تلاش برای تولید ادبیات تحلیلی در حوزه سیاست

این برنامه به تهیه کنندگی فریدون نخستین ماهر و سردبیری و اجرای مصطفی صادقی، پنجشنبه هر هفته ساعت۱۹ به مدت ۱۲۰دقیقه از رادیو گفت‌وگو روی آنتن می‌رود و تکرار آن نیز روز جمعه ساعت۱۹ پخش خواهد شد. به بهانه بررسی جزئیات این برنامه با مدیر رادیو گفت‌وگو و برخی عوامل این برنامه از جمله تهیه‌کننده، سردبیر و برخی مسئولان پنل‌های تخصصی گفت‌وگو کردیم.

به گزارش جام‌جم، نکته مهم درباره برنامه سیاست ایرانی، تغییر رویکرد بیان محتواست. یعنی درست همان چیزی که رادیو گفت‌وگو از زمان شروع به کار، به عنوان یک سیاست اصلی آن را در برنامه‌های مختلف اجرا کرده است. رضا کوچک‌زاده تهمتن، مدیر شبکه رادیویی گفت‌وگو با اشاره به پیامدهای منفی به ابتذال کشیده شدن سیاست و لزوم تولید برنامه‌های عمیق، درباره جزئیات برنامه سیاست ایرانی به جام‌جم می‌گوید: «سیاست ایرانی» مجله‌ای صوتی و تصویری برای علاقه‌مندان به سیاست است که ورودی متفاوت به مباحث سیاسی دارد. در راستای اجرایی کردن فرمایشات رهبر معظم انقلاب در خصوص ضرورت جهاد تبیین در اوضاع کنونی کشور برآن شدیم تا برنامه تخصصی «سیاست ایرانی» را با هدف ضرورت تبیین و روشنگری تولید کنیم.

تامین نیاز آنی مخاطب؛ دغدغه رادیو گفت‌وگو

کوچک‌زاده با بیان این‌که نسل جدید رسانه‌ها یا همان شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های کم‌محتوایی است که بر نیاز‌های آنی مخاطب سوار می‌شود و اطلاع را به جای آگاهی و دانش به مخاطب عرضه می‌کند، می‌افزاید: این موضوع موجب می‌شود تا به مرور، سیاست دچار ابتذال و بی معنایی شده و در شبکه‌های اجتماعی نیز تبدیل به ضد خود شود. متاسفانه این وضعیت در ایران به وضعیت هشدار رسیده که کمترین و کوچک‌ترین خطرش فقدان تحلیل جدی و عمیق می‌تواند باشد که در بلندمدت پیامد‌های منفی زیادی خواهد داشت.
مدیر رادیو گفت‌وگو همچنین عنوان می‌کند: برنامه سیاست ایرانی، مجله‌ای تحلیلی خبری است که تلاش می‌کند نگاهی آکادمیک و عمیق در سطح توصیف و تبیین پدیده‌ها و نگرشی راه‌حل محور در سطح راهکار‌ها به جامعه، سیاست ایران و سیاست جهان داشته باشد. این برنامه از چهار بخش مختلف گزارش‌های خبری، تحلیلی، گفت‌وگوهای خبری، تحلیلی، پرونده هفته و مناظره یا میزگرد تشکیل شده که در محور‌های سیاست داخلی، سیاست خارجی، اقتصاد سیاسی، جامعه‌شناسی سیاسی و فرهنگ سیاسی به تولید می‌پردازد که هدایت چهار میز تخصصی تشکیل شده در این برنامه را اساتید، اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و روزنامه‌نگاران با سابقه برعهده دارند.

