استارت‌آپ‌های جهانی بر لبه بحران

در آن زمان «واشینگتن میچوال» موسسه مالی که از سال۱۸۸۹ فعالیت می‌کرد با دارایی ۳۰۷میلیارد دلاری اعلام ورشکستگی کرد، البته دلایل بحران ۲۰۰۸ با امروز متفاوت است. در آن سال، حباب بازار مسکن که با وام‌های سخاوتمندانه بانکی برای مشتریان، باد شده بود، منفجر شد و بحران مانند بومرنگ بر سر بانک‌هایی که بدون دقت در رعایت تشریفات اعتبارسنجی مشتریان، وام پرداخت می‌کردند، برخورد کرد. حالا اما یکی از مؤسسات مطرح به‌نام بانک سیلیکون‌ولی (SVB) که ۲۰۰ میلیارد دلار دارایی دارد و شانزدهمین وام‌دهنده مطرح در آمریکا شناخته می‌شود، اعلام ورشکستگی کرده است. بانک SVB همان وام‌های سخاوتمندانه را به استارت‌اپ‌ها پرداخت‌می‌کرد.

SVB تا پیش از اعلام ورشکستگی، تلاش کرد با افزایش سرمایه ۵/۲ میلیارد دلاری از بحران عبور کند اما خیلی دیر شده بود. حالا بحران بسیار عمق گرفته و سرمایه‌گذاران SVB هم در شرف ورشکستگی هستند. بسیاری از سپرده‌ها بیمه نشده بودند؛ یعنی رقمی حدود ۸۵ درصد. شرکت بیمه سپرده فدرال (FDIC) اعلام کرد که سپرده‌ها تنها تا سقف ۲۵ هزار دلار بیمه شده‌اند. در این میان وزارت خزانه‌داری آمریکا ضمن اعلام حمایت از وضعیت نگهداری سپرده‌ها، تاکید کرد: «قرار نیست مانند بحران ۲۰۰۸ برای جلوگیری از سقوط نظام بانکی هزینه شود.»

بحرانی بزرگ‌تر از ابعاد آمریکا

با این‌که SVB در منطقه سیلیکون‌ولی آمریکا فعال بود و بانک مورد اعتماد استارت‌اپ​های آمریکایی محسوب می‌شد اما بسیاری از شرکت‌های مطرح جهان با این بانک، وارد همکاری شده بودند. این بانک سرمایه‌گذار چینی داشت و شرکت‌های انگلیسی در آن سرمایه‌گذاری کرده بودند. به همین دلیل ورشکستگی آن، بزرگ‌ترین بحران از سال ۲۰۰۸ به این‌سو محسوب می‌شود. چالش آمریکا با بانک سیلیکون‌ولی از این جهت بیشتر است که دولت فدرال، تنظیم‌گری مقررات آن را برعهده داشت و تلاش می‌کرد که آن را جزو بانک‌های برتر آمریکا به لحاظ سپرده‌گذاری، سرمایه‌پذیری و سرمایه‌گذاری قرار دهد. این تلاش بی‌جهت نبود چرا که SVB تا زمان سقوط، جزو ۲۰ بانک مطرح آمریکا‌ بود.

خطراتی برای آینده فناوری

یکی از حوزه‌هایی که SVB رویش سرمایه‌گذاری کرده، فناوری WEB۳ (اینترنت نسل۳) است. این فناوری، بلاکچین را به بستر اینترنت می‌آورد تا نسل جدید اینترنت را بسازد. وب۳ به‌دلیل استفاده از قابلیت‌های بلاکچین غیرمتمرکز و بسیار سریع است. این فناوری، اقتصاد جهان را به مرحله جدیدی پرتاب می‌کند. از طرفی کشورهای فقیر که هزینه‌های ایجاد شغل و تامین مالی در آنها بالا است، بیش از همه از این فناوری سود می‌برند اما با ورشکستگی بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار وب۳ تردیدهای با خطوط پررنگ در صفحه ذهن مخاطبان شکل گرفته است. پیش از ورشکستگی بانک سیلیکون‌ولی هم سرمایه‌گذاری در وب۳ نوعی ریسک‌پذیری را به همراه داشت. به همین دلیل شرکت‌های سرمایه‌گذار در اینترنت نسل۳، ریسک‌ها را در قالب سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر (Venture Capital) قبول می‌کردند. تخمین زده می‌شود که بیش از شش میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خطرپذیر از طریق SVB در شرکت‌های تامین‌کننده وب۳ صورت گرفته است. شرکت‌های مطرحی چون Andreessen Horowitz، Paradigm و Pantera Capital به‌عنوان سرمایه‌گذار خطرپذیر وب۳ وارد همکاری با بانک سیلیکون‌ولی شده بودند.

خطر برای سرمایه‌گذاری خطرپذیر و فناوری

از آنجا که اقتصاد استارت‌اپی در ذات خود ریسک‌پذیری را به همراه دارد، بانک سیلیکون‌ولی، بیشتر پرتفوی وام خود را به پرداخت وام به شرکت‌های خطر‌پذیر اختصاص داده است. تا ۳۰آذر امسال، ۵۶درصد پرتفوی وام بانک سیلیکون‌ولی در اختیار سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر بود؛ البته این به معنای بالا بودن حجم سپرده‌های شرکت‌های خطر‌پذیر در SVB است. هندی‌ها که استارت‌اپ​های بزرگی هم دارند و حضور سنگینی در سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر دارند، با سقوط SVB احساس خطر کرده‌اند اما در کل بانک سیلیکون‌ولی استارت​های متنوعی را از محل سپرده‌های‌شان مورد حمایت قرار داده بود؛ استارت‌اپ​هایی در حوزه‌های علوم زیستی، مراقبت‌های بهداشتی و راه‌اندازی اولیه و مرحله رشد. ۲۴ درصد این وام‌ها به شرکت‌های فناوری و مراقبت‌های بهداشتی و ۹درصد به شرکت‌های راه‌اندازی اولیه و مرحله رشد پرداخت شده بود. به‌نظر می‌رسد فناوری‌ها و کسب‌و‌کارها از بابت ورشکستگی معتمد خود روزهای سختی را می‌گذرانند. آینده فناوری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خطر‌پذیر در آمریکا و جهان نامطمئن‌تر شده و باید نظام اعتماد را دوباره بازسازی کرد.

روزنامه جام جم