ترکیه یکی از کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی است و آمریکاییها در راستای اجرای سیاستهای خود در ناتو دنبال این هستند که تمام اعضای این سازمان به لحاظ تجهیزات و فناوریهای نظامی سازگار با یکدیگر باشند. در همین چارچوب از مدتی قبل قراردادی تسلیحاتی میان ترکیه و آمریکا شامل فروش ۴۰ جنگنده اف۱۶، حدود ۸۰ کیت تعمیری برای جنگندههای اف۱۶ موجود در ترکیه، ۹۰۰موشک هوا به هوا و ۸۰۰ بمب منعقد شد.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در دفاع از این قرارداد گفته بود: معتقدیم که ترکیه باید جنگندههای اف۱۶ ارتقا یافته و بسته مدرنسازی جنگندههای اف۱۶ موجود را دریافت کند. فکر میکنیم این برای ناتو و برای ائتلاف بسیار مهم است.اما با وجود این قرارداد و چنین اظهارنظرهایی از سوی مقامات آمریکایی، واشنگتن با ارائه پیششرطهایی در این مدت مانع از اجرایی شدن آن شده که البته ترکیه نیز در مقابل از برگهای خود برای تحت فشار قرار دادن آمریکاییها استفاده کرده است. از جمله موانعی که در این مدت مانع از اجرای این قرارداد شده شاید دو مورد را بتوان از همه مهمتر دانست؛ یکی مباحث مربوط به اختلافات ترکیه و یونان و دیگری بحث مخالفتهای ترکیه با پیوستن سوئد به ناتو.
سایه اختلافات ترکیه و یونان بر سر فروش اف۱۶
یونان و ترکیه هر دو متحد ناتو اما دشمنانی تاریخی هستند. این دو کشور چند دهه است که بر سر طیفی از مسائل از حریم هوایی گرفته تا مناطق دریایی در شرق مدیترانه، مهاجرت و موضوع قبرس باهم اختلاف دارند. یکی از پیششرطهای آمریکا در ارائه جنگنده اف۱۶ به ترکیه، عدم استفاده آنکارا از این جنگندهها علیه ناتو بوده است. شش عضو مجلس نمایندگان آمریکا روز یکشنبه گذشته از آنتونی بلینکن وزیر خارجه این کشور خواستند تا اطمینان حاصل کند که جتهای اف۱۶ جدیدی که ترکیه از آمریکا دریافت میکند، علیه یونان استفاده نخواهد شد.این در حالی است که مقامات ترکیه تاکید دارند یونانیها نیز در ماههای اخیر اقدام به خریدهای تسلیحاتی سنگین کرده و تلاش دارند در عرصههای مختلف بهویژه در عرصه هوایی، نسبت به ترکیه برتری پیدا کنند که این موجب نگرانی آنکارا شده است. روزنامه دیلی صباح در زمینه خریدهای تسلیحاتی یونان نوشت، همان طور که وزیر دفاع یونان روز شنبه این هفته اعلام کرد؛ جنگندهها و ناوچههای جدید در فهرست خرید قرار دارد و پیشبینی میشود آتن در چهار سال آینده ۶۲/۱۲میلیارد دلار برای تسلیحات هزینه کند.
مخالفت آنکارا با عضویت سوئد در ناتو
امروز و فردا کردن آمریکا در فروش جنگندههای اف۱۶ به ترکیه باعث شده تا آنکارا نیز در مقابل برخی سیاستهای آمریکا کارشکنی کند. یکی از این موارد، مخالفت ترکیه با عضویت سوئد در پیمان آتلانتیک شمالی است که اگرچه مقامات ترکیه میگویند این مساله ربطی به قرارداد فروش اف۱۶ ندارد اما تحلیلگران معتقدند ترکیه از این مساله به عنوان ابزاری برای تحتفشار قرار دادن آمریکا استفاده میکند. اما آمریکاییها نیز در مقابل، موافقت آنکارا با عضویت استکهلم در ناتو را به عنوان یکی از پیششرطهای فروش جنگنده اف۱۶ عنوان کردهاند. ترکیه و سوئد در ماههای گذشته در چند نوبت با یکدیگر برای حل اختلافات مذاکره کردهاند. رجب طیب اردوغان در گفتوگوی تلفنی که دیروز با همتای آمریکایی خود جو بایدن داشت، درباره سوئد گفت که این کشور با تصویب اصلاحیههای ضد تروریسم گامهای مناسبی برداشت اما با تظاهرات آشکار هواداران گروه تروریستی پکک آنها را از بین برد. اردوغان همچنین به بایدن گفت که پیشنهاد ترکیه برای خرید جنگندههای اف۱۶ از ایالات متحده با پیوستن سوئد به ناتو مرتبط نیست. اردوغان در این گفتوگو از بایدن بابت حمایت از فروش هواپیماهای جنگنده به آنکارا تشکر کرد.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد