شهر آفتاب، جای نمایشگاه تهران را نمی‌گیرد

شهرداری معتقد است نمایشگاه بین‌المللی در مکان درستی قرار نگرفته، پس با اختصاص زمینی بزرگ در جنوب تهران، نمایشگاه شهر آفتاب را ساخت اما توجهی به آن نشد.

اختلافات بالاتر گرفت و دراین میان، مردم در ترافیک معروف بزرگراه شهید چمران و خیابان سئول گرفتار این اختلاف شدند.

هومن رازدار، مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران در گفت‌و‌گو با جام‌جم به این اختلافات پرداخته و نکات مهمی را بیان می‌کند. البته رازدار درباره ابهامات جدی در تعرفه‌گذاری نمایشگاه‌ها نیز پاسخ می‌دهد.

سال‌هاست بحث انتقال نمایشگاه بین‌المللی تهران به شهر آفتاب مطرح می‌شود ولی در عمل اتفاقی رخ نمی‌دهد. دلیلش چیست؟

این‌که می گویید سال ها مطرح شده؛ خب چه کسی مطرح کرده؟ مطابق قانون ما باید به عنوان شرکت سهامی، استاندارد برگزاری نمایشگاه را تایید، نمایشگاه‌ها را دسته‌بندی و معلوم کنیم که کدام نمایشگاه باتوجه به طیف مخاطبان، شرکت‌کنندگان و اندازه، باید کجا برگزار شود اما این موضوع در سایه غفلتی که از سوی مجموعه شرکت سهامی وجود داشته، توسط برخی از دستگاه‌ها حاشیه‌ساز شده است، این‌که می‌گویند شورای شهر تهران گفته است نمایشگاه بین‌المللی باید تعطیل شود و نمایشگاه‌ها به شهر آفتاب منتقل شود در صلاحیت شورای شهر نیست، بلکه در صلاحیت هیات وزیران است؛ به همین دلیل فرمانداری تهران و هیات حل اختلاف ریاست جمهوری مصوبه شورای شهر را رد کرده است.

مسأله بر سر ترافیک آن محدوده است....

خب ما به راهور اعلام کردیم می‌توانیم در این حوزه همکاری کنیم. ما در تقویم برگزاری، نمایشگاه‌های بزرگ‌مقیاس را عموما در هنگام تعطیلی مدارس و سفرهای تابستانی جانمایی کرده‌ایم، تا الان حدود 10 هزار متر مربع زمین در محدوده شمالی و غربی نمایشگاه برای احداث پل و راه‌هایی که رفت و آمد مردم را تسهیل کند به شهرداری واگذار کرده‌ایم، ورودی پارکینگ از سمت خیابان سئول را طوری جابه‌جا کرده‌ایم که حدودا یک کیلومتر از ترافیک را به داخل محوطه نمایشگاه هدایت کرده‌ایم.

حتی پیشنهاد کردیم که حاضریم با تغییر ساعت نمایشگاه‌ها و جابه‌جایی آنها از ساعت پیک ترافیک به مدیریت ترافیک کمک کنیم؛ اتفاقا حرف مان همین است که ما در نسبت با مجموعه مدیریت شهری هرکاری که موجب تسهیل عبور و مرور مردم می شده را همیشه در زمان‌بندی‌های تعیین‌شده به سریع¬ترین و بهترین شکل ممکن انجام داده‌ایم اما این رویکرد که چون چند روز در سال پیرامون نمایشگاه بین‌المللی تهران ترافیک ایجاد می‌شود، پس باید این پدیده را حذف کنیم، حذف صورت مسأله است و به لحاظ مدیریت شهری رویکرد درستی نیست. مگر مرکز پالادیوم ترافیک ایجاد نمی‌کند؟ مگر بازار بزرگ تهران ترافیک ایجاد نمی‌کند؟ آیا ما چنین چیزی را در دستور کار داشتیم که مثلا پالادیوم، مرکز خرید کوروش و بازار بزرگ تهران را از داخل شهر حذف کنیم؟ نه! چاره آن تدبیر، اصلاح مهندسی و تقویت حمل و نقل شهری است؛ چاره‌اش توسعه خط مترو است که چند سال پیش کلنگ‌زنی هم شده اما توسط شهرداری و شرکت مترو مسکوت مانده و فقط حرف از تعطیلی و جابه‌جایی زده می شود.

