عبور از فاز امنیتی و ورود به حوزه دیپلماتیک

از اردیبهشت‌ماه سال گذشته، مذاکرات میان ایران و عربستان در بغداد به‌صورت چراغ خاموش و به دور از نگاه رسانه‌های خارجی برگزار شد. در چهار دور گذشته، محتوای گفت‌وگوها حول محور پرونده‌های پیچیده‌ای از جمله موضوع جنگ یمن بود. ایران به طرف سعودی اعلام کرد جنگ یمن به ضرر مردم این کشور، کشورهای منطقه و عربستان است و هزینه‌های انسانی و مالی سنگینی به همراه داشته و عربستان در طول هفت سال جنگ نتوانسته دستاوردهایی داشته باشد و ایران خواهان پایان دادن جنگ عربستان و یمن شد. بلافاصله بعد از دور چهارم، هیات نمایندگی سعودی موضوع را به مقامات ریاض ازجمله محمد بن‌سلمان اطلاع داد و عربستان به‌صورت یکجانبه آتش‌بس را با انصارا... و ارتش یمن اعلام کرد و این اقدام یک گام عملی از سوی سعودی‌ها برای نزدیک شدن به تهران و حل اختلافات ریشه‌ای است.

در دور پنجم، طرف سعودی به ایران اعلام کرد مساله یمن حل شده و عربستان هم درصدد پایان دادن به جنگ است و به همین دلیل پنجمین دور مذاکرات، موفق‌ترین گفت‌وگو در طول یک سال گذشته میان تهران و ریاض است. از سوی دیگر، وساطت و میانجیگری صادقانه دولت آقای مصطفی الکاظمی برای نزدیک کردن دیدگاه‌های ریاض و تهران هم مؤثر بوده است. در کنار این موضوع باید خاطرنشان کرد عربستان اختلاف‌نظرهای شدیدی با واشنگتن و تیم جو بایدن به خاطر موضوعاتی مثل حقوق بشر، جنگ یمن و قتل دردناک جمال قاشقچی، روزنامه‌نگار سعودی - آمریکایی پیدا کرده است. از آنجا که عربستان در انزواست سعی می‌کند یک حاشیه امن از رهگذر مذاکره با ایران در منطقه برای خود ایجاد کند.

مشکل عمده اختلافات ایران و عربستان، مساله دخالت تخریبی عربستان در محور مقاومت، لبنان، عراق و سوریه است. از سوی دیگر، سعودی‌ها جریان‌سازی شدید رسانه‌ای علیه ایران و هم‌پیمانان ایران به‌راه انداختند. همچنین عربستان در طول سال‌های اخیر برخی کشورهای عرب مثل سودان، بحرین، مغرب و امارات را با دادن مشوق‌هایی به برقراری رابطه با رژیم‌صهیونیستی و کشاندن پای اسرائیل به منطقه خلیج‌فارس با هدف کاهش نفوذ ایران ترغیب کرده است. طبعا این موضوعات جزو محورهای اختلافات میان ایران و عربستان است و این احتمال وجود دارد که در دور پنجم مذاکرات بسیاری از مسائل امنیتی حل شود و به نظر می‌رسد در حال حاضر یکی از موضوعات مورد بحث در این گفت‌وگو دیدار قریب الوقوع وزیران خارجه ایران و عربستان است و نشانه آن است که مذاکرات از فاز امنیتی وارد فاز دیپلماتیک شده است.

حسن هانی‌زاده تحلیلگر مسائل غرب آسیا / روزنامه جام جم