فرصت هنری برای جهانی‌سازی اربعین

در عرصه هنر‌های تجسمی، «سوگواره هنر عاشورایی» باسابقه‌ترین رویدادی است که هر ساله معرف برترین آثار تجسمی‌هنرمندان کشورمان با محوریت حماسه عاشوراست. این رویداد که قرار است امسال به همت حوزه هنری انقلاب اسلامی با موضوعاتی درباره اربعین حسینی مانند کتیبه و پرچم، نقاشیخط و هنر‌های نوین نوشتاری، تایپوگرافی، پی‌نما یا کمیک استریپ و... برگزار شود در دو بخش ملی و بین‌المللی است.

برای بررسی اهداف و چگونگی برگزاری این رویداد بزرگ فرهنگی و هنری با علی قربانی، مدیرعامل موسسه سپهر سوره هنر که متولی برگزاری جشنواره‌ها، سوگواره‌ها و محافل ادبی ــ هنری در حوزه هنری است در جام جم به گفتگو نشسته‌ایم.

علی قربانی در ابتدا با بیان این‌که سوگواره هنر عاشورایی عرض ارادت هنرمندان هنر‌های تجسمی به آستان مقدس ابا عبدا... حسین (ع) است، خاطرنشان کرد: سوگواره هنر عاشورایی از جمله مراسم مختلفی است که هر سال به‌طور منظم توسط موسسه سپهر و با همکاری مرکزهنر‌های تجسمی‌برگزار می‌شود. می‌توان گفت این سوگواره عرض ارادت هنرمندان هنر‌های تجسمی‌به آستان مقدس ابا عبدا... حسین (ع) است که امسال به یاری خداوند در سال چهاردهم برگزاری آن قرار داریم. در ۱۳دوره گذشته موضوعات مختلفی حول محور واقعه عاشورا، اتفاقات پیرامونی آن و شخصیت‌های سپاه امام حسین (ع) در سوگواره مطرح بوده، البته دوره‌های اول این سوگواره با پوستر و به نام سوگواره پوستر‌های عاشورایی برگزار شد، اما از دوره نهم به بعد بود که این سوگواره با نام هنر‌های عاشورایی مطرح شد و به جز پوستر بخش دیگری از جمله نقاشیخط، تصویرسازی، نقاشی، خوشنویسی و عکس به آن اضافه شد.

قربانی درباره تفاوت عمده این دوره از جشنواره با دوره‌های قبلی، خاطرنشان کرد: چهاردهمین سوگواره هنر عاشورایی به همت حوزه هنری انقلاب اسلامی‌در دو بخش ملی و بین‌المللی برگزار خواهد شد. این دوره نسبت به دوره‌های پیشین تفاوتی‌هایی دارد و علاوه بر این‌که بخش‌هایی از آن حذف و بخش‌های دیگری به آن اضافه شده‌اند، موضوع کلی آن به سمت اربعین رفته است. یعنی موضوعات سوگواره در این دوره درباره اربعین حسینی و با نگاهی هنرمندانه به وقایع تاریخی و اجتماعی و بازتاب توجه امروزی شیعیان و مسلمانان جهان طراحی شده است. ضمن این‌که همان‌طور که گفتم، بخش بین‌الملل به این سوگواره اضافه شده. البته صرفا در بخش پوستر و تایپوگرافی است که هیچ اثر داخلی را نمی‌پذیریم و آثار بین‌المللی را از تمام کشور‌ها و به‌خصوص کشور‌های جهان اسلام و کشور‌های حوزه مقاومت اسلامی‌می‌پذیریم. البته هنرمندان این کشور‌ها در طول سال خلق اثر می‌کنند و این سوگواره بهانه‌ای است برای خلق اثر بیشتر. سوگواره هنر عاشورایی در سایر بخش‌ها (غیر از پوستر و تایپوگرافی) به‌صورت داخلی برگزار می‌شود.

