عصر افشاگری حقیقت

قدمت سینمای مستند به درازای خود سینماست و اصلا نخستین تصاویری که برادران لومیر به عنوان اولین فیلم‌های تاریخ سینمای جهان ثبت و ضبط کردند، نماهایی ساده از زندگی واقعی و روزمره آدم‌ها بود. گرچه شکل‌گیری و گسترش کمپانی‌های فیلمسازی خیلی زود با تنگ کردن عرصه برای سینمای مستند، جای آن را به سازوکار صنعتی و وجه سرگرم‌کنندگی سینمای داستانی داد و از علاقه خیل تماشاگران به قصه‌پردازی، پول‌ها به جیب زد اما سینمای مستند هم آن گوشه و کنارها نفس می‌کشید و صادقانه به راهش ادامه می‌داد.
کد خبر: ۱۳۸۰۳۱۲
نویسنده علی رستگار - گروه فرهنگ و هنر
با این حال حتی در دوران سینمای صامت و دهه ۲۰میلادی و خوش‌خوشان اولیه سینمای هالیوود و سینمای دیگر نقاط اروپا هم چهره‌ای مثل رابرت فلاهرتی، مستندساز برجسته آمریکایی فعالیت می‌کرد که با اثر درخشانش «نانوک شمالی» پرچم مستند را به بهترین شکل به اهتزار درآورد و به مخاطبان سینما نشان داد که مستند را کاملا جدی بگیرند و تنها اسیر صحنه‌سازی‌های سینمای داستان‌پرداز و هالیوودی نشوند. به‌تدریج و با تلاش مستندسازان مختلف در سراسر جهان، شاهکار‌های دیگری در این زمینه خلق شد و به‌ویژه در سال‌های اخیر مردم و مخاطبان عام هم پی به ارزش‌ها و جذابیت‌های مستند بردند که گاهی داستان‌های مگو و واقعیات کنجکاوی‌برانگیزی را روایت می‌کرد که معذوریت‌ها و محدودیت‌های سینمای داستانی جرات و جسارت نزدیک شدن به آن را نداشت و ندارد؛ واقعیات و حقایقی مهم‌تر و جذاب‌تر از هر قصه و افسانه‌ای.
در این مورد باید به جسارت مستند‌های سیاسی اشاره کرد که در افشای حقایق، مسائل پشت پرده و نقد صریح شخصیت‌ها، سیاستمداران و جریانات سیاسی، چنان پر دل و جرات عمل می‌کنند که مخاطب چاره‌ای جز میخکوب شدن ندارد. سینمای داستانی و به‌ویژه هالیوود، به دلیل نظارت از سوی سیاستمداران حکومت آمریکا چندان توان و جسارت طرح این مسائل و موضوعات را ندارد و شاید هرازگاهی در این زمینه یکی به نعل و یکی به دیوار بزند، اما مستندسازان معمولا جسورتر هستند و خطر تهدیدات را هم برای بیان حقیقت به جان می‌خرند؛ بنابراین بخش زیادی از روشنگری و آگاهی‌بخشی‌ها به مردم از طریق مستند‌های سیاسی اتفاق می‌افتد که در سال‌های اخیر شدت هم گرفته است. حالا شاید در این زمانه تصور مستندسازی وابسته و تحت فرمان هیتلر و وزیر تبلیغاتش گوبلز، مثل لنی ریفنشتال سخت باشد که مستندهایی، چون المپیا و پیروزی اراده می‌ساخت؛ هنرمندانه، اما کاملا در خدمت حکومت آلمان نازی و برای ارعاب و همراهی مردم. اگر هم افرادی مثل او پشت دوربین قرار دارند، مستندسازان باشرف بسیاری هستند که آثاری در نقطه مقابل سرکوب و حقنه‌های سیاسی می‌سازند و افکار نادرست دولتمردان ناموجه را برنمی‌تابند. جایگاه و اهمیت ویژه مستند‌های سیاسی خوب وقتی بیشتر می‌شود که در جنگ رسانه‌ای و جریان نفوذ رسانه‌ای غرب، معمولا واقعیات و حقایق وارونه جلوه داده می‌شوند، به‌ویژه در مستند‌ها و گزارش‌های دولتی و حکومتی کمتر سراغ روایت صادقانه می‌روند و سعی می‌کنند تنها آن چیزی را بگویند و به خورد مردم جهان بدهند که تضادی با منافع قدرت، سرمایه و حکومت نداشته باشد. مثل همه گزارش‌ها و مستند‌هایی که شبکه بی‌بی‌سی در ستایش سلطنت و ملکه در همه این سال‌ها تهیه و پخش کردند، اما مستندسازان سیاسی جهان با هویتی مستقل و نگاه آزادانه، فاش می‌گویند و از گفته خود دلشادند، چشم ما و حقیقت روشن.

روزنامه جام جم 
newsQrCode
برچسب ها: سینما مستند حقیقت
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰
سفر اربعین به سلامت

ضروری‌ترین نکات بهداشتی را که زائران اربعین باید رعایت کنند در گفت‌وگو با یک متخصص بیماری‌های عفونی بررسی کرده‌ایم

سفر اربعین به سلامت

وقتی دل جنگل سوخت

«جام‌جم» در گفت‌وگو با جانشین فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی کشور بررسی کرد

وقتی دل جنگل سوخت

نیازمندی ها