بیمه نصفه‌نیمه برای سلامت روان

این درحالی‌است که بسیاری از افراد توانایی پرداخت جلسه‌ای ۲۷۰هزار تومان هزینه مشاوره را ندارند؛ درمانی که گاه به چندین میلیون تومان می‌رسد!‌ این مسأله ضرورت ورود بیمه‌ها را به حمایت از خدمات روان‌شناسی جدی‌تر می‌کند. حالا قرار است بیمه‌ها چترشان را بر سر بیماران مبتلا به عوارض سلامت روان هم بگسترانند. 

طبق تحقیقات صورت‌گرفته توسط سازمان جهانی بهداشت، در سراسر جهان بیش از یک‌سوم بزرگسالان با نوعی از اختلالات روان‌شناختی همچون اضطراب، اعتیاد و افسردگی مواجه بوده و نیازمند دریافت خدمات روان‌درمانی هستند. مشاوره روانی فرآیندی است که توسط روان‌شناس برای حل مشکلات روانی درون‌فردی و بین‌فردی مراجعان صورت می‌پذیرد تا آنها علاوه بر داشتن زندگی شادتر، سالم‌تر و مفیدتر، ظرفیت خود را نسبت به ناملایمات زندگی افزایش دهند. از دیگر نتایج تحقیقات، تاثیر مشکلات روان‌شناختی بر اقتصاد جامعه است. به‌دنبال این پژوهش طی ۱۴ و۲۰ روز کاری، فرد مبتلا به این اختلالات افت پیدا می‌کند و اگر در زمان مناسب درمان نشود، مشکل او تداوم یافته و جامعه را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
 
آمار ۳۰ درصدی چالش‌های روانی و هزینه‌های مشاوره 
علی فتحی‌آشتیانی، رئیس سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره کشور، با تأکید بر آمار و اطلاعات موجود در حوزه سلامت می‌گوید: «بیش از ۳۰ درصد افراد جامعه نیازمند خدمات روان‌شناختی در طیف وسیعی از اختلالات، از اضطراب و افسردگی گرفته تا مشکلات جدی‌تر همچون اسکیزوفرنی و اسکیزوئید هستند.»  به گفته وی، جلسات مشاوره و روان‌شناسی با یک یا دو جلسه تکمیل نمی‌شود، بلکه روند درمان مشاوره حداقل ۱۰ جلسه و در برخی موارد تا ۴۰ نیز پیش می‌رود. بنابراین بار اقتصادی زیادی به فرد و خانواده تحمیل می‌کند و نیاز به پوشش بیمه دارد. از طرفی تعرفه مشاوره امسال طبق مصوب و پیشنهادی هیات دولت، برای کسی که دارای مدرک کارشناسی ارشد است، ۲۳۰هزار تومان به‌ازای هر ۴۵ دقیقه و برای کسی که مدرک دکترای تخصصی دارد ۲۷۰هزار تومان است؛ اما بسیاری از این اختلالات با چهار یا پنج جلسه مشاوره حل نمی‌شود و مراجعه‌کننده آن نتیجه‌ای که انتظار دارد را دریافت نمی‌کند. حتی در اکثر مراکز مشاوره شاهد این هستیم که طبق این تعرفه مصوب عمل نمی‌کنند و هزینه‌های گزافی را از مردم دریافت می‌کنند. 
 
حذف و اضافه‌های قانونی سلامت روان!
در قانون برنامه ششم برای اولین‌بار از حوزه سلامت اجتماعی استفاده شد اما در برنامه هفتم، بند بیمه خدمات سلامت روان حذف گردید. این موضوع برای سلامت جامعه بسیار حائز اهمیت است، چراکه سلامت نسل آینده و خانواده‌ها در گرو این امر است. حالا بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت در نشست با اعضای شورای مرکزی سازمان نظام روان‌شناسی کشور، ضمن تاکید بر رویکرد تقدم پیشگیری بر درمان، از اجرای برنامه‌های مشترک این وزارتخانه با سازمان نظام روان‌شناسی خبر داد. به گفته عین‌اللهی، پوشش بیمه‌ای خدمات روان‌شناسی، اقدامی در جهت دسترسی عادلانه‌تر مردم به خدمات سلامت است و این وزارتخانه درصدد است تا آن را برای انواع بیشتری از خدمات روان‌شناسی افزایش دهد. عین‌اللهی با بیان این‌که درحال‌حاضر برنامه سلامت خانواده در ۹۳ شهرستان اجرایی می‌شود، گفت: «سازمان نظام روان‌شناسی می‌تواند در برنامه سلامت خانواده، خدمات سلامت‌روان را پوشش دهد و از این طریق به شناسایی ریشه بسیاری از مشکلات روان‌شناختی کمک کند.» طبق توضیحات وزیر بهداشت، قرار است طرحی تحت عنوان سلامت روان و مراقبت اجتماعی با رویکرد «پیشگیری» برگزار شود. در این طرح ۲۳ واحد در کشور فعال و ۳۰۰ روان‌شناس در مناطق روستایی جذب شده‌اند. 
 
