بمب‌ساعتی در اروپا

دراین میان، سکوت بسیاری از نهاد‌های حقوق بشری و رسانه‌ای در اروپا نشان می‌دهد نقش نیرو‌های وابسته به زلنسکی در تنش‌های به‌وجود آمده در بزرگ‌ترین نیروگاه هسته‌ای اروپا تا چه اندازه پررنگ است. در شرایطی که جنگ اوکراین به یک بحران مزمن بین‌المللی تبدیل شده است، شرایط در بزرگ‌ترین نیروگاه اروپا روز‌به‌روز خطرناک‌تر می‌شود. اخیرا وزارت دفاع روسیه از شلیک گلوله‌های توپ به سمت تاسیسات هسته‌ای زاپوریژیای اوکراین توسط نیرو‌های اوکراینی خبر داد. براساس گزارش رویترز، مقامات روسی تاکید دارند اوکراین به سمت خطوط برق تامین‌کننده نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا گلوله شلیک کرده است. وزارت دفاع روسیه در بیانیه خود اعلام کرد کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و متخصصان امور برق هسته‌ای شرکت دولتی «روس اتم» در حال بررسی آسیب‌های وارده به این نیروگاه هسته‌ای هستند. به‌دنبال این حادثه، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حمله به نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا در اوکراین تحت کنترل روسیه را محکوم کرد و خواستار توقف فوری این حملات شد.

آیا بمب ساعتی منفجر می‌شود؟!

نیروگاه زاپوریژیا از ماه مارس (فروردین) تحت کنترل نیرو‌های روس قرار دارد، اما توسط کارکنان اوکراینی اداره می‌شود. این نیروگاه چندی پیش هدف حملات توپخانه‌ای و راکتی متعدد قرار گرفت که مسکو و کی‌یف یکدیگر را از بابت آن‌ها مقصر دانستند. نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا بزرگ‌ترین نیروگاه هسته‌ای در اروپا محسوب می‌شود و فاصله چندانی با خط‌مقدم درگیری‌ها در اوکراین ندارد. کشور‌های غربی با تشدید فشار تحریم‌های روسیه و عرضه سلاح‌های سبک و سنگین به کی‌یف به آتش درگیری‌ها در اوکراین دامن زده‌اند. اکنون به نظر می‌رسد غرب بازی خطرناکی را در زاپوریژیا آغاز کرده است. هدف بازیگران اروپایی و آمریکا از این مسأله، عقب‌نشینی روسیه از زاپوریژیا از ترس آثار انفجار هسته‌ای در این نیروگاه است. با این حال، باید در نظر گرفت اگر این بمب ساعتی در اروپا منفجر شود، صرفا روسیه در معرض آسیب‌های ناشی از آن قرار نخواهد گرفت. در این معادله، اوکراین و کل کشور‌های اروپایی آسیب‌های سختی به لحاظ انسانی، زیستی و حتی نظامی خواهند دید.

زاپوریژیا در یک نگاه

نیروگاه اتمی زاپوریژیا در جنوب اوکراین و کنار رودخانه «دنیپر» و در ۳۲۵ کیلومتری نیروگاه مشهور چرنوبیل ساخته شده که پیشتر به تصرف نیرو‌های ارتش روسیه درآمده است. ظرفیت کل این نیروگاه ۶۰۰۰مگاوات اعلام شده که گفته می‌شود برای تامین برق حدود چهار میلیون منزل مسکونی کافی است. این نیروگاه در شرایط عادی حدود ۳۰‌درصد انرژی اوکراین و تقریبا نیمی از انرژی هسته‌ای مورد نیاز این کشور را تولید می‌کند. نیروگاه زاپوریژیا مجهز به رآکتور‌های آب تحت فشار است که با الگوبرداری از زیردریایی‌های اتمی طراحی شده و از آن به‌عنوان یکی از ایمن‌ترین رآکتور‌ها در جهان یاد می‌شود. به این ترتیب این نیروگاه از حیث رآکتور به‌کلی با چرنوبیل متقاوت است و به سبب برخورداری از فناوری جدید هسته‌ای، مدرن‌تر محسوب می‌شود. این در حالی است که در نیروگاه چرنوبیل از گرافیت به‌عنوان کند کننده فعالیت هسته رآکتور استفاده می‌شود و خروجی خط تولید به جای الکتریسیته، ماده پلوتونیوم است. نیروگاه بالاکوو در منطقه ولگا در جنوب روسیه و نیز نیروگاه هسته‌ای کوزلودوی در کناره رود دانوب در بلغارستان نیز از فناوری مشابهی با نیروگاه زاپوریژیا برخوردارند. رآکتور‌های VVER-۱۰۰۰ نیروگاه زاپوریژیا با سوخت غنی‌شده از ایزوتوپ شکاف‌پذیر اورانیوم ۲۳۵ کار می‌کنند. این رآکتور‌ها به‌وسیله بخار گرم شده توسط هسته مرکزی کار می‌کنند، اما برخلاف دیگر رآکتورها، در آن بخار آلوده به مواد هسته‌ای برای چرخاندن توربین‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، بلکه این بخار فقط برای گرم کردن مدار دیگری از بخار‌های غیرآلوده به کار گرفته می‌شود که توربین‌ها توسط آن‌ها به گردش در‌می‌آیند. این تکنیک سبب می‌شود تا کارکنان نیروگاه در معرض سطح نسبتا پایینی از مواد رادیواکتیو خطرناک قرار گیرند. با این اوصاف، هرگونه حادثه که در نیروگاه زاپوریژیا رخ دهد، مولد بحرانی سخت در سراسر اروپا خواهد بود.

بازی غیرمسئولانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

در این میان، نمی‌توان از بازی غیرمسئولانه آژانس بین‌المللی در نیروگاه زاپوریژیا به‌سادگی گذشت. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌لحاظ حق مالکیت سرزمینی و ابتدایی، اوکراین را صاحب و مالک این نیروگاه قلمداد می‌کند و بر همین اساس، مخاطب رسمی آژانس در قبال نگرانی‌های مربوط به این نیروگاه دولت زلنسکی در کی‌یف است. با همه این اوصاف، تسلط روسیه بر زاپوریژیا آژانس را قاعدتا ناچار خواهد کرد تا هرگونه تعامل درخصوص حل‌و‌فصل دغدغه‌های مربوط به این نیروگاه را با مقامات روسی در میان بگذارد، اما به نظر می‌رسد رافائل گروسی به‌عنوان مهره بی‌اراده غرب در آژانس، تمایلی نسبت به این مسأله ندارد. براساس آنچه مقامات روسی نیز تاکید دارند، گروسی و همراهانش اقدامی واقعی در راستای صیانت از آثار و تبعات وقوع هرگونه فاجعه‌ای در «زاپوریژیا» صورت نمی‌دهند.

روزنامه جام جم