مانند بسیاری از بازارهای دیگر داد و ستد، دارای سود و زیان است و طبعا افراد با اختیار و آگاهی و آشنایی با بازار باید وارد آن شوند اما رشد فوق‌العاده شاخص بورس در سال‌های ۹۸ و ۹۹ نامتعارف و غیرمنطقی بود و به همین دلیل بسیاری از دلسوزان و سازمان بازرسی کل کشور و دادستانی کل کشور به مسؤولان ذی‌ربط به صورت کتبی و شفاهی هشدار دادند و موارد خلاف را یادآور شدند.

این در حالی است که در آن زمان حدود ۶۰میلیون کد بورسی صادر شد و بسیاری از افراد بدون آگاهی و تخصص در معاملات بورسی اقدام به خرید و فروش سهام می‌کردند البته مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، آزادسازی بخش دوم سهام عدالت، مهیا نبودن زیرساخت‌های فنی و حقوقی کامل، فروکش کردن نقدینگی موجود با اقدامات دولت وقت و برخی عوامل دیگر را ازجمله دلایل ریزش بورس عنوان کرد.

وی گفته در مدت اخیر سود شرکت‌های بورسی افزایش یافته و مؤید این موضوع، صورت‌های مالی ماهانه‌ای است که شرکت‌های بورس در اختیار سازمان بورس قرار می‌دهند و این فرآیند، ما را به این نتیجه می‌رساند که نباید نگران بود.

تخلفات بورس چه بود؟

رئیس عدلیه بر همین اساس به نمایش صف خرید و فروش در بورس، دخالت‌های ناظران بورس در فرآیند خرید و فروش سهامداران و خرید سهام با کد بورسی افراد حقیقی از سوی صندوق‌های حقوقی، اشاره کرد و توضیح داد این موارد ابهاماتی است که اعضای هیات مدیره سازمان بورس باید در رابطه با آن شفاف‌سازی و رفع ابهام کنند.

وی با طرح پرسشی مبنی بر این‌که در بورس‌های متعارف دنیا صف خرید و فروش به نمایش گذاشته نمی‌شود، چرا در بورس ایران صف خرید و فروش نمایش گذاشته می‌شود؟ احمد جانجان، کارشناس بازار سرمایه در این باره به جام‌جم گفته است تصور کنید در یک مسابقه دو و میدانی ۱۰نفر قرار است به رقابت بپردازند اما شرط می‌گذارند بین آنها دیوار باشد.

طبیعتا همه افراد بر این باورند که رقبایشان در نقطه شروع قرار دارند غافل از این‌که برخی از آنها در متراژ‌های جلوتر ایستاده‌اند. در بحث بورس نیز همین موضوع صادق بود و کارگزاری‌ها و حقوقی‌ها از حقیقی‌ها جلوتر بودند به گونه‌ای حرکت می‌کردند که برای یک سهام با ارزش صف فروش تشکیل می‌شد و برای سهامی که ارزش بالایی نداشت، صف خرید.

جانجان ادامه می‌دهد: سطور قیمتی که مردم مشاهده می‌کنند ۱۰ ردیف است که پنج ردیف مربوط به خرید و نیمی از آن مربوط به فروش است که این کارگزاری‌ها بودند آن را مدیریت می‌کردند، البته بخش نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار باید آن را اصلاح می‌کرد اما رفتار منفعلانه سازمان بورس باعث بروز مشکلات بیشتر سهامداران شد. به بیان بهتر باید بگویم اطلاعات سهامداران حقوقی بیشتر از حقیقی‌ها بود و گویی پول حقوقی‌ها مهم‌تر از حقیقی‌هاست.

رئیس قوه قضاییه هم به دسترسی کارگزاری‌ها و سازمان بورس به کلیه ردیف‌ها و سفارش‌های عرضه و تقاضا انتقاد کرد و گفت: سهامداران عادی به صورت آنلاین حداکثر پنج ردیف از سفارش‌ها را می‌توانند مشاهده کنند. همچنین دیده شده که صندوق‌ها به جای کد بورسی خود صندوق، با کدهای حقیقی که در صندوق سرمایه‌گذاری کرده‌اند در بورس شرکت می‌کنند یا کدهای حقیقی صندوق را در اختیار دیگران قرار می‌دهند و آنها در بورس شرکت می‌کنند.

گروه اقتصاد روزنامه جام جم