مصوبات خاک‌خورده برای تحول سیستان وبلوچستان

زمانی که در سفر مقام معظم رهبری به این استان، مصوباتی به تصویب رسید که براساس مسئولیت محوله به مدیران آن زمان، باید در عرض سه سال عملیاتی و به نتیجه می‌رسید و شکوفایی و پیشرفت را برای سیستان‌و‌بلوچستان به ارمغان می‌آورد. حالا و در کمال تاسف باید گفت بخش زیادی از آن طرح‌ها و برنامه‌ها به‌دلیل کم‌کاری و سوء‌مدیریت و بی‌توجهی مسئولان وقت مغفول مانده و به سرانجام نرسیده است.

برای مشخص‌شدن میزان کارهای انجام نشده در سیستان‌و‌بلوچستان نیاز نیست راه درازی برویم. به یک هفته قبل و دیدار رهبر معظم انقلاب با مردم سیستان‌و‌بلوچستان و خراسان جنوبی می‌رویم. جایی که حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، شخصا از عدم انجام مصوبات سفرشان به استان سیستان‌و‌بلوچستان در سال ۸۱ گلایه کردند و فرمودند: اگر این مصوبات انجام می‌شد امروز چهره این استان فرق می‌کرد اما تنبلی و بی‌توجهی دولت‌ها چیز دیگری را رقم زده است.
ایشان در این دیدار علاوه بر اشاره به برخی اقداماتی که در سیستان‌و‌بلوچستان انجام شده، یادآور شدند: «کارهای زیادی هم پیش‌روی ما هست که باید انجام بگیرد. اگر آن مصوباتی که در اوایل دهه‌ ۸۰، که بنده آمدم بلوچستان، تصمیم‌گیری شد اگر دولت‌ها آن مصوبات را عمل می‌کردند امروز چهره‌ استان فرق می‌کرد. تنبلی شد، بی‌توجهی شد از طرف بعضی از دولت‌ها. امروز بحمدا... مشغولند، کار می‌کنند، تلاش می‌کنند. بنده امیدوارم و ان‌شاءا... که این امید به نتیجه برسد.»
کافی است نگاهی به مصوبات جلسه مسئولان وقت کشور که برای محرومیت‌زدایی این استان شکل گرفته بود، بیندازیم تا مشخص ‌شود موارد مهمی به دست فراموشی سپرده شده است.

مصوباتی که فقط خاک خوردند

برای اطلاع از وضعیت سیستان‌و‌بلوچستان در روزگاری که مقام معظم رهبری به این منطقه سفر کرده بود باید شرایط آن روزهای استان را مورد بررسی قرار داد. وقتی در ۱۸اسفند۱۳۸۱ رهبر انقلاب اسلامی به سیستان‌و‌بلوچستان سفر کردند، جمعی از مسئولان نظام در حضور ایشان برای بررسی راه‌های تسریع محرومیت‌زدایی از این منطقه جلسه‌ای برگزار کردند.
در آن زمان مسئولان وقت کشور از جمله رئیس‌‌جمهور، معاون‌ اول‌ رئیس‌‌جمهور، ۱۳نفر از وزیران‌، دبیر شورای‌ عالی‌ امنیت‌ ملی‌، رئیس‌ سازمان‌ صداوسیما، رئیس‌ سازمان‌ مدیریت‌ و برنامه‌ریزی‌، رئیس‌‌کل‌ بانک‌ مرکزی‌، رئیس‌ ستاد‌کل‌ نیروهای‌ مسلح‌، فرماندهان‌ عالی‌رتبه‌ نظامی‌ و انتظامی‌ و مسئولان‌ دستگاه‌های‌ مختلف‌ و استاندار و نمایندگان‌ ولی‌‌فقیه‌ در استان‌ سیستان‌و‌بلوچستان‌ در این جلسه حضور داشتند. یکی از مهم‌ترین اهداف جلسه، تامین آب شرب سالم و لزوم مقابله با خشکسالی در این استان بود؛ در حالی‌که در آن دوران، بحران کم‌آبی این منطقه تا این حد نبود. 
محمد ستاری‌فر که ریاست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور را در آن سال به‌‌عهده داشت با بیان این‌که طبق این جلسه، ۱۰۴۰میلیارد ریال بودجه برای بهبود شرایط استان در طول سه سال در نظر گرفته شده، گفت: «از این میزان، ۵۵۰ میلیارد ریال از بودجه عمومی دولت، ۳۸میلیارد ریال از بودجه دفتر مناطق محروم و ۲۸۰ میلیارد ریال از محل تسهیلات بانکی تامین می‌شود. همچنین ۸۰ میلیارد ریال از بودجه دستگاه‌های اجرایی تامین می‌شود و دفتر مقام معظم رهبری نیز ۹۰ میلیارد ریال به اجرای طرح‌های محرومیت‌زدایی اختصاص داده است.»بر این اساس قرار بود این بودجه صرف احداث کارخانه سیمان، اجرای طرح چاه نیمه‌چهارم و احداث کتابخانه مرکزی دانشگاه شود و انجام طرح‌ آبیاری تحت فشار، ایجاد و اصلاح شبکه‌های آبرسانی و احداث زمین‌های ورزشی نیز در دستور کار قرار بگیرد. البته، فعال‌سازی معادن، ترانزیت دریایی، حمایت از صنایع‌دستی سیستان‌و‌بلوچستان و فعال‌شدن سازمان عمران سیستان، از تاکیدات رهبر انقلاب و خانه‌سازی برای محرومان، ایجاد استخرهای پرورش میگو و برق‌رسانی به روستاها از طرح‌های پیش‌بینی شده در جلسه فوق بود.از آنجا که آبادانی استان‌ها ازجمله دغدغه‌های رهبر  معظم  انقلاب  به‌شمار می‌رود، ایشان دستورات دیگری در رابطه با بهبود راه‌های استان، احداث بنادر صیادی، گازرسانی به مناطق محروم و احداث بازارچه‌های مرزی به مسئولان وقت دادند.
اما نکته حائز اهمیت این‌که با توجه به تقسیم‌بندی کارها و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، قرار بود مصوبات این سفر از ابتدای سال۱۳۸۲ در دستور کار گرفته و کارها شروع و طرح‌ها درنهایت طی سه سال به نتیجه برسند. کاری که بعد از ۲۰سال امروز مشاهده می‌شود بخش زیادی از آن مغفول و روی زمین مانده و اصلا حرکتی در جهت عملیاتی‌شدن‌شان صورت نگرفته است.

عزمی برای عملیاتی کردن مصوبات

در ۲۰سال اخیر چند دولت آمده و رفته‌اند اما باید اذعان کرد کم‌کاری‌های آنها در اجرای مصوبات سفر رهبر معظم انقلاب به سیستان‌و‌بلوچستان، موجب شده تا علاوه بر بروز مشکلات زیادی برای ساکنان این منطقه، امروز مطالبه رهبر معظم انقلاب از دولت سیزدهم عملیاتی‌کردن مصوبات روی زمین مانده باشد. موضوعی که معاون اول رئیس‌جمهور آن را مد‌نظر و مورد اشاره قرار داده و گفته که باور و اهتمام جدی دولت مردمی اجرای کامل مصوبات سفر رهبر معظم انقلاب است تا بتواند کاستی‌ها و عقب‌ماندگی‌های استان سیستان‌و‌بلوچستان را تا حدامکان جبران کند. محمد مخبر، سازمان برنامه‌و‌بودجه، استاندار سیستان‌و‌بلوچستان و معاونان خود را مکلف کرد دراسرع‌وقت و حداکثر تا پایان مهرماه طرح موجود را در زمانبندی سه ساله اصلاح و نهایی کنند به نحوی که همه ابعاد و جوانب این طرح نظیر ظرفیت‌های استان، منابع مالی و امکانات مورد نیاز در آن دیده شود و بتواند چهره این منطقه را هم در بعد زیرساخت‌ها و هم در بعد رفاه اجتماعی مردم دگرگون کند.

