«ماچله»، لذیذ و گوارای وجود از خطه جنوب

مگر همین چند ماه پیش نبود که دوآ لیپا، خواننده انگلیسی تصاویری از کباب کوبیده و جوجه‌کباب را استوری کرد و از آنها به عنوان غذاهای ایرانی مورد علاقه‌اش نام برد. اخیرا هم یک پایگاه خبری خارجی، از میان ۵۰ کشور، با قرار دادن ایران در رتبه ۲۴ و نام بردن از قرمه سبزی و انواع کباب، کشورمان را یکی از صاحبان بهترین غذاهای جهان معرفی کرد.با این حال به نظر می‌رسد در حوزه انعکاس و تبلیغ لذت‌های گردشگری خوراک‌های ایران، در مقام یکی از پولسازترین حوزه‌های گردشگری بین‌المللی، غفلت‌های زیادی صورت گرفته‌است. عبدالرحیم صاحب‌الفصول، مستندسازی که با عنایت به همین موضوع، سال‌هاست در امر تحقیق و تولید مستندهای مرتبط با گردشگری داخلی و معرفی خوراک‌های مهجور مانده محلی و اشتراک‌گذاری جذاب تجربه صرف غذا در جمع اهالی بومی، به عنوان گونه‌ای از میراث ناملموس فرهنگی فعال است. «بسیار سفر باید» در ۱۳ قسمت که در بیش از ۱۰ شبکه سراسری و شبکه جهانی جام‌جم به پخش رسیده، «طعم سفر» در ۱۵۰ قسمت که در شبکه یک پخش شده و روی آنتن شبکه‌های استانی هم رفته و در نهایت مجموعه مستند ۱۰ قسمتی «ماچله» که در شبکه استانی بوشهر و سایر شبکه‌های استانی پخش شده، دستپخت این مستندساز و محقق در زمینه معرفی ظرفیت‌های کشورمان برای جذب گردشگر هستند. از این میان ماچله به زودی در جدول پخش شبکه‌های سراسری صداوسیما گنجانده خواهدشد.
صاحب‌الفصول جدا از تهیه‌کنندگی و کارگردانی، با حضور بی‌واسطه و صمیمی مقابل دوربین و گاه تصویربردار، اتمسفری در مستندهایش ایجاد کرده که در عین سادگی میزانسن و برخورد صمیمی با سوژه‌ها، ساختار و فرم را فدای محتوا نکرده و محصولی خوش ریتم در حد بضاعت‌های یک مستند تعاملی تحویل داده‌است. مستندهای او با تمرکز روی یک غذای خاص در هر قسمت، هم به بحث مردم‌شناسی و ویژگی‌های اقلیمی نیم‌نگاهی دارند و هم شاخصه‌های فرهنگ بومی را مد نظر قرار می‌دهند. مثلا مستند طعم سفر از چهار تا حداکثر۱۱ دقیقه در هر قسمت زمان دارد و ماچله بین ۲۵ تا ۴۰ دقیقه به فراخور حوصله مخاطب کم‌طاقت امروز طراحی شده‌است.به گفته کارگردان این مجموعه، ماچله به خوارباری گفته می‌شود که دریانوردان برای سفر به لنج می‌برند. گویی وجه تسمیه مجموعه، همین نزدیکی بوشهر به دریا و استقرار روی دستور پخت و عطر و طعم خوراک‌های این استان بوده‌است. گردشگری خوراک در این مجموعه با آموزش نحوه تهیه غذاها تا شکل سرو آنها همراه می‌شود و در لابه‌لای گفت‌وگوی مستندساز با آشپز، به پیشینه خوراکی تا ویژگی‌ها و میزان مقبولیتش نیز اشاره دارد. غذاهایی کمتر شناخته شده برای خیلی از ما با اسامی عجیب. ماچله در منطقه عسلویه، ضمن این‌که از پهلو گرفتن کشتی‌ها می‌گوید، در محوطه چادرهای محلی، طرز پخت چیزی به اسم «مجبوس ماهی» را آموزش می‌دهد و در منطقه‌ای دیگر غذایی سرخ کردنی به نام «پاکورا» را پیش چشم می‌گذارد. مستندساز جزئیات مواد اصلی و مشخصات ادویه‌ها و در نهایت مزه محصول نهایی را با اشتیاق خاصی توضیح می‌دهد یا حتی در جایی به توصیه یک شخص محلی، غذا را با دست می‌خورد و از تجربه لذتبخش آن می‌گوید. مستندهایی همچون ماچله که صادقانه و بدون تشریفات، برای حفظ بخشی از میراث ناملموس فرهنگی بی‌نظیر کشورمان گام برمی‌دارند، گزینه دلچسب و مخاطب‌پسندی برای تماشا هستند؛ مستندهایی که همزمان این میراث را از خطر فراموشی نجات می‌دهند، به افزایش پراکندگی حضور توریست‌ها در کشور کمک می‌کنند و وجوه اقتصادی چنین سبکی از گردشگری را نیز قوام می‌بخشند.