خروج از شتابزدگی در پرداختن به مسائل

اما یکی از پرسش‌هایی که درباره این برنامه مطرح می‌شود، دلیل ساخت چنین برنامه گفت‌وگومحوری است که قرار است شکل و شمایل متفاوتی با دیگر برنامه‌ها داشته باشد. مصطفی صادقی سردبیر برنامه سیاست ایرانی در همین رابطه به جام‌جم می‌گوید: باتوجه به این‌که به مدت ۱۰ سال سابقه کار در یک مجله تحلیل خبری را داشتم، این ایده همیشه در ذهن من بود که می‌شود چنین مجله‌ای را در ساختار صدا و تصویر به صورت همزمان داشته باشم. به این معنا که هم از ظرفیت رادیو و هم از ظرفیت تصویر در تولید محتوای فاخر و عمیق، استفاده شود. متأسفانه فضای مجازی، توجه به اخبار و پدیده‌ها را با نوعی شتابزدگی در سطح آورده است و همین مسأله موجب شده است که نگاه فرامتنی و عمیق به موضوعات مهم کمتر شود. در مجله سیاست ایرانی تلاش کردیم تا با نگاهی فرامتنی به موضوعات این نگاه سطحی را کمتر کنیم.صادقی که عضو شورای سردبیری روزنامه جام‌جم نیز هست، عنوان می‌کند: این برنامه از چهار پنل تخصصی تشکیل شده و اساتید دانشگاه و روزنامه‌نگاران باسابقه هدایت این پنل‌ها را برعهده دارند. علوم سیاسی، جامعه‌شناسی سیاسی، تاریخ سیاسی، جریان‌شناسی سیاسی فرهنگ و روابط بین‌الملل حوزه‌هایی است که این برنامه به آنها پرداخته است. وی در پایان افزود: این برنامه می‌تواند برای علاقه‌مندان به سیاست جذاب باشد.

پاتوق فرهنگی

علی‌اکبر عبدالعلی‌زاده - پژوهشگر، مدیر رسانه و فعال فرهنگ نیز در این رابطه به جام‌جم می‌گوید: درمیز فرهنگ یا پاتوق فرهنگی برنامه «سیاست ایران» در هر قسمت درباره مباحث سیاسی اثرگذار بر حوزه فرهنگ و هنر و بالعکس با حضور متخصصان، صاحب‌نظران و اندیشه‌ورزان متخصص موضوع برنامه، گفت‌وگو می‌کنیم. فرهنگ در تعریف جامع آن، محملی است برای انتقال هرگونه تجربه زیستی یک ملت به نسل‌های بعدی. سیاست یکی از این تجربه‌های زیسته پویا و مهم است که از منظر جهان‌بینی زیر سپهر پرظرفیت فرهنگ قرار می‌گیرد اما، امان از سیاست که همواره و در همه وجوه به دست و پای زندگی ما آنچنان پیچیده که گمان می‌کنیم صاحب اصلی همه چیز است حتی اولی‌تر از فرهنگ! ما برای تبیین جایگاه فرهنگ و نسبت سیاست با آن، در بخش پاتوق فرهنگی برنامه سیاست ایرانی علاوه‌بر اثر متقابل این متون، به هربهانه‌ای محورهای مورد بحث در فرامتن سیاست و فرهنگ را با مبانی انقلاب اسلامی محک می‌زنیم. در قسمت نخست به مناسبت ایام بزرگداشت پیروزی انقلاب اسلامی همراه با مصطفی صادقی از فرهنگ به عنوان سهم چشمگیر شکل‌گیری و به ثمر نشاندن انقلاب اسلامی گفتیم و در برنامه دوم با سعید مستغاثی ضمن نگاهی به تجربه دوران پهلوی به اهمیت ساختارهای رسمی و داده‌های مرجع و منبع گفت‌و‌گو کردیم.

وی ادامه می‌دهد: در این برنامه از این گفتیم که پهلوی دوم با وجود آن که زیرساخت‌های هدفمند برای توسعه اطلاعات، کشف استعداد، آموزش، مدیریت نیروی تربیت شده، ایجاد شغل، اعتبار بخشی و بهره‌برداری از نیرو در حوزه فرهنگ مسیری قابل اعتنا را طی کرد، ولی به دلیل این‌که هدف را توسعه فرهنگ غربی در ایران گذاشت و به داده‌ غربی وابسته بود، نه‌تنها باعث توسعه فرهنگی پایدار نشد که سبب‌ساز نارضایتی عموم مردم از فضای مفسده‌آمیز فرهنگ جامعه در آن دوران شد. در این میان نقش موسسه فرانکلین در شکل‌گیری نهادهای فرهنگی، کانون پرورش فکری، تلویزیون و وزارت فرهنگ و... مورد بررسی قرار گرفت. ان‌شاءا... برنامه پیش برود و به موضوعات مهمی چون جریان‌شناسی فرهنگ، بحث نفوذ و... خواهیم پرداخت.

