استراتژی‌های ضدچینی آمریکا کارایی نداشته است

به‌راستی ریشه توهمات اخیر مقامات آمریکایی چیست و بازی برمبنای این ایده‌آل‌های ذهنی و غیرواقعی، چه تاثیری بر سرنوشت واشنگتن در نظام بین‌الملل خواهد داشت؟ در این خصوص جام‌جم گفت‌وگویی اختصاصی با پروفسور جان‌دان، تحلیلگر حوزه روابط بین‌الملل صورت داده است. جان دان، استاد کنونی دانشگاه کمبریج انگلستان است.

وی سابقه تدریس در دانشگاه هاروارد آمریکا را نیز دارد. او استاد برجسته نظریه و اندیشه سیاسی و صاحب کتاب «انقلاب‌ های مدرن» است.

نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، علی‌رغم هشدارهای چین به تایوان سفر کرد. چرا در این مقطع زمانی آمریکا در تلاش برای تحریک چین‌ است؟

من فکر نمی‌کنم آمریکا اصلا توان و قصدی برای تحریک چین نسبت به انجام عملیات نظامی (در تایوان) داشته باشد. درخصوص سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به چین نکته‌ای وجود دارد که باید آن را مدنظر قرار داد. این‌که دولت بایدن به‌شدت با دیدار پلوسی مخالف بود، دقیقا به این دلیل که حضور وی در تایوان، پکن را تحریک می‌کرد. این اتفاق دقیقا رخ داد اما رئیس‌جمهور ایالات‌متحده هیچ اختیار قانونی بر قوه مقننه (کنگره ایالات متحده) ندارد. این می‌توانست درخصوص بازدید پلوسی از تایوان به او هشدار دهد اما به لحاظ حقوقی نمی‌توانست مانع این اقدام شود.

به نظر می‌رسد این سفر از فصل جدیدی در روابط آمریکا و چین حکایت دارد و حتی نشان‌دهنده تصویری از ایده‌آل‌های آمریکا در جهان برمبنای جنگ و مداخله‌گرایی باشد. به نظر می‌رسد آمریکا درصدد است برای مهار چین، پکن را وارد درگیری‌های ژئوپلتیک کند. نظر شما چیست؟

دولت ایالات‌متحده نمی‌خواهد وارد درگیری‌های ژئوپلتیکی شود اما مایل است از استقلال سیاسی مؤثر تایوان حتی درحالی‌که حاکمیت ملی آن را انکار می‌کند، محافظت نماید. از زمانی که نیکسون بیش از ۵۰سال پیش از چین بازدید کرد، همان سیاست را در این زمینه داشته است. البته در اینجا نوعی تناقض میان مواضع اعلامی آمریکا درخصوص عدم شناسایی حاکمیت رسمی تایوان و اقدامات اخیر وجود دارد.

تایوان از مهم‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان عمده تراشه‌های الکترونیک است که در تکنولوژی‌های نوین نقش محوری دارد. به گونه‌ای که اگر جنگی میان چین و تایوان رخ دهد، صنایع الکترونیک مرتبط با گوشی تلفن، رایانه و... فلج خواهد شد. به نظر شما جنگی میان چین و تایوان رخ خواهد داد و اگر چنین شود سرنوشت صنایع‌ های‌تک در سطح جهان چه خواهد شد؟

اگر چین در دو یا سه سال آینده به تایوان حمله کند، به دلیل وابستگی‌اش به تایوان برای عرضه مداوم تراشه‌های بسیار پیچیده، تأثیر مخربی بر اقتصاد جهانی خواهد داشت. گرایش قطعی در ایالات متحده و چین برای جدا کردن جهان به دو بلوک تجاری رقیب وجود دارد. به نظر من این به وضوح در تضاد با منافع تقریبا همه کشورهای دیگر جهان است. در هر حال، منازعات جاری در نظام بین‌الملل و هر گونه اقدامی که جهت تحریک بازیگران صورت می‌گیرد (‌مانند سفر پلوسی به تایوان) به امنیت نظام بین‌الملل آسیب می‌رساند و بسیاری از بازیگران دیگر را نیزبه صورت مستقیم و غیر مستقیم وارد مناقشه خواهد کرد. برخی آثار و تبعات منازعات بین‌المللی بر حوزه اقتصاد و امنیت درجهان، غیر قابل انکار است. حتی بر وضعیت اقلیمی جهان و حوزه محیط زیست.

مقامات آمریکایی در دوران ریاست جمهوری ترامپ یک بار تقابل با چین را به صورت جدی در دستور کار قرار دادند. نتیجه این منازعه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

دولت ترامپ در تلاش بود اقتصاد آمریکا به چین وابستگی کمتری داشته باشد و از نوآوری‌های فناوری آمریکا در برابر رقابت چین محافظت کند. همچنین به قول خود تلاش می‌کرد تا قدرت سیاسی و نظامی چین در سراسر آسیای شرقی مهار شود.اما این استراتژی مهار آمریکا به خوبی کار نکرد! هرچند چین هم در این معادله مشکلات خاص خود را بابت شیوع کرونا و مسائلی از این دست داشته و هنوز دارد، اما قطعا استراتژی‌های بازدارنده و مهار کننده آمریکا در قبال چین، حداقل در دوران ترامپ موفق نبود. در هر حال تایوان یک جبهه اصلی جنگ و منبع آسیب‌پذیری از جهات مختلف هم برای چین و هم برای ایالات متحده آمریکاست. هنگ‌کنگ نیز جبهه جنگ دیگری با اهمیتی کمتر برای آمریکا و اهمیتی بیشتر برای چین است.