مهندسی معکوس برای نجات مصدومان

با این حال شرایط ناشی از تحریم و دشواری تأمین ماشین‌آلات خاص از یک سو و افزایش شدید نرخ ارز سبب شده است تعمیر و تهیه قطعات برای بسیاری از خودروهای ویژه امداد دشوار باشد. این موضوع باعث زمینگیر شدن بسیاری از این نوع خودروها شده اما برای خودروسازان خصوصی انگیزه بالایی ایجاد کرده تا آستین‌ها را برای تولید محصولات مورد نیاز در بخش امداد و نجات کشور بالا بزنند.

برای این‌که متوجه شوید تولید چنین خودروهایی برای کشور چقدر حیاتی است، کافی است عبارت «نجات مصدوم با آرگو» را در اینترنت جست‌وجو کنید و ببینید در ماه‌ها و سال‌های اخیر چند هموطن با این خودرو از برف و کولاک و شرایط پیچیده جاده‌ای و محیطی نجات پیدا کرده‌اند.

یکی از آخرین نمونه‌هایش خبر «نجات ۲ خانواده از برف با خودروی آرگو در گردنه خوش‌ییلاق» در جمعه هشتم بهمن امسال است. اکنون خبر خوب این است که در یکی دو سال اخیر تولید نمونه بومی‌سازی شده آرگو در کشور شتاب گرفته و با ویژگی‌های جالبی که دارد می‌توان به تجاری‌سازی و استقبال از آن امیدوار بود.

خودروی نفربر «آرگو» خودرویی چندمنظوره‌ است که سازمان امداد و نجات هلال‌احمر اوایل سال 91 از کشور کانادا خریداری کرد و اواخر همان سال 45 دستگاه از این خودرو وارد کشور شد. از همان زمان این خودرو در عملیات گوناگون امداد و نجات از سوی این سازمان به کار گرفته شد. این خودرو در شرایط محیطی بسیار سخت رودخانه،‌ کوهستان، جاده‌های سنگلاخی و همچنین برف و کولاک می‌تواند با قدرت بپیماید و مانند یک نفربر عمل کند.

قلب آرگوی بومی‌ با پیشرانه پراید می‌تپد

با واکاوی تاریخچه تولید خودروی آرگو در کشور به نام مهندس سعید طاهری بر می‌خوریم؛ سرپرست شعبه دماوند سازمان امداد و نجات هلال‌احمر که اواخر سال 98 پیشنهاد و مشاوره ساخت خودروی امدادی آرگوی بومی‌سازی‌شده را به یک شرکت خودروساز خصوصی داد.

مهندس طاهری با اشاره به مشاوره یک‌ساله‌ای که برای داخلی‌سازی خودروی آرگو به شرکت خودروساز ایرانی داده، درباره این کار جهادی گفت: «هنگام بازدید از یک شرکت خصوصی ساخت خودروهای تفریحی در دماوند، از آنجا که خودروی آرگوی ما اشکالات فنی پیدا کرده بود و حدود 40میلیون تومان هزینه تعمیر‌ دربر داشت، از آنها خواستیم خودرو را در صورت امکان تعمیر کنند که این کار را با هزینه بسیار کمتری برای ما انجام دادند. سپس پیشنهاد ساخت این خودرو را به آنها دادیم که چیزی حدود دو سال طرح مطالعاتی‌اش طول کشید و سرانجام خودرو را ساختند.»

وی ادامه می‌دهد: «البته در نمونه اول، خودروی موفقی از آب درنیامد اما به‌تازگی نمونه نهایی آن آماده شده است. از آنجا که در یک سری ماموریت‌های امداد و نجات به قدرت خودرو نیاز داریم و در پاره‌ای ماموریت‌ها سرعت برای ما مهم‌تر است، خودروی بومی‌سازی شده آرگو در هر دو مورد با آزمایش‌هایی که انجام دادیم، جوابگوی نیازهای ماست. این خودرو حتی در آب هم آزمایش شده و به خوبی از پس ماموریت برآمده است.»

سرپرست شعبه دماوند سازمان هلال احمر با بیان این‌ نکته که از 60 دستگاه خودروی آرگو واردشده به کشور، نزدیک به نیمی از آنها اکنون زمینگیر شده است و هزینه تعمیر هرکدام از آنها در صورتی که تعمیرشدنی باشد حداقل 70 تا 80 میلیون تومان برآورد می‌شود، افزود: «کاری که دوستان ما در این شرکت خودروسازی کردند، به این شکل است که اگر این خودرو خراب شود، هر مکانیکی می‌تواند آن را تعمیر کند و نیاز به دانش خاصی برای تعمیر آن نیست. زیرا از موتور پراید تولید داخل برای آن استفاده شده است.»