ارائه راهکار در بخش بین‌الملل

یکی از اهدافی که این برنامه رادیویی در پیش گرفته، مسأله ارائه راهکار در کنار توصیف وقایع است. این درست همان چیزی است که حنیف غفاری، کارشناس روابط بین‌الملل هم مورد تاکید قرار می‌‎دهد. غفاری که در این برنامه مسئولیت میز روابط بین‌الملل را به عهده دارد به جام‌جم می‌گوید: ما تلاش کرده‌ایم در برنامه سیاست ایرانی و در حوزه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل، از توان تحلیلی و هم‌افزایی ذهنی اساتید و تحلیلگران این حوزه استفاده کنیم و دو هدف اصلی را مدنظر قرار دهیم. هدف اول، ارائه تصویری آشکار و توصیفی دقیق نسبت به مسائلی بود که در حوزه روابط بین‌الملل و سیاست خارجی کشورمان رخ می‌دهد. این توصیف هم معطوف به ابعاد نظری و هم ابعاد عملیاتی خواهد بود. به این معنا که ما جوانب و پشتوانه‌های شکل‌گیری وقایع و رخدادها را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهیم اما در عین حال، جنبه عینی و عملیاتی آنها را بررسی می‌کنیم و بین این دو نگاه یک ارتباط مستقیم و همه‌جانبه برقرار می‌کنیم.
وی ادامه می‌دهد: بخش دوم دغدغه ما در این برنامه، ارائه راهکار در قبال مسائل جاری در حوزه سیاست

خارجی و روابط بین‌الملل است. به این معنا که ما بعد از توصیف پدیده‌های جاری بتوانیم معطوف به حفظ و کسب منافع ملی‌مان، راهکارهایی را برای مخاطبان ارائه کنیم. پس در اینجا صرفا هدف‌مان توصیف وقایع نیست، بلکه بر ارائه راهکارها هم متمرکز هستیم.

تحلیل مسائل در بخش گفتارها

به گزارش جام‌جم، یکی از مسائلی که شاید در دیگر برنامه‌های گفت‌وگومحور بیشتر به چشم بخورد، ارائه محتوا و توصیف مسائلی است که رنگ و بوی سیاسی دارد. در حالی که شاید نیاز به تحلیل مسائل بیشتر از خبر برای مخاطب وجود داشته باشد. دکتر سعید آجورلو استاد دانشگاه، هدایت میز علوم سیاسی و جامعه‌شناسی سیاسی را در برنامه سیاست ایرانی برعهده دارد. او معتقد است که «ما با حجم زیادی از اطلاعات و اخبار در روز مواجه هستیم که نیاز به خبر را کم می‌کند و در عین حال نیاز به تحلیل و عمیق شدن مسائل را بالا می‌برد».

وی در این رابطه به جام‌جم می‌گوید: ما در برنامه سیاست ایرانی و در بخش گفتارها، تلاش می‌کنیم موضوعاتی که به مسائل روز و خبری و مسائل جاری حوزه‌های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی مرتبط است، از نگاه تئوریک، نظری و عمیق‌تر و با توجه به مبانی علوم سیاسی و جامعه شناسی سیاسی، بررسی کنیم.
وی ادامه می‌دهد: ما با حجم زیادی از اطلاعات و اخبار در روز مواجه هستیم که نیاز به خبر را کم می‌کند و در عین حال نیاز به تحلیل و عمیق شدن مسائل را بالا می‌برد. به همین واسطه در بخش گفتارها تلاش می‌کنیم با اساتید دانشگاه که در حوزه نظری کار کرده‌ و صاحب تحلیل هستند، بحث کنیم و مسائل روز را از زاویه اندیشه‌ها و تئوری‌ها معنادهی کنیم تا بتوان هم به تبیین مسائل رسید و هم در کنار آن، راهکار و پیشنهاد ارائه کرد.

استفاده از تحلیل نخبگان

فریدون ماهر تهیه‌کننده برنامه سیاست ایرانی هم درخصوص جزئیات اجرای این برنامه رادیویی به جام‌جم می‌گوید: ما در سیاست ایرانی با توجه به این‌که احساس می‌کردیم برخی رویکردها مغفول مانده، تلاش کردیم با استفاده از نخبگان و سیاستمدارانی که در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی حرفی برای گفتن دارند، برنامه را با یک فرمت و اجرای متفاوت روی آنتن ببریم. در نهایت تصمیم گرفتیم این برنامه را با کمک دوستان متخصص و هم‌فکری‌‌هایی که در اتاق فکر و جلسات تخصصی داشتیم با ساختار جدید روی آنتن ببریم که رویکرد متفاوتی نسبت به دیگر برنامه‌ها دارد. فعلا چند قسمت از آن پخش شده که بازخوردهای خوبی داشته و فکر می‌کنم جایگاه واقعی خود را در کوتاه‌مدت به دست خواهد آورد.

روزنامه جام جم