«جام‌جم» از شکست انزوای ایران و ثمرات تقویت روابط بین‌المللی گزارش می‌دهد
رهبر معظم انقلاب اسلامی در اولین روز سال نو، در اجتماع عظیم زائران و مجاورین حرم مطهر رضوی، تحول به معنای «تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف و معیوب» را نیاز اساسی کشور خواندند و با اشاره به اهداف و خواسته‌های کاملا ضدتحولی دشمنان گفتند: باید با اراده قاطع، تکیه بر اعتماد به نفس ملی، امیدواری و هوشیاری، کار سنگین و دشوار تحول را آغاز و نقاط ضعف عمدتا اقتصادی را به نقاط برجسته و درخشان تبدیل کنیم. اما رهبر انقلاب از چه تحولی با چه مختصاتی سخن گفتند و ریشه‌های آن را در کجا باید جست‌وجو کنیم؟
ما به تحول نیاز داریم چون در دهه۹۰ آن طور که باید رشد اقتصادی نداشتیم، رهبر انقلاب این موضوع را به صورت کامل ۱۰بهمن۱۴۰۱ در دیدار تولیدکنندگان و صنعتگران تشریح کردند که برای تحلیل پیام سخنرانی نوروزی باید به بهمن سال گذشته فلش‌بک بزنیم.
رهبر انقلاب در این دیدار مهم با فعالان اقتصادی موضوع را این طور روایت کردند: «ما احتیاج داریم به رشد سریع و مستمر؛ علت هم این است که عقب‌افتادگی داریم. ما در دهه ۹۰ به دلایل مختلف یک عقب‌ماندگی و به‌اصطلاح تعطیل نسبی مسائل اقتصادی داشتیم. نمی‌شود همه را منسوب کرد به ضعف مدیریت‌ها؛ نه، بخشی مربوط به عوامل خارجی و بیرونی است، بخشی مربوط به عوامل درونی است؛ مسأله تحریم‌ها موثر بود، مسأله کاهش ارزش نفت در یک برهه‌ای از زمان مؤثر بود، مسأله تمرکز کشور بر روی مسأله هسته‌ای که اقتصاد را شرطی کرد، مؤثر بود؛ مسائل گوناگون این‌جوری مؤثر بود؛ نتیجه این شد که ما یک دهه عقب‌ماندگی داریم و شاخص‌های منفی، زیاد داریم که آمار متقن مراکز رسمی است؛ یعنی اینها ادعا نیست. شاخص‌ها، شاخص‌های منفی است در بخش‌های مهمی که البته من اینجا یادداشت هم کرده‌ام، [ولی] نمی‌خواهم حالا وقت را به این بگذرانم. طبعا جبران این عقب‌ماندگی کار آسانی نیست؛ این طبعا محتاج یک رشد مستمر پیدرپی اقتصادی است.»
طرح مسأله تحول با مردم مثل هر مسأله مهم دیگر ضروری است، چرا که اگر افکار عمومی از یک فکر و ایده استقبال نکند، آن فکر به عمل درنمی‌آید و به تدریج به فراموشی سپرده می‌شود. بر همین اساس رهبر حکیم انقلاب در مرزبندی مفهوم حقیقی تحول و دگرگونی با آنچه دشمنان از آن به‌عنوان تغییر و تحول یاد می‌کنند، گفتند: دشمنان از طرح موضوع تحول، خواسته‌های ضد تحولی و کاملا مخالف اهداف نظام دارند.البته حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای پس از برشمردن نقاط قوت کشور که آن را هم بررسی خواهیم کرد، به تبیین نقاط ضعف و نیازمند تحول پرداختند و گفتند: در رأس همه نقاط ضعف، مسأله اقتصاد و سیاست‌های اقتصادی است که بسیاری از آنها میراث گذشتگان از انقلاب و برخی از آنها مربوط به پس از انقلاب است.