تلاش جهادی برای رفع نیازهای فناورانه

در کشور ما نیز سال‌هاست که جهاد دانشگاهی در راستای اهداف خود تلاش می‌کند تا با کمک به پژوهش‌های دانشگاهی و پیوند آن با صنعت و دولت، به تحقق یافتن خوداتکایی، جامه‌عمل بپوشاند.

در همین راستا هرساله نمایشگاهی برای معرفی گزیده‌ای از توانمندی‌ها و دستاوردهای جهاد دانشگاهی برگزار می‌شود.

در این نمایشگاه نخبگان، پژوهشگران و محققان شاخص دانشگاهی فرصت می‌یابند تا با معرفی طرح‌های خود به دولت، حمایت لازم را دریافت کنند. در گفت‌وگو با مسئولان‌ و پژوهشگران جهاد دانشگاهی برخی از آخرین دستاوردهای جهادگران این نهاد در حوزه‌های مختلف را بررسی کرده‌ایم.

نمایشگاه دستاوردهای جهاد دانشگاهی گزیده‌ای از فعالیت‌های شاخص جهاد دانشگاهی در حوزه پژوهش فناوری است که در چهار بخش فنی _ مهندسی، کشاورزی و منابع طبیعی، پزشکی و سلامت و علوم انسانی _ اجتماعی برگزار می‌شود. دکتر محمدرضا پورعابدی، معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی درباره هدف این نمایشگاه به جام‌جم می‌گوید: «بالاترین هدف جهاد دانشگاهی به‌عنوان یک نهاد علمی و تحقیقاتی، ارائه راه‌حل برای چالش‌ها و مسائل کشور به‌دست متخصصان داخلی است و همیشه تلاش کرده دستاوردهای خود را در معرض دید مدیران اجرایی قرار دهد تا آنها به توان جوانان و متخصصان داخلی اطمینان پیدا کنند.»

وی در پاسخ به این‌که آیا نمایشگاه امسال تفاوتی با سال‌های گذشته داشته یا خیر، توضیح می‌دهد: «امسال سعی کردیم به‌صورت کاربردی روی مسائل روز کشور که جهاد راه‌حلی برای آنها داشته تمرکز کنیم و نشان دهیم اگر حمایت‌های لازم انجام شود، می‌توانیم از بحث ایده تا بازار و تولید ارزش، کار کشور را جلو ببریم.»

آمادگی برای مقابله با چالش آلودگی هوا

مسأله آلودگی هوا در سال‌های اخیر به یکی از معضلات مهم کشور تبدیل شده است، بخشی مهم از آلودگی کلانشهرهایی مانند تهران ناشی از تولید آلاینده‌ها در کارخانه‌های صنعتی اطراف شهرهاست. در همین خصوص یکی از مراکز جهاد‌دانشگاهی مستقر در واحد علم و صنعت، چند دهه است که با ساخت تجهیزات کنترل آلاینده‌های صنعتی و بومی‌سازی آن، به کمک این بخش آمده و حالا آمادگی خود را برای مقابله وسیع با آلودگی هوا اعلام می‌کند. آقای محمد‌امین گرائیلی، مدیر روابط‌عمومی واحد علم و صنعت در‌خصوص تجهیزاتی که تا امروز تولید کرده‌اند، توضیح می‌دهد: «این تجهیزات در صنایع مختلفی اعم از سیمان، فولاد، مس و دیگر صنایعی استفاده می‌شود که مسئول تولید میزان زیادی از آلاینده‌هاست. امروزه ردپای جهاد دانشگاهی علم و صنعت در هر کارخانه‌ای وجود دارد. ما ۳۰سال پیش توانستیم بعد از همکاری با یک شرکت دانمارکی، این دانش را بومی‌سازی کنیم و حتی به‌جایی برسیم که نه تنها به آنها نیازی نداریم بلکه بزرگ‌ترین تولیدکننده این فیلترها در خاورمیانه باشیم.» وی در‌خصوص آمادگی برای مقابله گسترده با چالش آلودگی هوا می‌افزاید: «با توجه به تجربه‌ این سال‌ها و با اثبات توانایی در بومی‌سازی این فیلتر‌ها و همچنین توسعه آنها با دانش روز، در صورت حمایت دولت با قدرت وارد بحث مقابله با آلودگی هوا خواهیم شد.»

