مقاومت تورم در برابر ارزانی

به همین دلیل، افکار عمومی نسبت به شاخص تورم حساس است و با دقت آن را رصد می‌کند. این دقت وسواس‌گونه موجب شده که تاخیر چند روزه در اعلام تورم فروردین ماه ۱۴۰۲ به یک چالش برای نهاد «مرکز آمار» تبدیل شود. این تاخیر مربوط به داده‌های تورم ماهانه، سالانه و نقطه‌ای فروردین ماه ۱۴۰۲ بود؛ البته مرکز آمار، دلیل تاخیر خود در اعلام داده‌های فروردین ماه را اعلام کرد: به‌روزرسانی سال پایه. این نهاد آماری، سال پایه محاسبه تورم را از ۱۳۹۵ به ۱۴۰۰ به‌روز کرده بود به همین دلیل، باید سهم تورم هر یک از اقلام سبد کالاهای مصرفی را تغییر می‌داد؛ تغییری که می‌تواند به معنای کاهش تصنعی تورم باشد.

داده‌های مربوط به فروردین ۱۴۰۲

در هر شکل، مرکز آمار داده‌های مربوط به تورم را برای تورم نقطه به نقطه (فروردین ۱۴۰۱ تا فروردین ۱۴۰۲) ۵۵.۵درصد و برای تورم سالانه (تورم ۱۲ماهه منتهی به فروردین ۱۴۰۲) را ۴۷.۶درصد اعلام کرد. دلیل این‌که تورم ۱۲ ماهه، ۷.۹درصد بیشتر از تورم نقطه به نقطه است، چندان پیچیده نیست. دولت سیزدهم از زمان روی کار آمدن خود در مرداد ۱۴۰۰ از کاهش مستمر تورم خبر داده است. در نتیجه در ۱۲ماهه یاد شده، تورم به روند کاهشی خود ادامه داده است. در همین حال، تورم ماهانه هم کاهش یافته و در فروردین ماه ۱۴۰۲ به ۳.۷درصد رسیده است.

افزایش نرخ تورم سالانه و نقطه به نقطه

مرکز آمار در گزارش خود به داده‌های مربوط به تورم اسفند ماه هم اشاره کرده تا مقایسه‌ای میان تورم فروردین ماه ۱۴۰۲ و اسفند ۱۴۰۱ که پیشتر هم داده‌های آن منتشر شده بود، به دست آید. بر این اساس، تورم ماهانه اسفند ماه ۴.۷درصد بود که در فروردین ماه به ۳.۷درصد کاهش یافته اما نرخ تورم سالانه و نرخ تورم نقطه به نقطه برخلاف تورم ماهانه افزایش یافته است. تورم نقطه به نقطه در اسفند ماه ۱۴۰۱، ۵۴درصد بود اما در فروردین به ۵۵.۵درصد رسیده است؛ افزایش ۱.۵درصدی. در همین حال، تورم ۱۲ماهه منتهی به فروردین ۱۴۰۲ نسبت به تورم ۱۲‌ماهه منتهی به ۱۴۰۱ اسفند ۱.۸درصد بیشتر شده و از ۴۵.۸درصد به ۴۷.۶درصد رسیده است البته تورم ۱۲‌ماهه منتهی به فروردین ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه در سال ۱۴۰۲، ۸.۴درصد بیشتر شده است؛ به این معنی که از ۳۹.۲درصد در یک‌سال پیش به ۴۷.۶درصد
رسیده است.

تورم فروردین ماه دهک‌ها

مرکز آمار در همین حال، تورم خانوارهای کشور و تورم استان‌ها را هم بنابر عرف اعلام کرده است. تورم دهک اول یعنی کم‌درآمدترین گروه جامعه ۵۷.۴درصد است که برای دهک دهم به ۵۶.۵درصد می‌رسد. تورم ماهانه دهک‌ها از بابت خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات برای دهک اول به ۳.۴درصد و از بابت غیرخوراکی‌ها و خدمات برای همین دهک به ۲.۸درصد می‌رسد. برای دهک دهم هم در دسته کالاهای خوراکی تورم به ۴.۱درصد و برای غیرخوراکی‌ها به ۴.۲درصد می‌رسد. در زمینه تورم استان‌های کشور، تهرانی‌ها کمترین تورم و لرستانی‌ها بیشترین تورم را در فروردین ماه تجربه کرده‌اند. تورم تهران به ۴۳.۷درصد و تورم در لرستان به ۵۶.۹درصد می‌رسد. به بیان دیگر، لرستانی‌ها حدود ۱.۳۰برابر تهرانی‌ها در فروردین ماه ۱۴۰۲ هزینه کرده‌اند.

اهمیت و معنای سال پایه

سال پایه، یک عامل تاثیرگذار در محاسبه تورم محسوب می‌شود. در هر سال پایه، یک سهم ثابت (ضریب اهمیت) برای تورم کالاها و خدمات در نظر گرفته می‌شود. بسیاری از کشور‌ها سال پایه را تغییر می‌دهند تا ضرایب اهمیت کالاها و خدمات را براساس سهم تورم آنها بسنجند. سال پایه هر ۵ یا ۱۰ سال یک‌بار از سوی کشورها تغییر پیدا می‌کند. به‌طور نمونه، ۱۰ سال پیش در یک کشور مردم برای مراجعه به فروشگاه‌ها از خودروی شخصی یا حمل‌و‌نقل عمومی استفاده می‌کردند اما امروز مردم این کشور ترجیح می‌دهند که خریدهای خود را به شکل اینترنتی انجام دهند. در نتیجه وزن تورم حمل‌و‌نقل یا همان ضریب اهمیتش، پایین می‌آید. حالا پس از ۱۰ سال سهم وزنی تورم حمل‌و‌نقل را کاهش می‌دهند تا داده‌ها واقعی‌تر محاسبه شوند. آخرین سال پایه در ایران مربوط به ۱۳۹۵ بود که مرکز آمار آن را بدون اعلام وزن تورم کالاها و خدمات به ۱۴۰۰ تغییر داده است.

وزن تورمی کالاها و خدمات

رویکرد مرکز آمار برای کاهش شفافیت آمار تورم، چاره‌ای جز مراجعه به سال پایه ۱۳۹۵ باقی نگذاشته است. بر‌اساس این سال پایه، ضریب اهمیت یا همان سهم تورم از اقلام مصرفی کالا و خدمات، برای خوراکی و آشامیدنی‌ها به ۲۵.۵۱درصد، برای دخانیات به ۰.۳۷درصد، برای پوشاک و کفش به ۴.۶۲درصد، برای هزینه‌های منزل (مسکن، آب، برق و...) به ۳۷درصد، برای لوازم خانه به ۴.۲۳درصد، برای بهداشت و درمان به ۷.۸۳درصد، برای حمل‌و‌نقل به ۸.۹۰درصد، برای ارتباطات به ۲.۳۰درصد، برای تفریح به ۲.۰۷درصد، برای تحصیل به ۲.۰۳درصد، برای رستوران و هتل به ۱.۸۲درصد و برای کالاها و خدمات به ۳.۱۷درصد می‌رسد. در مجموع وزن تورم در سبد خرید کالاها ۴۸.۴۵درصد و در سبد خرید خدمات ۵۱.۵۵درصد است. عمده سهم تورم هم به مسکن و خوراکی‌ها متکی است که در مجموع سبد هزینه خانوار به ۶۲.۵۱درصد می‌رسد.

تورم فروردین ۱۴۰۲
تورم سالانه ۴۷.۶ درصد
تورم نقطه‌ای ۵۵.۵ درصد
تورم ماهانه ۳.۷ درصد