اینجا آخر‌دنیاست!

آسیب‌هایی که وقتی سراغ‌شان می‌رویم، می‌بینیم اوضاع چندان مناسب نیست. ساعات پایانی یکی از شب‌های تابستانی بود که برای روایت یک آسیب اجتماعی به مناطق جنوبی شهر تهران رفتیم، جایی که زمانی اسم و رسم خاص خود را داشت و حالا به جولانگاهی برای قشری آسیب دیده تبدیل شده که آخر شب‌ها سخت از کوچه و خیابان آن می‌توان عبور کرد.

ساعت۲۴ به وقت تهران و اینجا میدان شوش است، جایی که از ساعات ابتدایی صبح تا عصر مردم برای خرید لوازم خانگی، تردد به نقاط مختلف پایتخت، گردش، خرید لوازم یدکی خودرو و… به اینجا مراجعه می‌کنند و همه چیز در امن و امان است و فقط تعداد کمی معتاد متجاهر در اطراف خیابان‌های مجاور آن مشاهده می‌کنید که در حال تردد هستند.

مشتری‌های آخر شب برخی خیابان‌های تهران چه کسانی هستند؟

اما هرچه به سمت تاریکی هوا و به پایان رسیدن آن روز می‌رویم، حضور افراد عادی، کسبه و سایرین کمتر می‌شود و کم‌کم جولانگاهی برای افراد غیرعادی خواهد شد که در میان آنها سارق، مالخر، معتاد متجاهر، فروشندگان موادمخدر و... حضور دارند که روی گزارش ما به سمت آسیب دیدگانی است که این روزها درگیر یک بلای خانمان‌سوز شده‌اند. معتادان متجاهری که روزی برای خود زندگی داشتند و حالا باتوجه به وضعیت جسمانی و ظاهری که برای خودشان ایجاد کرده‌اند در میان خانواده و دوست و آشنا جایی برای زندگی ندارند و مجبور به ادامه حیات خود در کف کوچه ‌و بازار هستند. آری آنها نه‌فقط دیگر جایی برای زندگی در میان دوست و آشنا ندارند، بلکه در هر نقطه ای از شهر نیز نمی‌توانند حضور پیدا کنند و بیشتر در مناطقی مثل شوش، مولوی، راه‌آهن، حوالی پایانه خاوران، هرندی، خراسان، پایانه جنوب و... حضور دارند.
     
درآمد معتادان متجاهر و کارتن خواب‌ها از کجاست‌؟
زیست آنها در کف کوچه و خیابان است و برای ادامه حیات نیاز به مصرف مواد مخدر صنعتی و سنتی دارند که برای تهیه آن اقدام به تکدیگری، سرقت، فروش وسایل سرقتی یا دورانداختنی مردم می‌کنند تا مبلغی به اندازه خرید مواد مخدر نیاز روزشان تامین شود ‌‌و وقتی هم که روز را می‌گذرانند برای فروش این اموال و وسایل در محیط‌هایی دور یکدیگر جمع می‌شوند تا سر و کله مشتری‌های‌شان پیدا شود. وقتی به یکی از این بازارهای سر زدیم، از پایپ و وافور تا لوازم خانگی مثل تابلوی شکسته، لنگه کفش، شلوار و پیراهن کهنه، قطعات تلفن‌همراه، گوشی سرقتی، ابزارآلات، آیینه شکسته خودرو، باتوم کوهنوردی، پاور بانک، حیوان خانگی (سگ) و... وجود داشت که بیشتر خریداران‌شان نیز آشنا بودند؛ این افراد یا بین خودشان خرید و فروش می‌کنند یا برخی افراد مالخر خریدار وسایل‌شان هستند که با مبالغی کم آنها را می‌توان خرید.بر همین اساس گشتی بین این بازار آخر خطی‌ها زدیم تا با قیمت‌ها و جزئیات این وسایل بیشتر آشنا شویم.

خبرنگار: این شارژره برا گوشی آیفون هست؟ اصله؟
معتاد: نمی‌دونم، ولی اصله.
خبرنگار: اگه نمی‌دونی برا آیفونه، پس چه‌جوری میگی اصله؟ دزدیه یا نو؟
معتاد: اینارو یه جا درهم خریدم و همش استوکه. برام از گناباد آوردن... خیالت راحت باشه اینجا همه می‌شناسن منو، خراب شد بیار بده بهم.
خبرنگار: آخه جعبه نداره، برا همین میگم اصله یا نه؟
معتاد: گفتم که اینارو فله‌ای خریدم، استوکه، اگه می‌خوای بردار ببر خراب شد بیار. اینا اصل اصله و جایی پیدا نمی‌کنی.
خبرنگار: چند؟
معتاد: هر کدومو بخوای ۱۰۰تومن، این یکی هم پاوربانک بدون سیمه میدم ۱۵۰.
این در حالی بود که چهره شارژر نشان از مصرف بالای آن داشت و مشخص بود که یا پیدا شده یا به سرقت رفته، چراکه قیمت شارژر آیفون کمتر از یک میلیون تومان نیست و سیاهی سیم و... نشان از مصرف بالای آن دارد.

