خاطرات مردم محله علی‌قلی‌آقای اصفهان

بهتدریج ابتدا اجبار پوشیدن لباس متحدالشکل برای مردان تصویب شد و متعاقب آن، ممنوعیت پوشیدن لباسهای بلند مردانه مانند عبا، قبا، لباده، سرداری و... . سفر رضاشاه به مملکت همسایه که حالا به ترکیه شهرت داشت، تیر خلاصی بود که بر بدنه فرهنگ پوشش ایرانیان بهویژه زنان فرود آمد. اجبار در ترک حجاب و استفاده از لباسهای فرنگی قانون شد و لاجرم مخالفکننده با قانون مجازات میشد. ۲۱تیرماه ۱۳۱۴ اعتراض مردم مشهد به فرامینی که مخالف دیانت و تاریخ ایران و ایرانی بود، در مسجد گوهرشاد به خاک و خون کشیده شد تا دیگر کسی جرات مخالفت با فرمان شاه را نداشته باشد. زنان با حجاب در همهجا تحت تعقیب و آزار قرار گرفتند و برخی جان خود را بر سر ایمان و عقیدهشان از دست دادند.«ننگسالی» خاطرات مردم محله علیقلیآقای اصفهان از آن دوران است که فائزه درهگزنی آنها را جمعآوری و تدوین کرده است. این اثر که در زمره تاریخ شفاهی بهشمار میآید، حاصل یک پژوهش جمعی و شامل سه بخش است با نامهای پردهنشین، شاهنشین و خاکنشین. بخش اول به موضوع کشف حجاب، بخش دوم به منع برپا کردن مراسم عزاداری و دیگر مناسبات مذهبی و بخش سوم به قحطی و بیماری طی آن سالها پرداخته است.کتاب براساس شنیدههای زنان و مردانی است که عموما آن را از مادر یا مادربزرگهایشان نقلقول کردهاند. در قسمت اول بیشتر خاطرات به بیم و گریزها اختصاص دارد؛ روایتهایی که گرچه کمابیش مشابه است اما فراوانی آنها نشان از رنجی است که اکثر مردم با آن مواجه بودند.در بخش دوم کتاب که به محدودیتها و ممنوعیتهای شعائر دینی پرداخته، ما از یکسو با نحوه فشار حکومت و از سوی دیگر با عشق و علاقه افراد به برگزاری مراسم اهل بیت(ع) روبهرو میشویم. بخش پایانی هم مروری است برخاطرات اهالی محله از قحطیهایی که در دوران دو جنگ جهانی اول و دوم در ایران رخ داد. در قحطی دوم که مصادف با اواخر حکومت رضاشاه است مردم علاوه بر تمام مشکلات دیگر با گرسنگی و فقری که بهواسطه اشغال کشور توسط بیگانگان بر آنها تحمیل شده بود، دست به گریبان بودند. در پایان هربخش عکس برخی اسناد مربوط به آن و در انتها نیز تصاویر افراد ضمیمه این اثر است. این کتاب در سال۱۴۰۱ توسط انتشارات راهیار چاپ و منتشر شده است.