ناکامی گردشگری ایران در جام‌جهانی۲۰۲۲

در غیر این صورت باید غزل خداحافظی با جام۲۰۲۲ را بخوانند و به خانه برگردند تا چهار سال بعد و جام دیگر و بازی‌هایی که معلوم نیست با چه حریفانی باشد. فارغ از نتایج بازی‌ها، جام‌جهانی درس بزرگی برای مسئولان و صنعت گردشگری ایران داشت و آن هم این‌که نمی‌توان بدون تمرین و بدون تاکتیک و تکنیک وارد میدانی شد که رقیبان چغر و حرفه‌ای برای کسب پیروزی و بیشترین درآمد دندان تیز کرده‌اند. شاید هر بار بعد از هر شکستی در مسابقات ورزشی گفته‌ایم: «این شکست راهی برای پیروزی‌های بعد است»، اما در بازی گردشگری آن‌قدر بد نتیجه را واگذار کرده‌ایم که نمی‌توان نامش را شکست گذاشت. جام‌جهانی ۲۰۲۲ اوج بی‌تجربگی و بی‌تدبیری و بی‌برنامگی‌های صنعت گردشگری ایران را نمایان کرد و اگر قرار باشد از شکست‌ها تجربه کسب کنیم، شکستی بالاتر از این نخواهیم داشت.

با اعلام رسمی میزبانی کشور قطر از جام‌جهانی فوتبال و همسایگی این کشور با ایران، بسیاری تصور می‌کردند ایران از این رویداد استفاده‌ای ویژه خواهدداشت. رویابافی‌ها آن‌قدر زیاد بود که در ابتدا و به دلیل کوچکی کشور قطر، حتی صحبت از برگزاری برخی بازی‌های تدارکاتی و اردو‌های کشور‌های راه‌یافته به جام‌جهانی در جزیره‌کیش نیز به زبان می‌آمد. همچنین نزدیکی جزیره کیش به قطر و شرایط آب و هوایی مشابه با آن کشور در کنار برنامه‌های پیشنهادی و سفر‌های مقامات ایران به قطر، این تصور را به وجود آورد که ایران از این فرصت به خوبی استفاده خواهدکرد. حضور و اسکان هواداران از کشور‌های مختلف، پرواز هوایی و دریایی و جذب گردشگر برخی از برنامه‌هایی بود که مسئولان فکر می‌کردند در زمان برپایی جام‌جهانی نصیب جزیره کیش و حتی شهر‌های جنوبی ایران خواهدشد. بر همین اساس وقتی حجت‌الاسلام رئیسی و رستم قاسمی، وزیر وقت راه و شهرسازی به قطر سفر کردند و تفاهم‌نامه‌هایی نیز به امضا رساندند، امید‌ها برای تحقق برنامه‌ها و کسب‌درآمد‌ها از جام‌جهانی افزایش یافت. اما حالا و بعد از گذشت حدود ۱۰روز از شروع رقابت‌ها، هیچ خبری از اجرایی شدن برنامه‌های اعلام شده و وعده‌ها و تفاهم‌ها نیست. آن‌قدر خبری نیست که همه باور کرده‌اند حتی یک دلار هم از درآمد‌های جام‌جهانی نصیب ایران نمی‌شود.

زندگی در رویا‌های دست‌نیافتنی

چند هفته قبل از شروع بازی‌های جام‌جهانی رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران گفته‌بود حتی یک رزور هم برای میزبانی کیش در جام‌جهانی قطر صورت نگرفته است. بعد از آن هم دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی اعلام کرد کیش از برنامه پروازی مستقیم به قطر حذف شده، اما همچنان امکان پرواز‌های شاتل از این جزیره به قطر وجود دارد تا در صورت تقاضا به‌صورت محدود با ۱۵۰ مسافر، هر یک ساعت یک پرواز به دوحه انجام شود. این حرف‌ها در شرایطی عنوان می‌شد که در حال حاضر ترمینال خارجی کیش پاسخگوی نشست و برخاست دو هواپیمای همزمان نیست و حتی امکانات زیرساخت‌هایش هم برای این کار آماده نشده است. اما بازی هنوز تمام نشده‌بود و ایران باید نقشه بعدی را رو می‌کرد. یک راه دیگر برای رفت و آمد به قطر وجود داشت، آن هم «سفر‌دریایی»‌بود. هنوز مسئولان درگیر شکست‌های پی در پی و روی زمین ماندن برنامه‌ها برای بهره‌برداری از فرصت جام‌جهانی و البته امیدوار به کشتی و لنچ‌ها بودند که سفر‌های دریایی از سمت کیش به قطر نیز لغو شد.

اتفاقی که مرتضی رمضانی، معاون گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش در مورد آن گفت: «دولت قطر اعلام کرده به علت حجم کاری و مشکلات تردد و حمل و نقل ترانسفر بین بندرگاه الحمر تا استادیوم، آمادگی لازم برای حضور این تعداد مسافر از طریق دریا را ندارد.»

این خبر آب سردی بود روی هر آنچه وجود نداشت. پایانی بود بر رویا‌های پیش ساخته در ذهن مسئولانی که کمترین اطلاعات در مورد صنعت گردشگری و نیاز‌های توریست را ندارند و پشت میز اتاق‌شان می‌نشینند و فکر می‌کنند همه چیز دستوری است. کسانی که جام‌جهانی ۲۰۲۲ را تعاملی بزرگ بین دو‌کشور ایران و قطر و کسب درآمد بی‌زحمت می‌دانستند.

فاصله بین ۸۰ درصد تا صفر

برای آگاهی از نتیجه سفر‌های مسئولان به قطر و خروجی تفاهم‌نامه‌هایی که به امضا رسید و فرصت همسایگی، باید دو جمله را دوباره مرور‌کنیم. در فروردین ماه بود که اعلام شد: «۸۰درصد» هتل‌های استان‌های جنوبی برای جام‌جهانی قطر اشغال خواهدشد و در مهرماه و چند روز قبل از بازی افتتاحیه گفتند: «حتی یک رزرو» هم برای میزبانی کیش در جام‌جهانی قطر صورت نگرفته‌است. کیش گل طلایی ما به جام‌جهانی بود که خیلی روی آن حساب باز کرده‌بودیم، اما به ثمر نرسید. با این حال خوب است بدانیم ۶۵درصد افرادی که تا پایان بازی‌های جام‌جهانی به قطر سفر می‌کنند، عازم دوبی خواهند شد و ابوظبی با ۱۴درصد، جده عربستان با ۸درصد، مسقط عمان با ۶درصد و مدینه عربستان با ۳درصد در رتبه‌های دیگر قرار دارند و سهم ایران همان «صفر مطلق»‌است.

رزرو بلیت در امارات ۱۰۰ برابر شد

از شش‌ماه پیش اعلام شد ۲۰هزار تخت در هتل‌های مختلف آمادگی پذیرش مسافران جام‌جهانی را دارند، اما حتی یک نفر هم یک اتاق رزرو نکرد! ضمن این‌که پیشنهاد ایران طلایی بود؛ به این صورت که استقرار مهمانان جام‌جهانی در کیش و قشم و چند شهر دیگر با قیمتی بسیار ارزان‌تر از خود قطر و سایر کشور‌های عربی صورت می‌گرفت. سهم صفر از این تورنمنت جهانی که بیخ گوش‌مان بود در حالی اتفاق افتاد که ایران پیشنهاد‌های بسیاری برای استفاده از این موقعیت مطرح کرده بود. در این اوضاع و احوال، گزارشی از یک مطالعه تحقیقی توسط شرکت اطلاعات سفر FowardKeys منتشر شد که نشان می‌داد رزرو بلیت پرواز از امارات به قطر در طول جام‌جهانی فوتبال در مقایسه با مدت مشابه در یک سال استاندارد، ۱۰۰ برابر شده است. این مطالعه نشان داد امارات و کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس چه سود سرشاری از جام‌جهانی نصیب‌شان شد و سهم ایران در این جام حتی «رزرو یک تخت از هتل» هم نشد!

ایران، بازنده گردشگری

قطر، نخستین کشور در خاورمیانه است که میزبان جام‌جهانی فوتبال شده است. آن‌طور که رسانه‌ها گزارش دادند این کشور بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار برای این رویداد هزینه کرده است. البته بعد‌ها گفته شد این میزان هزینه برای پروژه‌های توسعه‌ای در قطر بوده و تنها هشت میلیارد دلار برای جام‌جهانی هزینه شده، اما بیش از ۹میلیارد دلار درآمد از این رویداد جهانی کسب خواهد کرد. از همان اوایل سال عنوان می‌شد حدود یک میلیون نفر برای دیدن بازی‌های جام‌جهانی ۲۰۲۲ به قطر سفر خواهند کرد. سود بازار جام‌جهانی تنها به جیب کشور میزبان نمی‌رود بلکه کشور‌های دیگر در منطقه خلیج‌فارس نیز از این رویداد سهم می‌برند. ایران هم بار‌ها از برنامه‌های خود برای جذب گردشگر گفته بود، گرچه مشخص نشد این برنامه‌ها چه بود و چگونه قرار بود به آمدن گردشگران خارجی ختم شود. هر چه هست، ایران بازنده جام‌جهانی از نظر گردشگری شد؛ آن هم با نتایج بسیار ضعیف در مقایسه با همسایگانش.

مسئولان به نقطه مشترک نرسیدند

برخی از کارشناسان فاصله ایران تا قطر را یک امتیاز و فرصت بزرگ برای جذب گردشگران جام‌جهانی۲۰۲۲ می‌دانستند، اما آن‌طور که عضو هیأت‌مدیره اتاق ایران و قطر گفته، حتی آذربایجان که فاصله زیادی تا قطر دارد، از این بازار سهمی برده و ایران هیچ. محمد میرانی، با بیان این‌که متاسفانه وزارتخانه‌ها نتوانستند به‌موقع به موضوع ورود و در کشور‌های هدف تبلیغ کنند، می‌گوید: از همان ابتدا فقط شعار دادند. حالا شاهد این هستیم که متاسفانه حتی یک نفر هم برای آمدن به ایران درخواست نداد. وی ادامه می‌دهد: همه کشور‌ها از ماه‌ها و سال‌ها قبل برای جام‌جهانی برنامه‌ریزی کردند، اما در مورد خودمان با این‌که مسابقات شروع شده، ولی هنوز مسئولان به یک نقطه مشترک نرسیده‌اند. هنوز اسکله بوشهر آماده نشده و وضعیت کشتی‌ها مشخص نیست. حتی اگر این مشکلات هم رفع می‌شد باید از چند ماه قبل سامانه‌ای برای خرید بلیت آماده می‌شد که این کار هم انجام نشده است.

روزنامه جام جم