مولفه‌ های قدرت داخلی‌ و‌ خارجی ایران

همچنان تهران بر این تصمیم اصرار دارد که واشنگتن تمام تحریم‌ها را لغو کند و البته آمریکایی‌ها هم در برابر این مطالبه مقاومت می‌کنند و برای حفظ بخشی از تحریم‌ ها به بهانه‌های حقوق بشری یا تروریسم متوسل می‌شوند.

نکته دیگر این‌که ایران کماکان منتظر تصمیم سیاسی آمریکا مبنی بر دادن تعهد برای عدم خروج مجدد از برجام و نادیده گرفتن سازوکار مکانیزم ماشه است.

همچنین باید تکلیف این موضوع هم روشن شود که در صورت خروج برخی افراد از فهرست تحریم، امکان ورود مجدد آنها به فهرست تحریم و وضع تحریم‌ها جدید منتفی شود.

در شرایطی بحث درباره خروج یا خروج نیافتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست تروریستی مورد ادعای واشنگتن مطرح می‌شود که ایالات متحده در رأس تروریسم جهانی قرار دارد و با این همه شواهدی که مبنی بر دست داشتن آمریکا در اقدامات تروریستی در عرصه بین‌المللی وجود دارد همچنان آنها طلبکارانه می‌خواهند جمهوری اسلامی از نفوذ منطقه‌ای خود بکاهد.

با این وصف، گفت‌وگوهای برجام به نتیجه برسد یا نرسد حضور فعالانه ایران در عرصه منطقه جزو خطوط قرمز نظام است و چشم‌پوشی از آن ممکن نخواهد بود.

بررسی تحولات موجود در فضای گفتمانی وین و همچنین رویکردهای ایالات متحده در عرصه بین‌المللی نشان می‌دهد تعارض جوهری و پارادایمی میان تهران و واشنگتن وجود دارد و وجود چنین تناقضی رسیدن به یک توافق دائمی را با مشکل مواجه می‌کند.

با این وصف، جمهوری اسلامی ایران همچنان به‌واسطه مؤلفه‌های قدرتی که در اختیار دارد در عرصه بین‌المللی با اقتدار حضور پیدا می‌کند.

این مولفه‌ها دقیقاً همان مواردی است که مورد اشاره ایالات متحده آمریکاست و می‌خواهد با اثرگذاری روی آنها مانع نفوذ هرچه بیشتر ایران در منطقه شود.

یکی از مؤلفه‌های قدرت، ظرفیت نرم و قوت گفتمانی ماست و این جنبه در عرصه میدانی با مشارکت عناصر پرتوان در میدان توانست به همسویی میان ایران و برخی ملت‌های منطقه برای جلوگیری از بسط اقدامات آمریکا بینجامد.

مؤلفه دیگر، توان بازدارندگی ماست که باعث آچمزکردن دشمنان جمهوری اسلامی شد. مؤلفه دیگر مسأله اقتصاد است.

نکته‌ای که از سوی وزیر نفت جمهوری اسلامی مورد اشاره قرار گرفت مبنی بر این‌که برای صادرات و فروش نفت به موقعیت خوبی رسیدیم بسیار حائز اهمیت است و حکایت از آن دارد که مسیر تلاش‌های اقتصادی ایران پرثمر بوده است.

همچنین در حوزه داخلی هم شاهد اقدمات مؤثری برای رفع موانع در حوزه تولید بودیم و این مسأله می‌تواند باعث تقویت زیرساخت‌ها برای خنثی‌کردن تحریم‌ها شود.

خوشبختانه دولت سیزدهم متوجه این موضوع شده و سعی دارد بسترهای داخلی مؤثربودن تحریم‌های خارجی را از بین ببرد. طبعا فراتر از این تلاش‌ها اگر جمهوری اسلامی ایران بتواند در حوزه مالی، بانکی و پولی هم به ابتکار عمل دست بزند قطعا باعث از کار افتادن سیستم تحریم‌های آمریکا خواهد شد. موضوع بعدی، تحولات جهانی و منطقه است.

برای نمونه می‌توان به ماجرای اوکراین اشاره کرد. روس‌ها اعلام می‌کنند خواهان لغو تحریم‌ها از سوی اروپا نیستند بلکه می‌خواهند از طریق داشته‌های خود پاسخ مناسبی به غرب ‌دهند.

طبعا ما هم در بخشی از حوزه‌ها از توانایی بالایی برخورداریم. در بخش انرژی سومین قدرت دنیا محسوب و در گاز دومین کشور دنیا به شمار می‌آییم.

همچنین در موقعیت استراتژیک و ژئوپلتیک خاصی قرار داریم که باعث می‌شود همه معادلات در منطقه با نقش و تاثیرگذاری ایران حل شود.

از سوی دیگر از شرکای قدرتمندی مثل روسیه و چین برخورداریم که با ما در مسأله مقابله با تحریم همسویی دارند.

لحاظ کردن همه این مؤلفه‌ها و از بین بردن هر گونه تضاد و تفکیک میان دیپلماسی و میدان می‌تواند باعث تقویت پایه‌های اقتدار ایران در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی شود.

ابوالفضل ظهره‌ وند - کارشناس ارشد روابط بین‌الملل / روزنامه جام جم