باتوجه به شکل عجیب این خودرو از مهندس طاهری درباره زمینه کاربرد آن پرسیدیم که در پاسخ گفت: «هنگام انسداد جاده به دلیل برف و کولاک، نیروهای هلال‌احمر از این خودرو برای باز کردن مسیر یا انتقال مصدومان استفاده می‌کنند. همچنین در ماموریت‌های امداد و نجاتی که در مناطق صعب‌العبور انجام می‌شود که باید به صورت زمینی از روی تپه، رودخانه یا کوه عبور کنیم تا به محل مورد نظر برسیم، این خودرو بهترین وسیله برای انجام ماموریت است.»

سرپرست شعبه دماوند سازمان امداد و نجات هلال‌احمر این را هم اضافه کرد که خودروی آرگو داخلی‌سازی شده امکان نصب موتور قایق به عنوان موتور دوم را هم دارد که در این صورت سرعت بیشتری به خودرو در آ‌ب می‌دهد.

برتری‌ های آرگوی ایرانی نسبت به محصول کانادایی

باتوجه به تعاریفی که از برتری‌های فنی خودرو ایرانی آرگو نسبت به نمونه کانادایی شنیده بودیم، از دکتر درویش‌ دماوندی، مدیر شرکت سازنده آرگو درباره ویژگی‌ها و برتری‌های این خودرو نسبت به نمونه کانادایی پرسیدیم.

وی با بیان این‌که مهندسی معکوس و ساخت نمونه اولیه این خودرو حدود یک سال و نیم تا دو سال زمان برد و نمونه اولیه دارای اشکالاتی بود به جام‌جم گفت: «در مدل نهایی که اکنون تقریبا تا حدود 99 درصد تکمیل شده، شاهد قدرت دو برابر موتور نسبت به نمونه خارجی هستیم. همچنین گیربکس خودروی تولیدی ما چهاردنده است در حالی که گیربکس آرگو کانادایی دو دنده بود. نهایت سرعت خودروی آرگو 35 کیلومتر برساعت بود اما نمونه اولیه خودروی تولیدی ما به سرعت 70 کیلومتر بر ساعت می‌رسد. قدرت کشندگی خودروی تولیدی ما چهار برابر خودروی آرگوی کانادایی و قیمت آن نیز یک‌سوم قیمت نمونه خارجی است. این خودرو 80 اسب بخار قدرت دارد و از موتور 1300 سی‌‌سی پراید برای آن استفاده شده است. تعداد نفراتی که داخل خودرو قرار می‌گیرند در خشکی شش نفر و در آب سه نفر است. ضمن این‌که یک تخت برای حمل بیمار نیز دارد.»

این فناور داخلی با اعلام این‌که تمام قطعات این خودرو از صفر تا صد ساخت داخل است، بیان کرد: «نکته مهم این است که ساده‌ترین مکانیک حتی در دورافتاده‌ترین نقاط کشور می‌تواند این خودرو را تعمیر کند و دیگر مشکل تعمیر و نگهداری برای آن وجود ندارد.»

دکتر درویش دماوندی در ادامه با اشاره به این‌که آرگوی کانادایی درواقع مانند یک موتورسیکلت است اما وسیله ساخت ما خودرو است، گفت: «این خودرو نسبت به نمونه کانادایی ترمزهای خیلی قوی‌تری دارد که در مانورها به آن کمک می‌کند. همچنین توان باتری آرگو خارجی 35 آمپرساعت بود اما باتری‌ای که ما روی این خودرو کار گذاشته‌ایم، 70 ‌آمپرساعت است که به این واسطه توانستیم نورافکن‌های قوی‌تری روی خودرو نصب کنیم. اتاقک بالای این خودرو نسبت به مدل کانادایی بسیار قدرتمندتر است. اتاقکی که قبلا روی آن بود، فقط برای جلوگیری از تبادل هوا بود اما اتاقکی که ما طراحی کردیم، در بحث واژگونی می‌تواند از جان سرنشینان محافظت کند.»

لنت ترمز، بهانه بومی‌سازی آرگو

آرش درویش‌ دماوندی که تحصیلات در مقطع دکتری مکانیک با گرایش خودرو از دانشگاه علم و صنعت دارد، اکنون مدیر شرکتی سازنده خودروهای تفریحی است.