آب و مرز اولویت‌های منطقه

سال‌هاست که موضوع آب و کمبود آن و خشکسالی‌های ناشی از این اتفاق زندگی سیستان‌و‌بلوچستانی‌ها را با فشارهای زیادی همراه کرده است. به همین دلیل با جرات می‌توان گفت که تامین آب ساکنان شهرها و روستاهای جنوب شرق ایران باید در اولویت قرار گیرد. ضمن این‌که دسترسی به بازارهای بزرگ دنیا از طریق مرزهای استان از جمله بازار آسیای میانه، آفریقا، هند و چین می‌تواند سبب رونق تجارت و تبدیل‌شدن منطقه به یک بازار بزرگ نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.بر همین اساس استاندار سیستان‌و‌بلوچستان در گفت‌وگو با جام‌جم به برنامه‌ریزی‌های لازم در جهت اجرای طرح تامین اضطراری آب این منطقه اشاره کرده و می‌گوید: علاوه بر آن سه طرح انتقال آب دریای عمان با هزینه حدود ۲۰۰هزار میلیارد تومان، انتقال آب تهلاب با هزینه حدود ۱۵هزار میلیارد تومان و چاه‌های ژرف نیز در حال انجام است.محمد کرمی با تاکید بر این‌که با بروز خشکسالی چند ساله اشتغال مردم که بر پایه کشاورزی و دامداری بود با مشکلاتی مواجه شده که برای رفع آن باید شغل جایگزین تعریف شود، به مرزها هم گریزی زده و ادامه می‌دهد: مرز فرصت است، ولی مرز فقط برای صادرات کالا نیست، باید بررسی شود چه کالاهایی بیشترین صادرات را دارد تا در همین استان تولید شود که این امر سبب توسعه شهرک‌های صنعتی، گسترش کارخانه‌ها، افزایش اشتغال و رونق تولید می‌شود.

مزیت‌های سیستان‌و‌بلوچستان

سیستان‌و‌بلوچستان پهناورترین استان ایران است که خشکسالی و مدیریت نامناسب آب، عدم انباشت سرمایه و قاچاق، در کنار برخی شکاف‌های قبیله‌ای و قومیتی از‌جمله مهم‌ترین عوامل محرومیت و بیکاری در این استان به‌شمار می‌آید که در قالب شاخص‌های ضعیف توسعه استانی و مهاجرت گسترده از استان نمایان می‌شود. سهم جمعیت استان از جمعیت کشور همواره سیر صعودی داشته است و نکته حائز اهمیت سیر صعودی جمعیت آن در مقایسه با کل کشور به‌رغم نرخ بالای مهاجرت از استان است.عدم مواجهه توسعه‌ای مناسب و سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در رابطه با این مسائل طی سال‌های گذشته باعث هم‌افزایی این عوامل شده و موجب بیکاری مزمن و فقر بین نسلی و در نتیجه ناامیدی در استان شده‌است.اما با این اوصاف سیستان‌و‌بلوچستان مزیت‌هایی دارد که با در نظرگرفتن شرایط و اوضاع اقلیمی و جغرافیایی در سه بخش صنعت و معدن، کشاورزی و خدمات قابل رویت است.امتیاز این منطقه در وجود ظرفیت‌های معدنی و معادن منگنز، منیزیت، کرومیت، تراورتن، سنگ لاشه، گرانیت، پوزولان، آهک، مارن، مرمر و مس که باتوجه به وجود ظرفیت‌های معدنی سنگ‌های تزئینی، امکان ایجاد واحد‌های برش سنگ و کارخانه‌های فرآوری محصولات معدنی امکان‌پذیر است.ایجاد صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و همچنین تولید شناور و کشتی‌های سبک و لنج‌های فایبر گلاس و پیشرفته می‌تواند پایانی بر بیکاری‌های این منطقه باشند.

بخشی از مصوبات سفر رهبری به سیستان و بلوچستان

طرح مقابله با خشکسالی
اجرای‌ طرح‌ آبیاری‌ تحت‌ فشار
بهبود وضع‌ بهداشت‌ عمومی‌
ایجاد منطقه‌ ویژه‌ تجاری‌ در زابل‌
سرمایه‌گذاری روی مرز دریایی‌ 
احداث‌ بازارچه‌های‌ مرزی
احداث‌ کتابخانه‌ مرکزی‌ دانشگاه‌
بهبود راه‌های‌ استان‌ 
آغاز طرح‌ گازرسانی‌  به روستاها
خانه‌سازی‌ برای‌ محرومان‌
برق‌رسانی‌ به‌ روستاها