فرصت‌سوزی در سفر به قطر

جام جهانی فوتبال گرچه به ظاهر رویدادی ورزشی است و صرفا به چند ده مسابقه فوتبال محدود می‌شود، اما رفته‌رفته اتفاقات حول و حوش آن باعث شده تا این رویداد به یک اتفاق بزرگ جهانی تبدیل شود، حتی بزرگ‌ترین رویداد سال. تا جایی که اینفانتینو رئیس فیفا اعلام کرده جام جهانی قطر بیش از پنج میلیارد بیننده خواهد داشت.

معجزه فوتبال و این حجم از توجه جهانی به آن باعث شده هر کشوری سعی کند به اندازه وسع و توانش از این آوردگاه بزرگ توشه‌ای بردارد. عده زیادی به فکر سود اقتصادی هستند، برخی از این حجم از توجه در پی کسب توفیقات سیاسی هستند و برخی دیگر هم هستند که در سایه این رویداد ورزشی در پی رقم‌زدن اتفاقاتی از جنس فرهنگ و هنر هستند و متاسفانه عده‌ای از تصمیم‌سازان جهانی هم در این میان بیکار و سرگرم تماشای رویداد. قطر۲۰۲۲ پس از روسیه ۲۰۱۸ دومین جام جهانی است که در نزدیکی خاک ایران برگزار می‌شود. حتی قطر آنقدر به ایران نزدیک است که تردد بین سواحل جنوبی ایران تا میزبان جام جهانی فوتبال با یک لنج هم ممکن است. البته به این حسن همجواری باید روابط حسنه ایران و قطر در عرصه دیپلماسی عمومی را هم اضافه کرد. اما چه باید گفت وقتی توجه پنج میلیارد نفری مردم دنیا به کشوری نزدیک ایران گویی به راحتی برای برخی مسئولان بی‌اهمیت جلوه کرده و خروجی فرهنگی مناسبی از ایران در این آوردگاه به چشم نمی‌خورد. در علوم سیاسی، دیپلماسی فرهنگی شاخه‌ای مهم از مفهوم دیپلماسی عمومی به شمار می‌رود. در این موضوع جمهوری اسلامی ایران گاهی به خوبی هر چه تمام‌تر عمل کرده، مثل پرداخت ویژه به راهپیمایی اربعین در تمام حوزه‌های ممکن و گاهی هم با کم‌توجهی از آن عبور کرده است. مثل کم‌کاری‌های رخ‌داده در زمینه انتقال مناسب مفاهیم فرهنگی پس از پیروزی‌های محور مقاومت در سوریه و عراق. متأسفانه پس از حضور ضعیف و ناامیدکننده غرفه ایران در اکسپو دبی ۲۰۲۱ این‌بار هم یک رویداد مهم جهانی در کشور‌های حاشیه خلیج فارس نتوانست آن‌طور که باید محمل مناسبی برای تبلیغ فرهنگ والای ایرانی باشد. گرچه صداوسیما به عنوان بازوی رسمی جمهوری اسلامی ایران در عرصه رسانه حضور پرتعداد و با برنامه‌ای در قطر دارد، اما جا داشت با پیگیری و رایزنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سایه تعاملات مناسب وزارت خارجه، هنرمندان واقعی ایرانی و نه‌فقط چهره‌های پرآوازه در زمان جام جهانی به قطر سفر می‌کردند و به تعریف چهره حقیقی ایران و ایرانی مشغول می‌شدند. عرضه صنایع دستی ایرانی در فروشگاه‌های بزرگ و فعال‌کردن فروشگاه‌های ایرانی با همین هدف می‌توانست یکی دیگر از اقدامات مناسب برای تبلیغ فرهنگ ایرانی در جام جهانی باشد. به هرحال در حافظه تاریخی ملت ایران ثبت شده که در جام جهانی ۹۸ فرانسه احمدرضا عابدزاده کاپیتان تیم ملی ایران صنایع دستی کشور را به تیم مقابل هدیه می‌کرد، همچنین خاطره سفر گروهی و تبلیغاتی سلبریتی‌ها به جام جهانی ۲۰۱۲ برزیل که با تمام اشکالاتش بالاخره یک اقدام فرهنگی به شمار می‌رفت. حال سوال از فرنشینان فرهنگی ایران این است که در جهت تبلیغ فرهنگ والای ایرانی - اسلامی در جام جهانی قطر چه اقداماتی انجام داده‌اید؟