او افزود: شاید برایتان جالب باشد که بدانید هنرمندان حتی در کشور‌های اروپایی هم برای عاشورا و اربعین و در رشته‌های هنری مثل کاریکاتور، شعر، فیلم و... تولید اثر می‌کنند. حتی آثار کاریکاتورشان را به جشنواره‌های کاریکاتوری که چند بار در سال برگزار می‌کنیم، ارسال می‌کنند. برای برگزاری این سوگواره هم فراخوانی به تمام دنیا ارسال کردیم و هر که بخواهد، می‌تواند اثرش را برای ما ارسال کند. امسال البته از آنجا که نخستین سال بین‌المللی شدن بخش پوستر و تایپوگرافی است بیشتر تمرکزمان را روی معرفی و ثبات آن گذاشتیم، اما از سال آینده تعداد بیشتری اثر دریافت خواهیم کرد. به گفته علی قربانی، دبیران هنری سوگواره هنر عاشورای عبارتند از عبدالحمید قدیریان (نقاشی)، مهدی حاجی محمدی فریمانی (نقاشیخط و هنر‌های نوین نوشتاری)، سیدمهدی حسینی (پوستر و تایپوگرافی)، سعید رزاقی (پی‌نما یا کمیک استریپ) و علی حیاتی (کتیبه و پرچم).

او با بیان این‌که سوگواره هنری عاشورایی برای نخستین بار بخش پی‌نما (کمیک استریپ) را به‌عنوان یکی از بخش‌های اصلی به سایر بخش‌ها اضافه کرده، تصریح کرد: سوگواره هنری عاشورایی برای نخستین بار بخش پی‌نما (کمیک استریپ) را به‌عنوان یکی از بخش‌های اصلی به سایر بخش‌ها اضافه کرده است.
بخش کمیک استریپ بخش تازه و جذابی است و در انتقال مفاهیم، گستره بیشتری از مخاطبان را در برمی‌گیرد. تولید کمیک استریپ براساس یک داستان کوتاه یا خاطره با موضوع اربعین و طراحی شخصیت دو نوجوان برای تولید آثار پی‌نماست که علاقه‌مندان را برای تولیدات بعدی بر‌اساس شخصیت‌های برگزیده ترغیب می‌کند.

قربانی درباره چگونگی برگزاری سوگواره هنر عاشورایی توضیح داد: اساسا شکل برگزاری سوگواره هنر عاشورایی، نمایشگاهی است. یعنی از بین آثار دریافتی، تعدادی توسط هیات انتخاب برگزیده می‌شود و نه تنها در تهران بلکه در ۳۱ استان کشور توسط مراکز استانی حوزه هنری در اماکن مناسب در معرض دید مردم قرار خواهند گرفت.

قربانی با تاکید بر این‌که برای مواجهه بیشتر هنرمندان با موضوع و احوالات خاص اربعین مهلت دریافت آثار تغییر کرده، توضیح داد: مهلت دریافت آثار به مدت دو ماه تمدید و به ۲۵مهر تغییر یافته. این تغییر را انجام دادیم که فضای عمومی بیشتر حالت حسینی و عاشورایی به خود بگیرد و هنرمندان در فضای اربعینی به خلق اثر بپردازند. اکنون با توجه به تعداد آثار رسیده، هنوز نمی‌توان ارزیابی دقیقی از کیفیت و چگونگی آثار داشت. باتوجه به این‌که موضوع سوگواره برای اولین بار اربعین است، باید بگویم نگاه ما به اربعین صرفا یک راهپیمایی ساده نیست. وقتی می‌گوییم اربعین یعنی پیوند شیعیان، زمینه ظهور منجی، پیوستگی و همبستگی امت مسلمان و.... این‌ها موضوعات مهمی‌است که باید در اربعین باعناوین مختلف به آن پرداخته شود و این سوگواره بهانه‌ای است برای هنرمندان تجسمی برای پرداختن به این موضوعات. ما در این سوگواره به دنبال آن هستیم با استفاده از ابزار هنر و با تکیه بر فرهنگ غنی کشورمان، جایگاه شخصیت والای حضرت سیدالشهدا (ع) و یاران گرامی‌شان را از دریچه چشم هنرمندان به تصویر بکشیم، زیرا زبان هنر، کارآمدترین و بهترین زبان برای انتقال پیام و تأثیر آن بر اذهان عمومی‌و رفتار جامعه است.

روزنامه جام جم