توزیع روان‌شناسانی که تعهد دارند
عین‌اللهی با بیان این‌که تعیین تعرفه‌های مشاوره و روان‌شناسی به عهده شورای عالی بیمه سلامت است، در خصوص توزیع روان‌شناس در کشور گفت: «روان‌شناسانی که پروانه مطب دریافت می‌کنند، به وزارت بهداشت تعهد دارند، بنابراین سعی می‌کنیم توزیع آنها در مناطق مختلف کشور به‌خصوص مناطق محروم به نحو عادلانه‌ای صورت گیرد. همچنین دانش‌آموختگان مقاطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد در طرح سراج به کار گرفته می‌شوند.» چند روز پیش نیز محمدمهدی ناصحی، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت ایران در تشریح جزئیات خدمات این سازمان در حوزه روان‌شناسی گفت: «سازمان بیمه سلامت خدماتی مانند روان‌درمانی فردی، خانواده‌درمانی، گروه‌درمانی و خدمت مشاوره (این خدمت در مراجعه اول به دکترای روان‌شناس بالینی تحت پوشش است) را تحت پوشش قرار داده است.» طبق توضیحات وی، سهم پرداختی سازمان در بخش سرپایی جهت خدمات فوق، معادل ۷۰ درصد تعرفه دولتی است.  محمدحسن فاطمی، پژوهشگر و روان‌شناس خانواده با اشاره به نیاز جامعه در خصوص خدمات روان‌شناختی و افزایش این تعداد در کشور، به جام‌جم می‌گوید: «ما واقعیت‌ها و حقایق جامعه را نمی‌توانیم کتمان کنیم چراکه خدمات روان‌شناختی یک نیاز برای کشور است.» وی در پاسخ به سؤال جام‌جم درباره درستی یا نادرستی آمار ۳۰درصدی ابتلا به اختلالات روانی در جامعه می‌گوید: «اگر به زندگی افراد در اطراف‌مان یا زندگی شخصی خود نگاه کنیم، قطعا متوجه این آمار و درست بودن یا نبودن آن می‌شویم.» از نگاه این مشاور، هزینه‌های روان‌شناسی نسبت به زمانی که یک مشاور برای مراجعه‌کننده صرف می‌کند زیاد نیست. به گفته وی، روان‌شناسان برای ۴۵ دقیقه مبلغی را دریافت می‌کنند، ولی سایر خدمات که شامل بیمه‌های تامین‌اجتماعی می‌شود و دولت از آن حمایت می‌کند، به چشم نمی‌آید.  فاطمی تاکید می‌کند: «زمانی که یک متخصص در حوزه‌های دیگر پزشکی حتی روانپزشکی، بیماری را ویزیت می‌کند، بین سه الی ۱۰دقیقه است، اما روان‌‌شناسان باید برای مراجعه‌کنندگان خود ۴۵ دقیقه زمان صرف کنند، که هزینه آن از نگاه برخی کارشناسان بسیار زیاد است.»

نقش دولت در تامین نیازهای روانی جامعه
این کارشناس با اشاره به نقش دولت برای حمایت از بیماران با اختلالات روان‌شناختی می‌افزاید: «باید بخش زیادی از این هزینه‌ها را دولت تامین کند، چراکه فرد سالم، اعضای خانواده سالم را تشکیل می‌دهد و نتیجه این خانواده، ایجاد جامعه سالم می‌شود. بیمه تامین‌اجتماعی و خدمات‌درمانی هم باید در این مسأله ورود پیدا کنند.» فاطمی خاطرنشان می‌کند: «مقصر بیماری و اختلال روانی‌ای که برای افراد ایجاد می‌شود، تنها مربوط به خود فرد نشده بلکه تورم و رکودهای اقتصادی، به این موضوع منجر شده است. بنابراین حاکمیت، مدیریت و دولت‌ها باید در این زمینه به مردم کمک کنند.»