محصولات کشاورزی و دامپروری بی ضرر

از دیگر فناوری‌های بومی‌سازی شده جهاد دانشگاهی، آفت‌کش گیاهان و داروهای بیماری‌های طیور با منشأ کاملا گیاهی و بی‌ضرر است. دکتر یزدانی، مدیر‌کل دفتر تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی جهاد دانشگاهی در‌خصوص آفت‌کش گیاهی و مزایای آن می‌گوید: «آفت‌کش‌های گیاهی برای کنترل پنج آفت شایع گلخانه‌های صیفی و سبزیجات تهیه شده‌اند که شامل کنه، شته، تریپس، مگس سفید و سفیدک پودری می‌شود. محصولات گلخانه‌ای اصطلاحا به‌صورت تازه‌خوری هستند و معمولا دوره کارنس سموم رعایت نمی‌شود یعنی ممکن است بعد از سم‌پاشی محصول، آن را برداشت کرده و به بازار ارائه شود که برای سلامتی انسان مضر است. اما این آفت‌کش گیاهی کاملا ایمن است و هیچ باقی مانده مضری برای بدن ندارد.» وی در رابطه با داروهای گیاهی طیور و مزایای آن به جام‌جم می‌گوید: «با توجه به این‌که طول دوره رشد در طیور بیشتر از ۴۵روز نیست، معمولا باقیمانده آنتی‌بیوتیک در گوشت باقی می‌ماند و به مصرف‌کننده منتقل می‌شود. به همین دلیل این داروها نیز برای پنج‌گونه از بیماری‌های شایع طیور طراحی شده است تا جایگزین آنتی‌بیوتیک‌ها شود.» به گفته دکتریزدانی، کارآزمایی‌های این محصولات به پایان رسیده و مجوزهای لازم برای تولید انبوه، اخذ شده است. در حالی‌که تقریبا نزدیک به صد‌در‌صد از آفت‌کش‌های مورد استفاده در صنعت کشاورزی کاملا شیمیایی و نمونه‌های گیاهی آن نیز وارداتی و بسیار گران‌قیمت است، درصورت تولید انبوه چنین محصولی این امید وجود دارد که ضمن جلوگیری از واردات نمونه‌های خارجی، جایگزین بخشی از آفت‌کش‌های شیمیایی شود.

سلول درمانی در بیماران سرطانی

در بدن تمام افراد، سلول‌های ایمنی وجود دارند که به تومورهای سرطانی حمله می‌کنند و به آنها اجازه رشد نمی‌دهند اما در افرادی که دچار بیماری سرطان می‌شوند، سطح این سلول‌های ایمنی به دلایل مختلف کاهش پیدا می‌کند. یکی اتفاقات بسیار خوب در حوزه درمان برخی از بیماران مبتلا به سرطان، تلاش پژوهشگاه رویان برای رسیدن به فناوری سلول درمانی است. دکتر مرضیه ابراهیمی مدیر فناوری این پژوهشگاه در رابطه با درمان سرطان با سلول‌های کشنده طبیعی توضیح می‌دهد: «این پروژه از حدود چهار سال پیش شروع شد؛ ابتدا توانستیم فناوری جداسازی سلول‌ها را به دست بیاوریم و نهایتا دو کارآزمایی بالینی برای بیماران مبتلا به تومور مغزی انجام دهیم. قبل از آن ما شواهد لازم را در حیوان مدل مبتلا به تومور مغزی پیدا کردیم که نشان می‌داد تزریق سلول‌ها منجر به از بین رفتن تومور می‌شود».

دکتر ابراهیمی درباره کارآزمایی بالینی تصریح می‌کند: «در دو آزمایش بالینی که حدود ۱۵نفر از بیماران سلول‌ها را دریافت کردند، تزریق در همه آنها ایمن و بی‌خطر بوده و خوشبختانه در چند بیمار منجر به توقف رشد تومور، افزایش بقا و در یک مورد حذف تومور در بخشی از مغز آنها شده است». دکتر ابراهیمی با بیان این‌که کشورهای محدودی در دنیا دارای این فناوری هستند، می‌گوید: «این افتخار بزرگی است که ما در ایران توانسته‌ایم به این فناوری دست پیدا کنیم.»