از او درباره چگونگی تصمیم به انجام مهندسی معکوس و ساخت خودروی امدادی آرگو پرسیدیم که گفت: «سرپرست شعبه دماوند هلال‌احمر در بازدیدی که از شرکت ما داشت، درخواست تعمیرو اورهال خودروی آرگو را کرد که ما هم از این کار استقبال کردیم. اولین مشکل این خودرو تمام‌شدن لنت ترمز بود که برای تهیه آن باید از دوبی سفارش می‌دادند و قیمت هر جفت لنت آن حدود 15 میلیون تومان شده بود. ما همان لنت را با 80 هزار تومان برایشان تولید کردیم و معایب دیگر خودرو را هم برطرف کردیم. بعد از تعمیر خودروی آرگو، از ما خواستند اگر می‌توانیم نمونه این خودرو را برایشان تولید کنیم.»

تجاری‌سازی تا دو سه ماه آینده

مدیر شرکت سازنده آرگو در ایران می‌گوید: «این خودرو دست‌ساز است و ما پلتفرمی آماده کرده‌ایم که قابلیت ارتقای همه تجهیزات روی آن وجود دارد. در حال حاضر 99 درصد پروژه اجرا شده است. همچنین طراحی، مدل‌سازی و آزمایش مقاومتی این خودرو کاملا بومی‌سازی شده است.»

از دکتر درویش‌دماوندی درمورد زمان اتمام ساخت این خودروی امدادی و همچنین خط تولید آن سوال کردیم که وی با با بیان این‌که استاندارد این وسیله امدادی با استاندارد خودروهای شهری متفاوت است، گفت: «این محصول، خودروی خاصی است و قرار نیست در محیط شهری از آن استفاده شود. طبعا هرکسی که بخواهد از این خودرو استفاده کند، باید دوره آموزشی کاربری آن را بگذراند. طبق سفارش‌هایی که گرفته‌ایم تا دو سه ماه آینده ان‌شاءا... به تجاری‌سازی می‌رسیم. خط تولید این نوع خودروها نیز به صورت ایستگاهی است و خط تولید رونده ندارد. به طوری که بسته به تعداد سفارش مثلا برای تولید پنج خودرو حدود پنج تا شش ماه زمان برای نهایی‌شدن لازم است.

این فناور داخلی همچنین تصریح می‌کند: «این خودرو در هر شرایط بیابانی و خارج از جاده و با هر میزان برف، به‌واسطه شنی‌هایی که روی آن نصب می‌شود و همچنین روی آب، قابلیت حرکت دارد.»

خودرویی برای عملیات دشوار

معاون لجستیک و آمادگی سازمان امداد و نجات هلال‌احمر معتقد است در عملیات‌های سخت و در موارد استثنایی می‌توان از این خودرو استفاده کرد و گرچه این‌گونه حوادث خیلی اتفاق نمی‌افتد اما در صورت رخداد، این خودرو، محصولی با کیفیت است که خوب هم جواب می‌دهد.

حامد سجادی با اشاره به این‌که خودروی آرگو کاربری چندمنظوره دارد و روی آب، برف، شن و ماسه به‌راحتی می‌تواند حرکت کند، گفت: «در مناطق باتلاقی که با خودرو نمی‌توان حرکت کرد و صرفا باید پیاده‌روی کرد، اگر وسیله‌ای باشد که بتواند به صورت زمینی عمل کند، خودروی آرگو است. این خودرو طوری ساخته شده که به‌راحتی می‌توان مصدوم را با آن انتقال داد و در محیط‌های کوهستانی هم می‌توان از آن استفاده کرد.»

از معاون لجستیک و آمادگی سازمان امداد و نجات هلال‌احمر در مورد خودرو و تجهیزاتی مورد نیاز عملیات‌های امداد و نجات هلال‌احمر که در داخل کشور بومی‌سازی شده‌اند، سوال کردیم که در پاسخ به جام‌جم گفت: «متاسفانه در زمینه خودروهای امدادی، تولید داخل نداریم یا اگر هم داریم به صورت مونتاژ است. خودروهای مورد نیاز سازمان امداد و نجات هلال‌احمر خودروهای دو دیفرانسیل است که به عبارتی خودروی کمک‌دار به آن گفته می‌شود که به‌عنوان خودروهای آمبولانسی و هم به عنوان خودروهای عملیاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته نه فقط در بخش خودرویی بلکه در بخش تجهیزات عملیاتی هم این مشکل را داریم. عمده تجهیزات ما مانند زنده‌یاب‌ها یا تجهیزاتی که در کوهستان استفاده می‌شود و حتی کیسه‌های فشرده چرمی‌که با استفاده از روغن باز می‌شود و کار جک را در آواربرداری انجام می‌دهد، اکنون خارجی است. البته برنامه‌ریزی شده که فراخوانی اتفاق بیفتد تا در بخش‌هایی که می‌توانیم، از توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید این محصولات استفاده کنیم.»

مهدی یکه‌ سادات - دانش / روزنامه جام جم