وقتی همه ما به نوعی داریم برای بهبود وضعیت کشور و در راستای ماموریت های‌مان تلاش می کنیم، انتظار داریم که نهادهای دیگر هم به موضوع کلان تر نگاه کنند و از نقش مهم نمایشگاه در اقتصاد کشور غافل نشوند. ما داریم به وظایف مان عمل می کنیم و انتظار داریم همه نهادها به جای این‌که صورت مسأله را پاک کنند، وظایف خودشان را انجام بدهند و مسأله را تدبیر کنند.

ما در نمایشگاه تهران، 100 هزار مترمربع غرفه اعم از سر باز و سرپوشیده داریم که این رقم برای شهر آفتاب تقریبا حدود یک‌پنجم است. اگر نمایشگاه‌هایی که در همین ابعاد باشند، بتوانند به شهر آفتاب بروند، استقبال می‌کنیم.

ببینید در نمایشگاه نفت سال گذشته که در نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار شد، فقط 600 شرکت نفتی پشت در ماندند و از ما درخواست جا داشتند در حالی که نمی¬توانستیم حتی سانتی‌متری فضای نمایشگاه را اضافه کنیم.

شهر آفتاب جای شیک و مدرنی است، به شرط این‌که در قواره خودش برای آن نمایشگاه تعریف کنیم و ملاحظات شرکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان را هم در نظر بگیریم.

برسیم به موضوع تعرفه‌ها؛ تعرفه‌های اجاره سالن ها و نمایشگاه ها چگونه تعیین می‌شود چراکه درباره آن حرف و حدیث‌های بسیاری وجود دارد.

مکانیسم برگزاری نمایشگاه بدین شکل است که یک برگزارکننده با مراجعه به سازمان توسعه تجارت، درخواست برگزاری یک عنوان نمایشگاهی را می‌دهد؛ در سازمان توسعه تجارت اول لزوم و اهمیت آن عنوان نمایشگاهی بررسی می‌شود، بعد صلاحیت برگزارکننده زیر ذره‌بین می رود، مجوز به نام او صادر می‌شود و این مجوز به آن سایت نمایشگاهی اعم از نمایشگاه بین‌المللی تهران یا شهر‌ آفتاب یا هر سایت دیگری ابلاغ می‌شود.

آن سایت نمایشگاهی تعرفه خودش را به یک قرارداد تبدیل می‌کند، بنا به متراژ مورد درخواست برگزارکننده؛ او هم مطابق تعرفه‌ای که روی سایت شرکت قرار دارد، سالن‌ها را اجاره کرده و با یک هزینه بالاسری به شرکت‌ها اجاره می‌دهد. در این مرحله، ما سالن را کامل اجاره می‌دهیم و در بقیه مسائلی که بین شرکت‌کنندگان و مجریان رخ می‌دهد دخالتی نداریم و مسائلی که می‌فرمایید مربوط به مجریان نمایشگاهی است.

نرخ بالاسری هم مشخص است؟

بله. هم بالاسری و هم تعرفه ما مشخص است، تعرفه ما به تصویب مجمع عمومی که متشکل از وزرای اقتصاد، صمت و دادگستری است، می رسد.  البته نمایشگاه‌های مختلف مشمول رتبه‌بندی هستند. یکی از شاخص‌های رتبه‌بندی، حجم برگزاری نمایشگاه است. گاهی اوقات این نمایشگاه در سه سالن برگزار می‌شود و گاهی این نمایشگاه در 12 سالن برگزار می‌شود که رتبه آن مشخص می‌شود.

