این کرونای دوست‌داشتنی!

سندی موثق در اختیار نداریم تا بدانیم آیا مردم کشورهای دیگر هم به اندازه ما طناز هستند؟ مثلا وقتی کرونا همه را به وحشت انداخته بود، آیا فضای مجازی‌شان پر شد از شوخی؟! آیا «معتادان آنها» هم کرونا نمی‌گرفتند؟! بله، ما چنین مردمی هستیم که مواجهه سرخوشانه‌مان با اتفاقات تلخ یک امتیاز است و عاملی برای بالارفتن روحیه.

حتما مسعود ده‌نمکی، سال۹۸ که کرونا وارد کشور شد با دقت همه اتفاقات را زیر نظر داشته است. این را خودش نگفته بلکه در سریالش یعنی «آزادی‌مشروط» هویداست که چنین کرده. داستان سریال جدید او از جایی شروع می‌شود که چند زندانی برای کمک به جهادگران به قید مشروط آزاد می‌شوند. طلیعه قصه یادآور شخصیت‌های فیلم «اخراجی‌ها» است که ظاهرا نسبتی با جبهه و جهاد ندارند اما در این اتمسفر متحول می‌شوند.

در آزادی‌مشروط نیز حضور شخصیت‌های آزادشده از زندان در میان جهادگران تضادی شکل می‌دهد که در وهله اول ایجاد موقعیت‌های کمدی می‌کند. مسعود ده‌نمکی برای مرور ماجراهای دوران همه‌گیرشدن ویروس کرونا زبانی کمدی برگزیده است و سراغ بازیگران طنازی چون علیرضا استادی، سروش جمشیدی، علی مشهدی، شهاب عباسی و دیگران رفته. این تصمیم برگ‌برنده آزادی‌مشروط در نگاه اول محسوب می‌شود؛ یعنی بهره‌مندی از مواد اولیه طنز برای روایت یک اتفاق تلخ. کارگردان البته تلخی‌ها را هم نادیده نگرفته که در بخش کادر درمان بیش از سایر قسمت‌های داستان تجلی یافته است.

ده‌نمکی به‌خوبی واقف بوده که برای همراه‌کردن مخاطب، نباید صرفا خاطرات تلخ را پیش چشم او قرار داد بلکه باید ماجرا را آغشته به طنازی کرد. کیست که از یادآوری وحشت همه‌گیرشدن کرونا و مرگ‌ومیرهای ناشی از آن خاطرش مکدر نشود؟ کارگردان برای مرور ماجرا، زبانی طنز اختیار کرده و به همین دلیل است که پیگیران، آزادی‌مشروط را با طیب‌خاطر به تماشا می‌نشینند. ضمن آن‌که دست‌گذاشتن روی خاطرات مشترک، مثل همان ویدئوی معروف «معتادا کرونا نمی‌گیرن» واجد ایجاد همدلی با سریال است. آزادی‌مشروط داستانش را بدون پیچیدگی روایت می‌کند و این از سبک فیلمسازی خود ده‌نمکی می‌آید. شاید این شیوه به مذاق برخی مخاطبان خوش‌نیاید اما دسته‌ای دیگر، چنین فرمولی را می‌پسندند.

سریال یک نکته مهم دیگر هم دارد و آن تحول تدریجی شخصیت‌هاست. این نگاه که شکل متعالی آن در فیلم اخراجی‌ها به بار نشست، یادآور این مسأله است که نباید آدم‌ها را سفید یا سیاه مطلق دید. همین زندانی‌های سریال آزادی‌مشروط آدم‌هایی هستند که وقتی در مسیر درست قرار می‌گیرند، آرام‌آرام به انسان‌هایی مفید برای جامعه تبدیل می‌شوند. ده‌نمکی در آثارش به‌خوبی این مفهوم را دراماتیزه کرده و حالا در آزادی‌مشروط بار دیگر آن را یادآور شده است. سریال واجد نکات دیگری هم هست؛ ازجمله این‌که گذشته چراغ راه آینده است. کرونا بار دیگر ثابت کرد با همدلی می‌توان از پس مشکلات برآمد. کرونا تلنگر زد انسانی که دربرابر یک ویروس تا این اندازه مستاصل می‌شود، نباید فریب قدرت خود را بخورد. کرونا یادمان آورد که به وقت مشکلات هستند امثال جهادگران و کادر درمان که جان خود را برای نجات همنوعان کف دست‌می‌گیرند.
این روزها و با آغاز موج جدید کرونا در جهان، آزادی‌مشروط اهمیتی دوباره پیدا کرده است. سریال ضمن یادآوری آنچه اشاره شد، یک کلاس آموزشی است! این‌که ماسک و دستورالعمل بهداشتی را از یاد نبریم و بار دیگر با روحیه بالا و حس همدلی به مصاف دشمن مشترک برویم. آزادی‌مشروط از نظر ساختاری بی‌نقص نیست و می‌توان به آن نقدهایی وارد کرد.

بااین‌حال هم توانسته نظر طیف زیادی از مخاطبان را به دست آورد و هم نامش به‌عنوان یک سند تصویری دراماتیک درباره یک دوره خاص تاریخ کشورمان ثبت شده است.