بنابراین همان‌طور که در این پیوستگی بیانات رهبری می‌بینیم، مهم‌ترین نقطه ضعف کشور یعنی حوزه اقتصادی یکی از زمینه‌های اصلی تحول است. اما موضوع «تحول» در جبهه دشمن خوانش دیگری داشت و این جریان تمرکز خود را روی غیرعملی‌بودن چنین تحولی قرار داد. کما این که رهبر انقلاب هم در این زمینه هدف اصلی دشمنان از طرح مفهوم «تحول ساختاری»، «تغییر»، «انقلاب» یا کلمات مشابه را تغییر هویت جمهوری اسلامی عنوان کردند.در واقع در کارزار رسانه‌ای جدید شکل گرفته از پاییز گذشته تاکنون تحریریه ضد ایرانی تلاش خود را بر این موضوع متمرکز کرده که «تحول» در نظام جمهوری اسلامی را بی‌معنا و محکوم به بن‌بست و ناکارآمدی نشان دهد. در حالی که توجه به سخنان رهبر انقلاب در بهار امسال هم بر ضرورت تحول و الزامات آن در مقطع فعلی و آن هم با مرکزیت مسأله اقتصاد تاکید می‌کند.سرفصل تحول و بازشناسی ابعاد آن مربوط به بهار جدید یا زمستان سال گذشته هم نیست، چراکه اگر خاطرتان باشد رهبر انقلاب فلسفه آن را در سخنرانی۲۱اردیبهشت ۱۴۰۰ در دیدار دانشجویان تبیین کردند و در باب تحول‌خواهی و تحول‌گرایی گفتند: « مقصود ما از تحول، ایجاد یک حرکت جهشی و جهادی است در همه بخش‌های اداری کشور و بخش‌های حکمرانی کشور و همچنین در بخش‌هایی از سبک زندگی عمومی و به طور خلاصه، حفظ و تقویت اصول و خطوط اساسی انقلاب و نوآوری در شیوه‌ها و روش‌ها و کارکردها» است.
بنابراین با عبور از دهه رکود سال‌های ۹۰ اینک خودکفایی اقتصادی حتما یکی از آرمان‌های خُرد نسبت به آرمان‌های عمده است که باید به سرانجام برسد و دلایل انجام آن هم متعدد است. مثلا به این نکات در سخنرانی نوروزی رهبر انقلاب توجه کنید: ایشان مهم‌ترین مشکل و نقطه ضعف اقتصاد کشور را دولتی‌بودن اقتصاد و تصدی‌گری افراطی برخاسته از سیاست‌های اقتصادی دهه ۶۰ دانستند و افزودند: نتیجه این افراط، کنار ماندن مردم از فعالیت‌های بزرگ و ثروت‌ساز اقتصادی و بروز مشکلاتی است که امروز در کشور مشاهده می‌کنیم.از سوی دیگر رهبر انقلاب محقق‌نشدن عدالت اقتصادی را با الگو قراردادن کلید اقتصاد به دولت، نشانه خطا‌بودن این شیوه خواندند و تأکید کردند: دولت باید تصدی‌گری و دخالت در اقتصاد را کم و با واگذارکردن کارها به خود مردم، بر امور نظارت و مراقبت کند البته این مسأله را به دولت‌های متعدد سفارش کرده‌ایم اما واگذاری‌ها یا انجام نگرفت یا به شکلی غلط انجام شد که نتیجه آن به ضرر مردم بود.حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای عیب دیگر اقتصاد کشور را وابستگی به نفت خام برشمردند و گفتند: بند ناف اقتصاد را باید از صادرات نفت خام جدا کنیم و برای کسب درآمد بیشتر به فعالیت‌های غیرنفتی بپردازیم که خوشبختانه بر اساس گزارش‌ها، کارهای خوبی در این زمینه آغاز شده است.وابستگی اقتصاد کشور به دلار، نقطه ضعف دیگری بود که رهبر انقلاب به آن اشاره کردند و افزودند: برخی کشورهایی که مورد تحریم غرب قرار گرفتند با قطع وابستگی خود به دلار و کار کردن با پول‌های محلی، وضع بهتری پیدا کردند که ما نیز باید همین کار را انجام دهیم.