آشنایی با زبان قرآن‏

خواندن قرآن از این جهت که مقدمه‌ای است برای درک معانی آن، لازم و خوب است و نه صرفا به قصد کسب ثواب. درک معانی قرآن نیز ویژگی‌هایی دارد که باید به آن توجه داشت. در یادگیری بسیاری از کتاب‌ها آنچه برای خواننده حاصل می‌شود یک سلسله اندیشه‌های تازه است که قبلا در ذهن او وجود نداشت. در اینجا تنها عقل و قوه تفکر خواننده است که به فعالیت مشغول می‌شود. در مورد قرآن بدون شک باید آن را به قصد آموختن و تعلیم دیدن مورد مطالعه قرار داد. قرآن خود در این زمینه تصریح می‌کند:
کتابٌ انْزَلْناهُ الَیک مُبارَک لِیدَّبَّروا ایاتِهِ وَ لِیتَذَکرَ اولُوا الْالْبابِ‏ [۱].
یک وظیفه قرآن یاد دادن و تعلیم کردن است. در این جهت مخاطب قرآن عقل انسان خواهد بود و قرآن با زبان منطق و استدلال با او سخن می‌گوید. اما به ‏جز این زبان، قرآن زبان دیگری نیز دارد که مخاطب آن عقل نیست بلکه دل است و این زبان دوم «احساس» نام دارد. آن که می‌خواهد با قرآن آشنا شود و به ‌آن انس بگیرد، ‌باید با این دو زبان آشنایی داشته باشد و هردو را کنار هم مورد استفاده قرار دهد. تفکیک این دو از هم مایه بروز خطا ، اشتباه، سبب خسران و زیان خواهد بود.
آنچه را ما «دل» می‌‏نامیم عبارت است از احساسی بسیار عظیم و عمیق که در درون انسان وجود دارد و گاهی اسم آن را «احساس هستی» می‌گذارند، یعنی احساسی از ارتباط انسان با هستی مطلق. کسی که زبان دل را بداند و با آن انسان را مخاطب قرار دهد، او را از اعماق هستی و کنه وجودش به حرکت درمی‌آورد. آن وقت دیگر تنها فکر و مغز انسان تحت تأثیر نیست، بلکه سراسر وجودش تحت تأثیر قرار می‌گیرد. به عنوان نمونه‌ای از زبان احساس، شاید بتوان موسیقی را مثال آورد. انواع مختلف موسیقی‌ها در یک جهت اشتراک دارند و آن سروکار داشتن با احساسات آدمی است. موسیقی روح انسان را به هیجان می‌آورد و او را در دنیای خاصی از احساس فرو می‌برد. البته نوع هیجانات و احساسات ایجادشده بسته به نوع موسیقی تفاوت می‌کند. ممکن است یک نوع موسیقی با حس دلاوری و سلحشوری سر و کار داشته باشد و با همین زبان با انسان گفت‌وگو کند. دیده‌اید در میدان‌های جنگ، مارش و سرود نظامی می‏‌نوازند و گاهی تأثیر این سرودها و آهنگ‌ها آن‌قدر قوی است که سربازی را که از ترس دشمن از سنگر بیرون نمی‌آید، وادار می‌کند باوجود حملات خصمانه، بی‏‌باکانه به پیش رود و با او به نبرد برخیزد.

برگرفته از کتاب آشنایی با قرآن استاد شهید مرتضی مطهری