پس فروش زمین فقط با شماست و دیگر مسئولیت توزیع را ندارید، درست است؟

بله ما فقط زمین می‌فروشیم، مجری می‌رود قطعه‌بندی می‌کند و یک غرفه‌ای را در جزیره قرار می‌دهد یا دو نبش یا سه‌نبش می‌کند؛ متقاضیان غرفه براساس متراژ و بلوک‌بندی هزینه مربوط را به حساب مجری واریز می‌کنند و نه به حساب ما، یعنی ما مستقیم با هیچ مشارکت‌کننده‌ای در تماس نیستیم و مجری هم از محل قراردادی که با ما دارد، پول زمین را می‌دهد.

اینها دیگر در اختیار مجری است. خیلی شنیده می‌شود که می‌گویند مشخص نیست متری چند حساب می‌شود؛ برای پاسخ به این ابهام باید گفت این موضوع به خدمات مازادی مربوط می‌شود که مجری در نظر می‌گیرد و در توافق‌های شفاهی و غیررسمی با شرکت‌های متقاضی رد و بدل می‌شود.

ما منکر حواشی در برگزاری نمایشگاه‌ها نیستیم اما دیگر آنها در طول زمان به یک فرمول‌هایی رسیدند؛ ضمن این‌که اگر مراودات مالی غیررسمی بین مجری و درخواست‌کننده غرفه وجود داشته باشد،؛ ما طبیعتا از آن مطلع نمی‌شویم، مأموریت ما این است که مدام نظارت‌مان را کامل‌تر بکنیم ولی لزوما از‌ همه‌چیز مطلع نمی‌شویم.

یکی از ابهامات و پرسش‌های جدی درباره برگزاری نمایشگاه‌ها، موضوع تمرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی در تهران است. مسئولان نمایشگاه می‌گویند دلیل این تمرکز به‌دلیل شرایط استاندارد نمایشگاه تهران است. این نمایشگاه‌ها شامل چه مواردی هستند؟

وقتی راجع به سایت نمایشگاهی حرف می‌زنیم یکی از اجزای سایت، سالن است ولی همه آن یک سایت سالن نیست، یعنی سالن جزو مهمی است ولی طبیعتا یکی از اجزاست، ما در یک سایت نمایشگاهی چندین سالن نمایشگاهی داریم که اینها استاندارد ارتفاع لازم دارند، استاندارد ایمنی، استانداردهایی در حوزه آتش‌نشانی، استاندارد آکوستیک صدا، استانداردهای دسترسی و‌... لازم دارند.

این استاندارد یک سالن بود اما وقتی در مورد سایت صحبت می‌کنیم باید به یک زنجیره اشاره کرد؛ زنجیره‌ای از خدمات اختصاصی و تخصصی. به‌طور مثال اگر در نمایشگاهی 4000 نفر در یک روز بازدید کنند، این یعنی ما باید برای 4000 نفر پارکینگ، امکان سرویس بهداشتی، رستوران، مکان استراحت و امکانات حمل و نقل داشته باشیم. به هر حال ما چند لایه ذی‌نفع داریم؛ یک لایه‌ای ویزیتور یا بازدیدکننده، یک لایه مشارکت‌کننده و ‌لایه برگزارکننده و‌...؛ این لایه‌ها به خدمات نیاز دارد که وقتی برای همه این افراد، امور خدماتی کامل باشد، می‌توان گفت سایت استاندارد است.