ایشان از رشد اقتصادی ضعیف کشور در دهه ۹۰ به عنوان نقطه‌ضعفی دیگر یاد و خاطرنشان کردند: در بعضی از سال‌های دهه ۹۰ رشد اقتصادی زیر یک بود و در زمان تصدی دولت فعلی نیز میزان رشد اقتصادی، بسیار پایین بود، در حالی که برای بهبود اقتصاد کشور، نیازمند رشد اقتصادی سریع و مستمر هستیم که لازمه آن افزایش تولید با کمک و هدایت مردم است.حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس را به ترغیب و هدایت مردم به ایفای نقش مولد در اقتصاد کشور و ایجاد اعتماد برای سرمایه‌گذاری و کارآفرینی بخش خصوصی فراخواندند و گفتند:اگر از توانایی‌های مردم در اقتصاد استفاده شود و تولید افزایش یابد، حتما وضع معیشت عمومی و تورم بهبود خواهد یافت و شعار سال محقق می‌شود.در این چارچوب گرچه در نوروز ۱۴۰۲ رهبر انقلاب موضوع «مهار تورم» را شعار سال قرار دادند اما برخی به عمد یا سهوا درحال تغییر آن به «کاهش تورم» هستند و با این‌که تورم و گرانی دو مقوله متفاوت است اما همان‌گونه که رهبر انقلاب در پیام نوروزی اشاره داشتند، باید کارهای سازندگی و اقتصادی با سفره و معیشت مردم مرتبط شود و دقیقا از این رو شعار سال امسال موضوعی است که از یک طرف به‌شدت وابسته به اقدامات عملی مسئولان به‌ویژه دولت است و از طرف دیگر همه مردم تحقق یا عدم تحقق آن را به‌طور ملموس حس خواهند کرد، پس اقدامات کوتاه‌مدت و میان‌مدت مسئولان و مطالبه از آنها در این زمینه نکته مهمی است که باید در این مسیر دنبال شود.
البته از الزامات حرکت در مسیر تحولی جدید در سال ۱۴۰۲ که تنها مسیر قطعی پیش روی ماست، اعتماد به نفس ملّی، هوشیاری نسبت به نقاط قوت، امید به آینده و افق روشن، تکیه بر پشتوانه فکری، نترسیدن از دشمنان و حوصله و صبوری است که رهبر انقلاب هر جزء آن را در ۱۴خرداد سال ۹۹ تبیین کردند و حتی به تعبیر رهبری تحول لزوما یک حادثه دفعی نیست؛ گاهی تحول تدریجا انجام می‌گیرد؛ بی‌صبری نباید کرد. اگر چنانچه هدفگیری و نشانه‌‌گیری درست انجام گرفته باشد و حرکت به معنای واقعی اتفاق بیفتد، اگر چنانچه به هدف تحول هم دیر برسیم، ایرادی ندارد؛ عمده این است که راه را برویم، حرکت را انجام بدهیم.
البته در این گذرگاه توجه به یک نکته بسیار مهم است، مسیر اصلی که امسال باید مسئولان و مردم دنبال کنند، موضوع اقتصاد، تحول و رشد اقتصادی است اما این مسیر با حاشیه‌هایی همراه خواهد بود. این روزها موضوع حجاب به یکی از دغدغه‌های اصلی تبدیل شده و بحث‌های زیادی پیرامون آن مطرح است که باید مراقب باشیم این بحث‌ها ما را از موضوع اصلی جامعه یعنی اقتصاد، مهار تورم و رشد تولید دور نکند. همان‌طور که رهبر انقلاب در روز اول فروردین یادآور شدند: «دشمنان در جنگ ترکیبی می‌خواهند اختلاف‌افکنی کنند، دوقطبی در کشور درست کنند. یا حتی در پیام نوروزی یک نکته ظریف گفتند: «ما مشکل کم نداریم، مشکلات گوناگونی داریم، در زمینه فرهنگی، در زمینه سیاسی، لکن مسأله اصلی و محوری در این سال هم مسأله اقتصاد است. یعنی اگر ما بتوانیم ان‌شاءا... مشکلات اقتصادی را کاهش دهیم و مسئولان ان‌شاءا... همت کنند، دقت کنند، تلاش‌های مهمی انجام دهند در این زمینه، خیلی از مسائل دیگر کشور هم حل خواهد شد.»
