جزئیات سوخت‌گیری با کارت‌ بانکی

یکی از اقداماتی که در این زمینه باید انجام شود کنترل تقاضا و رصد سوخت‌گیری است. از این رو پیشنهاد استفاده از کارت‌بانکی به‌جای کارت‌سوخت مطرح گردید اما هنوز اقدامی در این زمینه انجام نشده است. البته مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی گفته: «طرح اختصاص سهمیه سوخت به کارت‌ بانکی به‌صورت پایلوت در یکی از جایگاه‌های سوخت اجرایی شده است.»

علی‌اکبر نژادعلی دراین‌باره توضیح داده برای جایگزینی کارت‌های‌بانکی به‌جای کارت‌سوخت اقداماتی انجام شده و به نتایج خوبی رسیده‌ایم. در بحث استفاده از کارت‌بانکی، تاکسی‌های اینترنتی طرح موضوع کردند و فرآیند استفاده از کارت در داخل جایگاه‌ها به معنای حذف کامل کارت هوشمند سوخت نیست. یعنی طوری که با تاکسی‌های اینترنتی برخورد می‌کنیم استفاده از کارت آزاد جایگاه‌ها روی تجهیزات قدیمی است. بخشی از این اقدامات در اختیار دولت است. ما در برخی موارد نیازمند قانون هستیم. دراین‌باره با مالک شریعتی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس گفت‌وگویی داشتیم. وی معتقد است در برنامه هفتم توسعه به‌عنوان یک سند بالادستی باید به این موضوع توجه شود. 

دلیل افزایش مصرف بنزین در روزهای گذشته چیست؟
مصرف بنزین در ماه‌های اخیر رشد محسوسی داشته که بخشی از آن به‌دلیل افزایش سفر‌ها و برداشته‌شدن محدودیت‌های ناشی از بیماری کرونا بوده است. علاوه‌براین روند جایگزینی خودروهای فرسوده نیز متوقف شده و افزایش تعداد خودروهای فرسوده فشار مضاعفی را بر شبکه سوخت‌رسانی کشور تحمیل کرده است.علاوه بر این دو مورد ذکرشده، خودروسازان به سمت تولیدات خودروهای کم‌مصرف نرفتند و تولیدات خودروهای پرمصرف همچنان ادامه دارد. البته در این خصوص، انتقاد علاوه بر خودروسازان به سازمان استاندارد و مجموعه‌هایی که این خودرو را ثبت پلاک می‌کنند نیز وارد است.

میزان تولید و مصرف بنزین چقدر است؟ آیا ناترازی در این بخش داریم؟
با توجه به این‌که طی یک دهه اخیر پالایشگاه جدیدی در کشور افتتاح نشده و میزان مصرف از تولید پیشی گرفته باید درخصوص مصرف بنزین سختگیری‌هایی اعمال شود. درحال‌حاضر میزان تولید بنزین داخلی بدون درنظرگرفتن ظرفیت پتروشیمی‌ها زیر صدمیلیون لیتر است اما مصرف بنزین روزانه عدد ۱۱۵میلیون لیتر را نشان می‌دهد. برای تامین این ناترازی، واردات بنزین آغاز شده و به نظر می‌رسد این واردات تبدیل به یک رویه ثابت شده که علاوه بر کاهش درآمدهای ارزی ناشی از صادرات سوخت باعث افزایش فشار بر بودجه کشور خواهد شد.

این امکان وجود دارد که دوباره به واردکننده بنزین تبدیل شویم؟
در بودجه ۱۴۰۲ در مفروضات تبصره ۱۴، دولت برای واردات بنزین و گازوئیل یک‌میلیارد دلار در نظر گرفته که در صورت ادامه روند مصرف، این رقم قطعا افزایش یافته و به کسری بودجه دولت منجر خواهد شد.

آماری از قاچاق سوخت وجود دارد؟
علاوه بر تامین مصرف روزانه، بحث تامین ذخایر استراتژیک بنزین و قاچاق سوخت نیز مطرح است. بنا بر آمارهای اعلامی، میزان قاچاق بنزین روزانه پنج‌میلیون لیتر است که خروج این میزان از بنزین، فشار مضاعفی را به شبکه سوخت وارد می‌کند.

برای کنترل قاچاق سوخت چه اقداماتی باید انجام شود؟
در این شرایط کنترل سامانه‌ها و جلوگیری از قاچاق و افزایش تولید باید در اولویت دولت باشد اما به‌دلیل نداشتن سامانه‌ یکپارچه در این خصوص دولت امکان مدیریت متمرکز سوخت را ندارد. مجلس نیز با آگاهی از این نقطه‌ضعف، در برنامه هفتم توسعه به‌دنبال ایجاد زمینه‌ای برای ایجاد مدیریت واحد سوخت مانند بنزین هستیم. در کوتاه‌مدت باید زیرساخت برای ارزیابی، رصد و کنترل میزان مصرف خودرو و هر فرد فراهم شود. برای رسیدن به این مهم، مجلس به‌دنبال تغییر نحوه سوخت‌رسانی از کارت‌سوخت به کارت‌بانکی است. این نحوه سوخت‌گیری براساس کد ملی هر فرد بوده و کمترین دستاورد آن جلوگیری از قاچاق پنج‌میلیون لیتر بنزین است.

بحث استفاده از کارت‌ بانکی به‌جای کارت‌ سوخت مدتی است که مطرح می‌شود اما خبری از این موضوع نیست. 
انتقادات مربوط به استفاده از کارت‌بانکی برای سوخت‌گیری وارد نیست. شبکه بانکی کشور وضعیت پایداری دارد و در هیچ زمانی تمام کارت‌های‌بانکی از مدار خارج نشده است. سوخت‌گیری با کارت‌بانکی براساس کد ملی است و هیچ نگرانی درخصوص وضعیت خدمات‌دهی بانکی وجود ندارد.در مرحله بعدی این طرح می‌توان مصرف را مدیریت کرد تا نیاز به واردات نداشته باشیم. در این شرایط اگر نیاز کشور به بنزین وارداتی بود، افراد پرمصرف هزینه بیشتری را بپردازند. به عبارت دیگر در صورت رعایت الگوی مصرف سوخت، بنزین با قیمت یارانه‌ای ارائه شود و با عبور از الگوی مصرف قیمت نیز افزایش یابد. البته مجلس در خصوص نحوه تعیین قیمت سوخت برای پرمصرف‌ها هنوز قیمتی مشخص نکرده است.