با این استانداردهایی که اشاره کردید، تفاوت نمایشگاه بین‌المللی تهران با شهر آفتاب چیست؟

ما در نمایشگاه تهران، 100 هزار مترمربع غرفه اعم از سر باز و سرپوشیده داریم که این رقم برای شهر آفتاب تقریبا حدود یک‌پنجم است. اگر نمایشگاه‌هایی که در همین ابعاد باشند، بتوانند به شهر آفتاب بروند، استقبال می‌کنیم.ببینید در نمایشگاه نفت سال گذشته که در نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار شد، فقط 600 شرکت نفتی پشت در ماندند و از ما درخواست جا داشتند، در حالی‌که نمی توانستیم حتی سانتیمتری فضای نمایشگاه را اضافه کنیم. شهر آفتاب جای شیک و مدرنی است، به شرط این‌که در قواره خودش برای آن نمایشگاه تعریف کنیم و ملاحظات شرکت‌کنندگان و بازدید‌کنندگان را هم در‌نظر بگیریم.

گران‌ترین تعرفه در نمایشگاه بین‌المللی تهران برای کدام حوزه‌ است؟

ما نمایشگاه گران تری نداریم، یعنی امسال همه نمایشگاه‌ها با یک تعرفه ریالی برگزار شد که البته در شش ماهه دوم با مصوبه مجمع این تعرفه را افزایش دادیم و الان 580 هزار تومان است. در بخش غرفه‌های ارزی و نمایندگی‌های خارجی البته فقط در‌خصوص نمایشگاه نفت، تعرفه‌ها بیشتر است البته شرکت‌های مجری و مشارکت‌کنندگان توافق‌هایی با عنوان خدمات اسپانسری دارند که آن مبالغ جزو تعرفه ما محسوب نمی شود، تعرفه ما همین‌جوری است که عرض کردم.

برای بخش‌هایی مثل دانش‌بنیان هم طرح‌های حمایتی دارید؟

در‌خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان دستور‌العمل دولتی داریم که مشمول تخفیف‌های ویژه است، تا سقف 50 درصد. علاوه بر این سعی می کنیم طوری این شرکت‌ها را جانمایی کنیم که با توجه به توان آنها در غرفه‌سازی و هزینه‌های سالن، بیشترین بهره‌وری برای آنها حاصل بشود. یعنی این‌که هم تخفیف‌های ویژه برای‌شان در‌نظر می گیریم هم در جانمایی کاری می کنیم که در هزینه - فایده موجب این بشود که ضمن این‌که از مزایای نمایشگاه استفاده می کنند فشار مالی قابل‌توجهی را متحمل نشوند و این رویه معمول ما در حمایت از دانش‌بنیان‌هاست و پیش از این‌که امسال توسط مقام معظم رهبری نامگذاری شود نیز این حمایت‌ها صورت می-گرفت. اینها حداقل چیزهایی است که ما باید برای این شرکت‌ها فراهم کنیم تا رشد کنند.

ما رویکرد پیشروتری نسبت به اینها داریم. ما معتقدیم که این شرکت‌ها باید بتوانند از ظرفیت نمایشگاه بین‌المللی تهران که سالانه 80 عنوان نمایشگاه برگزار می‌کند استفاده کنند و در مجاورت نمایشگاه‌ها باعث رشد خودشان و کسب‌وکارهای سنتی‌تر شوند و موضوعات جدید ایجاد کنند که در نهایت به پیشرفت اقتصاد کشور منجر شود. ما برای این منظور امسال نشست‌های متعددی داشتیم، جلسه‌های بحث و بررسی بسیاری با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری داشتیم که به یک تفاهم‌نامه و فراخوان برای ایجاد منطقه نوآوری در نمایشگاه هم منجر شد. امیدواریم با حضور آقای دهقانی‌فیروزآبادی سرعت بیشتری هم پیدا کند و زودتر به نتیجه برسد. ما معتقدیم کسب‌وکارهای نو و شرکت‌های دانش‌بنیان باید در مجاورت این 80 بازار زنده و بعضا سنتی‌ای که ما اینجا داریم شکوفا شوند. هم برای اینها خوب است هم برای شرکت‌های اصیل و قدیمی که باید به سمت نو شدن فرآیندها و رویکردهای‌شان بروند و وارد بازارهای جدید مبتنی بر دانش روز شوند و سهم خودشان را از آن بازار کسب کنند.