دست دوم‌ها و سرقتی‌هایی که در بازار آخر خطی‌ها قالب می‌شوند!

همان‌طور که گفته شد بیشتر خریداران و فروشندگان این اجناس کارتن‌خواب‌ها و معتادان هستند و افراد عادی کمتر به این گونه مراکز برای خرید و فروش مراجعه می‌کنند و‌ نکته جالب این بود که فروشندگان نه‌فقط قیمت اجناس را می‌دادند و در حال چانه زنی هم بودند، بلکه در همین حال شیشه و... نیز مصرف می‌کنند.
سراغ دیگر فروشنده‌ای که سن پایین‌تری نسبت به سایر افراد داشت رفتم که مقداری لباس و ابزارآلات کهنه بساط کرده بود و به بهانه خرید با او آشنا شدم. ‌‌قرار شد اقلامی مانند باتری خودرو، زنجیر و قفل برایم پیدا کند.

چهره‌های بی‌دفاع و بی‌آزار که مواردمخدر ترسناک‌شان کرده

لحظاتی دیگر نیز در میان این قشر تردد کردیم که از ترس جرات رفتن سراغ برخی از آنها را نداشتیم، چراکه حال‌واحوال‌شان بسیار نامساعدتر از آن چیزی که فکر کنیم بود و به‌ خاطر نبود موادمخدر در بین یکدیگر غلت می‌خوردند و در این میان برخی چهره‌ها مانند کودکانی که مجبور به ماندن در کنار پدر و مادرشان بودند، رفتگرانی که مجبور به عبور از آنجا بودند و بسیاری از رهگذران که جرات ردنشدن نداشتند، قابل تامل بود.این درحالی‌بود که بهتر است بدانید استعمال مواد مخدر در انظار تنها محدود به میدان شوش و معابر اطراف آن در پایتخت کشور نیست و این وضعیت در بسیاری از نقاط مختلف پایتخت مانند خراسان، خزانه، ترمینال‌جنوب، اتابک، خاوران و ... همان‌طور که گفته شد وجود دارد و بازار آخرخطی‌ها و پهن‌شدن بساط معتادان فقط محدود به یک شب نیست و آن را می‌توان به‌عنوان بخشی از واقعیت‌های پایتخت به‌شمار آورد که نباید از آن غافل شد.ساکنان، کسبه و سایر شهروندانی که در این مناطق سکونت دارند و از حوالی آن عبور می‌کنند انتظار دارند معتادان متجاهر با سرعت بیشتری از سطح شهر تهران جمع شوند تا همه مناطق و خیابان‌ها به‌ویژه میدان شوش به مکانی امن در دل شب تبدیل شوند و شاهد بازارهایی برای خرید و فروش سرنگ ایدزی، پایپ و وافور نباشیم و شهروندان بتوانند با امنیت بیشتری تردد کنند.البته در مدیریت شهری دوره جدید شاهد برخی اتفاقات و فعالیت‌ها بوده‌ایم که منجر شده این بساط نسبت به گذشته بیشتر کنترل شود، به‌ویژه در چند روز اخیر نیز حکمی برای شهردار تهران از سوی رئیس‌جمهور صادر شد که با توجه به این ماموریت جدید شهردار تهران، انتظار شهروندان بیش از گذشته برای رسیدگی به آسیب‌های اجتماعی بالا رفته است.

