مادری و خانه‌داری یا اشتغال خارج از خانه؟!

این دیدگاه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در جامعه سبب شد که زنان در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی ورود کنند. آمارها در ۴۴ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر این ماجرا تاکید دارد که زنان در همه عرصه‌ها نقش چشمگیری داشته و فضا برای فعالیت آنها در جامعه باز شده است اما با وجود این، باید زن وظیفه ذاتی که خداوند در نهادش قرار داده یعنی نقش مادری و همسری را به‌عنوان وظیفه اصلی خود قرار دهد و آن را معارض با حضور در جامعه و فعالیت‌های اجتماعی خود قرار ندهد.

صنعتی شدن بیشتر کشورها و پیشرفت تکنولوژی و از سوی دیگر شرایط اقتصادی در همه دنیا سبب شد نیاز بیشتر به نیروی کار در کشورهای دنیا از جمله ایران ایجاد شود. همین موضوع در کنار درخواست بیشتر بانوان برای اشتغال و استقلال مالی، شرایط را مهیا کرد تا زنان راحت‌تر به شغل‌های مورد نظر خود دست یابند و دغدغه‌ این امر را که یکی از دغدغه‌های زنان امروز است، پاسخ گویند.

اما این فقط یک سوی ماجراست، زیرا باید دید که تمام زنان مشغول به کار در کنار اشتغال، توجه ویژه و کافی به وظیفه‌ خطیر خود، یعنی تربیت فرزند دارند یا این‌که بعد اقتصادی و موقعیت اجتماعی، مهم‌ترین اصول زندگی آنها شده است تا جایی که ترجیح می‌دهند تربیت فرزندان را به پرستاران بسپارند؟

تعارض بین مدیریت داخلی خانه و اشتغال

امروزه تعارض بین مدیریت داخلی خانه و اشتغال بیرون از منزل و همچنین عدم مدیریت صحیح وظایف در زنان، مشکل پیچیده‌ای است که دامنگیر اغلب مادران است به طوری که عدم مدیریت صحیح وظایف، اثرات مخربی مثل تربیت ناصحیح فرزندان، کمر‌نگ شدن روابط خانوادگی، سست شدن پایه‌های اصیل خانواده و دور شدن روحی اعضای خانواده را در پی دارد. به همین دلیل باید مدیریت درست در این زمینه برای زنان ایجاد تا تعادل درست در وظایف بانوان ایجاد شود. حجت‌الاسلام یدا... سراج الدین، کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با جام‌جم در خصوص این‌که آیا اشتغال زنان منافاتی با وظیفه مادری آنها ندارد، می‌گوید: «افتخار ما به مکتبی است که جامع جمیع جهات را در شئونات بشر در نظر گرفته است. در واقع اسلام جواز حضور زن را در جامعه صادر کرده و آن را در تعارض با نقش مادری نمی‌داند در صورتی که زن باید بتواند به نقش اصلی خود، یعنی تربیت فرزند نگاه ویژه داشته باشد.» او به این نکته تاکید می‌کند که اسلام در مورد ریشه‌یابی استعدادهای نهفته تاکید دارد و در این مورد هیچ تفاوتی بین زن و مرد قائل نیست و همین موضوع اهمیت و ارزش اسلام را برای همه جوامع بشری روشن می‌کند به این معنا که فضا برای بروز همه استعدادها در جامعه مهیاست. حجت الاسلام سراج الدین این را در تعارض با وظیفه اصلی زن یعنی تربیت فرزند و همسرداری او نمی‌بیند و می‌گوید: «اما نه به این معنی که زنان وظیفه اصلی خود را در خانه فراموش کنند و کار در اجتماع را محور فعالیت خود قرار دهند و از وظیه مادری فاصله بگیرند. نکته این‌ است که زنان باید به‌گونه‌ای مدیریت داشته باشند که خانه‌داری محور فعالیت آنها قرار گیرد و فعالیت در جامعه به‌عنوان شغل دوم آنها در نظر گرفته شود، هر چند این دو وظیفه مهم در بسیاری از موارد جابه‌جا شده و زندگی خانوادگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ما شاهدیم که بسیاری از مادران برای آن‌که بتوانند وظیفه خود را در بیرون از خانه بهتر انجام دهند و مشکلی برای‌شان پیش نیاید برای بچه‌ها پرستار می‌گیرند و این در واقع همان ایجاد تعارض در مدیریت شغل است.»

اهمیت نقش مادری

این کارشناس مذهبی براین نکته تاکید دارد که وقتی زن نتواند وظیفه مادری را به‌درستی انجام دهد در واقع با یک جامعه در هم برهم روبه‌رو می‌شویم، زیرا همین فرزندان با کمبودهای عاطفی و تربیتی زیادی وارد جامعه می‌شوند و می‌توانند جامعه را با مشکلات زیادی مواجه کنند. سراج‌الدین توضیح می‌دهد نظام خانواده، یک نهاد اساسی و محوری در جامعه است و به‌عنوان هسته اولیه برای سایر نهادهای اجتماعی به شمار می‌رود. این نظام کوچک‌ترین واحد اجتماعی است که اساس و زیرساخت واحدهای بزرگ اجتماعی بشری محسوب می‌شود، افرادی که در این واحد کوچک اجتماعی رشد می‌کنند و تربیت می‌شوند به میزان رشد و شکوفایی خود در واحدهای اجتماعی بزرگ انسانی سهم دارند. اما باید به این نکته تاکید کرد که مسئولیت زنان به مراتب از مردان سنگین‌تر است، زیرا زن نقش اصلی را در خانواده دارد و با ایفای نقش مادری و همسری می‌تواند تأثیر به‌سزایی در جامعه و خانواده داشته باشند، بنابراین باید زمینه‌ای ایجاد کرد تا نهاد خانواده و رکن اساسی آن یعنی زن، جایگاه واقعی خود را در جامعه حفظ کند و در جهت مثبت حرکت کند. او تاکید می‌کند که زنان باید کمک کنند تا کارکردهای خانواده پررنگ‌تر شود و خانواده به‌راحتی در معرض تزلزل و آسیب‌های اجتماعی قرار نگیرد، بنابراین تحکیم خانواده و تلاش برای استحکام آن اصلی‌ترین نقش زن در یک خانواده است. سراج‌الدین توصیه می‌کند: «بهتر است زنان از کار تمام وقت یا شیفت شب پرهیز و سعی کنند شغل‌هایی را برگزینند که با ویژگی‌های جسمی و روانی آنها سازگار باشد. بکوشند تا مدت زمان بیشتری در کنار خانواده باشند که حضورشان رنگ طراوت به خانواده بدهد. بهتر است در سال‌های اولیه زندگی کودکان که نیاز بیشتری به حضور مادر دارند، شاغل نشوند و فضا در جامعه طوری فراهم شود تا زنانی که برای تامین معاش علاقه‌ای به کار بیرون ندارند، حاکمیت مشکلات مالی آنها را برطرف کند.»

روزنامه جام جم