حمایت از ناشران مستمر باشد

اگرچه انتظار ناشران که پس از تعطیلی دوساله نمایشگاه، حضور پیدا کرده بودند به صورت کامل برآورده نشده است اما فضای نمایشگاه را زنده و پرشور دیدم.

نشست‌های تخصصی نقد و بررسی کتاب، رونمایی و جشن امضا در غرفه‌های مختلف برگزار می‌شد و ناشران سعی داشتند مردم را به سمت کتاب‌هایشان جذب کنند و همین موضوع، فضای زنده‌ای به نمایشگاه بخشیده بود.

برگزاری همزمان نمایشگاه مجازی و حضوری، فرصتی مضاعف در اختیار کسانی قرار داده بود که به دلایل مختلف امکان مشارکت در نمایشگاه حضوری نداشتند؛ البته به نظر من، نمایشگاه مجازی در حد تکمیل‌کننده نمایشگاه حضوری است و نمی‌تواند جایگزین آن باشد.

چرا که هم مشکلاتی گاه و بیگاه در سامانه خرید مجازی به وجود می‌آید و هم کسانی که به صورت حرفه‌ای به کتاب عشق می‌ورزند و کتابخوان جدی محسوب می‌شوند، دوست دارند کتاب‌های تازه را از نزدیک ببینند، آنها را ورق بزنند و با نویسندگان و پدیدآورندگان آثار، تعامل مستقیم و چهره‌به‌چهره برقرار کنند.

این قشر، همیشه در نمایشگاه حضور دارند و مشتریان ثابت آن محسوب می‌شوند. حتی کتابخوان‌های حرفه‌ای که در شهرستان‌ها زندگی می‌کنند، در زمان برگزاری نمایشگاه حضوری، به تهران می‌آیند و چند روزی در تهران می‌مانند. در مجموع، ارزیابی من از برگزاری نمایشگاه بعد از دو سال تعطیلی، مثبت است.

این را هم باید اضافه کرد که گروهی از کارشناسان معتقدند قیمت کتاب بالا رفته و این موضوع، باعث دلسردی قشر کتابخوان شده است. من این بحث را قبول ندارم. اگر کتاب را با دیگر کالاها و تورم موجود مقایسه کنیم، باید پذیرفت انصافا قیمت کتاب به اندازه کالاهای دیگر چندان زیاد نشده است.

از سوی دیگر، حتی اگر قیمت‌ها بالا برود، عموم مردم که به کتاب به چشم یک نیاز ثانویه می‌نگرند، آن را از سبد کالایی خود حذف می‌کنند اما کسانی که با کتاب زندگی می‌کنند و با آن مأنوسند، در هر شرایطی به دنبال کتاب هستند و خواهند بود.

البته باید این نکته را هم اضافه کرد که در سال‌های اخیر و به‌خصوص بعد از کرونا، ناشران دچار مشکلات زیاد و جدی شده‌اند و برخی از آنان ناچار شده شغل خود را عوض کنند یا ورشکسته شده‌اند. از طرف دیگر، امکان دسترسی به فایل برخی کتاب‌ها در فضای مجازی به وضعیت بد اقتصادی ناشران دامن زده است.

به نظر می‌رسد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید حمایت‌های خود را از ناشران ادامه دهد و درباره شیوه حمایت، فکر و برنامه‌ریزی کند به گونه‌ای که از یک‌سو، ناشران حرفه‌ای و دارای کارنامه معتبر بتوانند به کار خود ادامه دهند و از طرف دیگر، نظارت بر اعطای این تسهیلات اعمال شود تا سوءاستفاده‌ای هم نشود.

رضا اسماعیلی - شاعر و نویسنده / روزنامه جام جم