گفتید 80 عنوان نمایشگاهی در نمایشگاه تهران برگزار می‌شود. تقویم این نمایشگاه‌ها چگونه است؟ آیا در این نمایشگاه‌ها هم‌افزایی بین اصناف مختلف شکل می‌گیرد؟

رویه سابق بر این بوده است که تاریخ نمایشگاه‌ها چند ماه پیش از برگزاری اخذ مجوز می‌کردند و در مسیر برگزاری قرار می¬گرفتند. ما امسال برای اولین بار تقویم سال بعد و مجوزهای بخش قابل‌توجهی از سال بعد را اخذ کرده‌ایم. نکته دیگر این‌که ما اصولا ماموریت خودمان را زمینه سازی برای هم‌افزایی اصناف و شکل‌گیری مذاکرات تجاری (B2B) در نمایشگاه بین‌المللی می‌دانیم یعنی می‌گوییم اگر عناوین مختلفی برگزار کنیم و به عقد قرارداد چند شرکت بزرگ و توسعه تجارت و صادرات منجر نشود عملا ما در انجام ماموریت‌های محوله کوتاهی کرده‌ایم که متأسفانه این تقلیل در نمایشگاه در ادوار مختلف اتفاق افتاده و نمایشگاه تنها به اجاره سالن اکتفا کرده است. به‌همین‌دلیل ما سعی کردیم در تقویم سال آتی در دوره‌های نمایشگاهی متفاوت که بعضا سه یا چهار نمایشگاه در یک زمان برگزار می‌شوند عناوینی را در کنار هم قرار دهیم که در راستای توسعه تجارت و صادرات که ماموریت ماست همپوشانی، هم‌راستایی و هم‌افزایی داشته باشند.

ساختار بودجه‌ای شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی چگونه است؟ درآمدمحور است؟

ما به لحاظ ساختاری یک شرکت درآمد ــ هزینه هستیم، به این معنا که ردیف بودجه در دولت نداریم. این شرکت از معدود شرکت‌هایی است که اساسنامه مستقل دارد و آن‌هم در مجلس پنجم به تصویب رسیده است.مأموریت ما در حوزه نمایشگاه‌ها، سیاست‌گذاری و نظارت بر همه نمایشگاه‌های داخلی و نمایشگاه‌های جمهوری اسلامی در خارج از کشور برای توسعه صادرات غیرنفتی تعریف‌شده است، این ماموریت خیلی فراتر از برگزاری نمایشگاه در نمایشگاه بین‌المللی تهران است اما وقتی ما را به‌عنوان یک شرکت درآمد ــ هزینه لحاظ می‌کنند درآمد نمایشگاه بین‌المللی تهران را به شرکت سهامی نمایشگاه جمهوری اسلامی می‌دهند که مأموریت‌های کلان‌تری از تهران دارد، بعضا اشکالاتی در انجام مأموریت‌های محوله صورت می‌پذیرد. درحالی‌که باید یک تفکیک اساسی صورت پذیرد زیرا نمایشگاه بین‌المللی تهران به‌عنوان یک جزء از اجزای شرکت سهامی یک ماهیت دارد و شرکت سهامی نمایشگاه بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران ماهیتی فراتر با مأموریتی کلان‌تر داراست.

وقتی می گوییم نمایشگاه بین‌المللی تبادر ذهنی این است که این دو مجموعه مترادف هستند، درحالی‌که تنظیم جداول تقویم همه سایت‌های استانی با ما به‌عنوان شرکت سهامی نمایشگاه‌هاست که با نمایشگاه تهران دارای تفاوت ماهوی است.