تشکیل قرارگاه آسیب‌های اجتماعی چه ویژگی‌هایی دارد؟

در همین راستا علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم اظهار کرد: از دو سال پیش در بدو شروع دوره جدید مدیریت شهری یک رویکرد اجتماعی فعال برای کاهش آسیب‌های اجتماعی اتخاذ شد. تهران پیش از این دوره از جهت آسیب‌های اجتماعی رها شده بود و میزان آسیب‌ها، از معتادان متجاهر تا موارد دیگر آمار بسیار بالایی داشت. رهبر معظم انقلاب سال‌ها نسبت به موضوع کاهش آسیب‌های اجتماعی تاکید داشتند و دستگاه‌ها آنچنان که باید ماموریت خود را پیش از این نتوانسته بودند انجام دهند.
وی با بیان این‌که در این دوره شهردار تهران تمرکز بر موضوع آسیب‌های اجتماعی داشت افزود: شهرداری تهران یکی از دستگاه‌هایی است که در بحث آسیب‌های اجتماعی و کاهش آن می‌تواند وارد شود که خوشبختانه اقدام مناسبی در زمینه ایجاد قرارگاه اجتماعی صورت گرفته است.
سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به تشکیل قرارگاه اجتماعی بیان کرد: با ایجاد این قرارگاه از نبود آن مدیریت یکپارچه برای آسیب‌های اجتماعی که همواره صحبت می‌کنیم و می‌گوییم که چرا وجود ندارد، به سمت یکی از دستاوردهای مدیریت جهادی یا همان تفکر قرارگاهی رفته‌ایم که دستگاه‌های مختلف کنار یکدیگر جمع شدند و همکاری آنها با یکدیگر آغاز شده است.
نادعلی افزود: تعداد زیادی از این معتادان متجاهر جمع‌آوری شده‌اند و به سیکل بازگرداندن به فضای عادی، خانواده و ... بازگشته‌اند و نقاط جدیدی برای نگهداری از افراد و اسکان آنها در نظر گرفته شده است و شاهد اتفاقات خوبی در قرارگاه اجتماعی شهر تهران هستیم.

ماموریت جمع‌آوری معتادان

سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: زمانی که دستگاه‌ها در کنار یکدیگر خوب کار کنند، اتفاقات خوبی در شهر تهران برای کاهش آسیب‌ها رخ می‌دهد و هر زمانی هم که دستگاهی همکاری مناسب نداشته باشد، مشکلاتی در انجام ماموریت‌های قرارگاه رخ می‌دهد و نتیجه آن این می‌شود که آسیب‌ها را در شهر تهران مشاهده می‌کنیم.
وی ادامه داد: یکی از اتفاقاتی که می‌تواند این موضوع را حل کند موضوع دستیاری ویژه شهردار تهران است که رئیس‌جمهور حکمی را صادر کرد تا در حوزه تهران شهردار تهران به‌عنوان نماینده ویژه رئیس‌جمهور بتواند دستگاه‌های دولتی و ... را به همراه شهرداری تهران همسو برای کاهش آسیب‌های اجتماعی جلو ببرد و هماهنگ باشند.
نادعلی بیان کرد: این موضوع می‌تواند در همکاری‌های دستگاه‌ها در قرارگاه اجتماعی رفع خلل کند و برخی اوقات رفتارهای برخی دستگاه‌ها باعث می‌شد موضوع به‌خوبی انجام نشود و این موضوع به حد زیادی می‌تواند ماجرا را ارتقا دهد تا نقطه تحولی در شهر تهران شاهد باشیم.
سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران با بیان این‌که ما به تعبیر رهبر انقلاب به مسئولان درصورتی‌که ایراد داشته باشند هم انتقاد داریم و هم باید به آنها اعتماد کنیم و درحال‌حاضر رئیس‌جمهور دغدغه‌ای داشتند که متناسب با مشکلات کف جامعه بود گفت: حل آسیب‌های اجتماعی به خاطر توسعه‌های نامتوازن و جمعیت بیش از اندازه‌ تهران نیاز به راه‌حل‌های پیچیده دارد و با همکاری همه دستگاه‌ها می‌توان این مشکل را رفع کرد و نیاز است که همکاری و هم‌افزایی دستگاه‌ها را برای حل نقاط باقیمانده داشته باشیم.
حال با توجه به موارد گفته‌شده، می‌طلبد که دستگاه‌های مختلف پای کار این موضوع بیایند تا حالا که چنین شرایطی برای حل آسیب‌های اجتماعی فراهم شده، هرچه سریع‌تر در راستای آسایش بیشتر شهروندان گام‌های مثبتی برداشته شود و شاهد رفع این‌گونه مشکلات و آسیب‌های اجتماعی در شهر تهران باشیم.

دستم چسب داره، واژه‌ای از یک فروشنده در بساط معتادان

حسین که تاکید بر معتاد نبودن خود نداشت، با صراحت کامل از پیدا کردن این اجناس به‌ویژه لباس‌های موجود در کنار سطل‌های زباله و... سخن می‌گفت که گاهی اوقات نیز دست‌های چسب‌دار او‌ منجر به سرقت از دست فروشان و... می‌شود. در ادامه قدم زدن در میان بساط‌های آخر شب معتادان میدان شوش نگاهم به مغازه‌های حاضر در اطراف میدان جلب شد و بساط‌هایی که روبه‌روی این مغازه‌ها پهن شده‌اند که نشان از نارضایتی کسبه داشت که سال‌هاست با این وضعیت میدان شوش درگیر هستند و انتظار رسیدگی بیشتر را داشتند، چراکه معلوم نیست معتادان چه حالی دارند و چه چیزی مصرف کرده‌اند و امکان این‌که هر لحظه بلایی سر افراد یا کسبه بیاورند، وجود داشت.