اگر بخواهیم جمع‌بندی بیانات و پیام نوروزی رهبر انقلاب را ارائه دهیم، مهم‌ترین نقطه ضعف کشور در موضوع اقتصاد است و در اقتصاد هم اصلی‌ترین مشکل تورم است. راه‌حل مشکل هم در رشد تولید است.رهبری در ماه‌های گذشته چند کلیدواژه اصلی و مهم دیگر هم مانند جهاد تبیین، وحدت ملی، امید آفرینی، جنگ ترکیبی دشمن به کار بردند که باید به این موضوعات نگاه منظومه‌ای داشت اما براساس پیام نوروزی اصلی‌ترین مسأله کشور همچنان مسأله اقتصاد است که حل آن نیازمند کارهای بنیانی با محوریت مسئولان است و باید از طریق سرمایه‌گذاری روی ظرفیت مردمی دنبال شود که قطعا در این منظومه جدید نقش فعالان اقتصادی و حتی فرهنگی در امر زمینه‌سازی برای عبور از این بحران فعلی بسیار کلیدی و حائز اهمیت است.
سخنان نوروزی رهبر انقلاب گرچه به مسیر تحولی و لزوم عبور از نقاط ضعف اشاره داشت اما یک امر مهم را هم به‌خوبی بازخوانی کرد و آن نقاط قوت ملت ایران بود به طوری که ایشان بنیه درونی قوی و مستحکم ملت ایران را از نقاط قوت بارز کشور دانستند و گفتند: این قوت و استحکام درونی ناشی از ایمان مردم است و حتی در تبیین نشانه‌های آشکار استحکام درونی ملت ایران، به «غلبه ملت بر زنجیره خصومت‌های پیدرپی چند ده‌ساله مستکبران جهان» اشاره کردند و گفتند: کدام کشور و انقلاب توانسته سال‌های متمادی در مقابل ضربات پیدرپی قدرتمندترین کشورهای جهان بایستد و به زانو در نیاید؟رهبر انقلاب در سخنرانی نوروزی خود پیشرفت در دوران محاصره اقتصادی و شدیدترین فشارهای ممکن را، عملکرد درخشان ملت خواندند و گفتند: آمریکایی‌ها با همه دروغگویی‌شان اذعان کردند که فشارهای اقتصادی آنها بر ملت ایران در تاریخ بی‌سابقه بوده است.حتی حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، پیشرفت در علم و فناوری و قرار گرفتن در رده کشورهای برتر دنیا در عرصه‌هایی نظیر نانو و زیست‌فناوری، پیشرفت در عرصه‌های سلامت، هوافضا، هسته‌ای، دفاعی، زیرساخت‌ها، مراکز درمانی و بهداشتی، پالایشگاه و دیگر عرصه‌ها را یادآوری کردند و گفتند: در حوزه روابط خارجی هم تلاش دشمنان برای انزوای ایران شکست خورده و جمهوری اسلامی با محکم کردن صددرصدی روابط خود با آسیا، از این پس نیز به گسترش ارتباطات سیاسی، اقتصادی، علمی و فنی با کشورهای مهم این منطقه ادامه خواهد داد. در زمینه تشریح نقاط قوت کشور ایشان افزودند: عضویت در برخی پیمان‌های مهم منطقه‌ای و تقویت روابط با آفریقا و آمریکای لاتین از دیگر پیشرفت‌های حوزه ارتباطات خارجی است، ضمن این‌که با اروپایی‌ها هم قهر نیستیم و اگر از تبعیت آمریکا دست بردارند، حاضریم با آنها کار کنیم. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای ایمان، احساس عزت ملی و تکیه بر توان داخلی را از جمله عوامل و زمینه‌های پیشرفت ملت ایران برشمردند و گفتند: دیگر نقاط قوت نظام نیز از جمله جمهوریت و اسلامیت، باید تقویت شود.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