با توجه به ماهیت بودجه‌ای این شرکت، دوران کرونا که نمایشگاهی برگزار نمی‌شد وضعیت سخت بود. درست است؟

بله. ما در دو سال کرونا زیان‌ده بودیم و افت جدی در حوزه درآمدی داشتیم و بسیاری از مسائل جاری نمایشگاه با مشکل مواجه شده بود. البته امیدواریم که این روند در سال‌جاری ابتدا به شرایط سابق برگردد و با برنامه‌هایی که داریم رشد درآمد و بودجه را شاهد باشیم و عقب‌ماندگی‌هایی که در حوزه‌های مختلف در سطح نمایشگاه تهران در این دو سال به وجود آمده بود را جبران کنیم.

چرا فقط یک نمایشگاه استاندارد بین‌المللی در تهران وجود دارد؟

واقعیت این است که ما در تهران نمایشگاهی با قواره استاندارد به‌عنوان سایت جایگزین یا همکار نداریم و به همین دلیل تقریبا بسیاری از درخواست‌های جدیدی که برای برگزاری عناوین تازه نمایشگاهی وجود دارد با توجه به این عدم ظرفیت پذیرفته نمی‌شوند.درباره نمایشگاه شهر آفتاب هم باید گفت دیدگاه ما به‌عنوان شرکت سهامی در تعامل با سازمان توسعه تجارت، این است که بعضی از این نمایشگاه‌ها که در اندازه نمایشگاه شهر آفتاب جا می‌گیرند، می‌توانند به شهر آفتاب منتقل شوند. ما از ایجاد نمایشگاه‌های استاندارد و تخصصی حمایت و آنها را تقویت می‌کنیم، چه شهر آفتاب باشد، چه ایران‌مال یا هر سایت دیگری که خودش را تقویت کند به شرطی که استاندارد باشد.

وضعیت در سایر کشورهای جهان شبیه ایران است؟

در معرفی 10 سایت برگزیده اول صنعت نمایشگاهی دنیا، باید گفت هرکدام به یک ویژگی معروف هستند. برخلاف ما که معمولاً می‌رویم زمین‌های بزرگ و عجیبی را برای کاربری‌های نمایشگاهی اختصاص می‌دهیم، کشورهای دیگر از روش‌های دیگری بهره می‌برند. مثلا نمایشگاه اکسپوسنتر مسکو که از برگزیده‌های صنعت نمایشگاهی دنیاست، یک مجموعه‌ای داخل شهر است ولی به شکل طبقاتی ساخته شده است یعنی مثلا 4ـ 3 طبقه سالن نمایشگاهی و در یک مساحت متراکمی وسط شهر و البته با تدبیر پارکینگ و حمل‌ونقل عمومی و مترو. در توکیو که اخیرا از آنجا بازدید داشتم هم همین‌طور است. اساسا این‌طور نیست که حتماً باید در چندکیلومتری شهر چندده‌هکتار زمین برای یک شهر نمایشگاهی تخصیص یابد.

شنیده شده عضویت ایران در یوفی تعلیق شده؛ تایید می‌کنید؟

صنعت نمایشگاهی یک مجموعه صنفی در دنیا به نام « UFI» دارد. این اتحادیه نمایشگاه‌های دنیاست. البته ما از اعضای یوفی هستیم اما به‌دلیل پرداخت نکردن حق عضویت به‌دلیل مشکلات تحریمی، عضویت مان به حالت تعلیق در آمده ولی لغو نشده!

یکی از حواشی بزرگی که چند سال پیش دامان نمایشگاه بین‌المللی تهران را گرفت، موضوع زمین‌های این مجموعه بود؛ زمین‌های این نمایشگاه درنهایت متعلق به چه نهادی است؟

زمین نمایشگاه بین‌المللی و زمین‌های اطراف آن از دوره پهلوی اول به‌عنوان یک معوض عملیات عمرانی به آستان قدس داده شده است اما ساختمان‌های درون آن به وزارت صمت(فعلی) یا بازرگانی(قدیم) تعلق دارد. این ساختمان‌ها را وزارت بازرگانی قبل از انقلاب ساخته است. آن زمان جانمایی به این شکل بود که نمایشگاه بین‌المللی تهران، هتل و رادیو تلویزیون درکنار هم قرار بگیرند.