درعین حال باتوجه به نام جشنواره و نسبت آن با پیروزی انقلاب اسلامی و کارکرد راهبری آن مورد توقع است. فیلمهای حاضر در این رویداد رنگ و بویی از فرهنگ ایرانی و اسلامی و ارزشهای انسانی، اخلاقی، انقلابی و معنوی داشته باشد و جلوههایی از سینمای اخلاقمدار، آگاهیبخش و امیدآفرین را بر پایه هویت ملی و دینی را در آنها ببینیم.رسیدن به چنین ترکیب و گستره متنوعی، توقعی ایدهآلیستی و آرمانگرایانه است اما با توجه به اخبار، نشانهها و زمزمهها، چهلودومین جشنواره فیلم فجرکه از۱۲تا۲۲ بهمن امسال به دبیری مجتبی امینی برگزار میشود، تلاش و گام مهمی برای تحقق این امر است و همانقدر که فیلمهای پرچهره و متنوعی در چند ژانر بهویژه کمدی و درام اجتماعی برای شرکت در این دوره اعلام آمادگی کردهاند، آثار استراتژیک وبامضامین انقلاب، مقاومت و دفاعمقدس بهخصوص روایتهایی از زندگی شهدا هم حضور پررنگی دارند.
میزان بالای مشارکت
اگر سال گذشته حرف و حدیثهایی درباره مشارکت کمتر از انتظار فیلمسازان در جشنواره فیلم فجر وجود داشت اما این دوره اخبار و اعداد و ارقام خبر ازمشارکت حداکثری سینماگران برای حضور در چهلودومین جشنواره فیلم فجر میدهند. بهطوریکه با پایان مهلت ثبتنام شرکت در این دوره، تعداد ۱۰۶ فیلم متقاضی حضور در بخش سودای سیمرغ (مسابقه سینمای ایران) چهلودومین جشنواره بینالمللی فیلم فجر شدند. نکته مهمتر و هیجانانگیزتر ثبتنام ۵۱ فیلمساز فیلم اولی در این دوره است و از آنجا که در این چند سال اخیر، حضور همواره جوانان و فیلمسازان تازهنفس و فیلم اولی، حتی بیشتر از فیلمسازان صاحبنام با نظر مثبت تماشاگران، منتقدان و داوران همراه شده، این میزان از تولید، حضور و مشارکت، جزو امیدها و کنجکاویهای چهلودومین جشنواره فیلم فجر است. اگر از فیلمهایی که به مسابقه راه پیدا میکنند، چهار یا پنج فیلم خوب و جذاب هم به جشنواره راه یابند و شاهد ورود چند فیلمساز جوان، بااستعداد و آیندهدار به سینمای ایران باشیم، اتفاق مثبتی خواهد افتاد. اگر هم برخی فیلمسازان شناختهشده و باسابقه هم در بخش سودای سیمرغ، حال خوبی داشته باشند و این انرژی را به فیلمها و قصههایشان منتقل کرده باشند هم ضیافت امسال فجر دیدنیتر میشود.اگرچه هنوز بخش بینالملل جشنواره فیلم فجر هنوز جایگاه درست و واقعی خود را پیدا نکرده و بهخصوص با تلفیق دوباره این بخش با بخش ملی، حتی آن دورخیزهای جشنواره جهانی فیلم فجر در چند سال گذشته هم ناکام ماند و به ثمر نرسید اما با این حال مشارکت در این بخش هم حداکثری و امیدوارکننده است و با پایان مهلت ثبتنام، ۶۲۱ فیلم از ۸۷ کشور متقاضی حضور در بخش بینالملل جشنواره چهلودوم فیلم فجر شامل سینمای سعادت و جلوگاه شرق (مسابقه سینمای کشورهای آسیایی اسلامی) شدند. امیدواریم این بخش با حضور فیلمهایی جذاب، بهروز، شاخص و استاندارد از سینمای منطقه، آسیا و جهان، بهزودی به نقطهای مطلوب برسد و مدیران جشنواره تعریفی و اجرایی درست از عنوان بینالمللی داشته باشند و آن ارتباط سینمای ایران با سینمای جهان و مراودات بینالمللی مرسوم با سینماگران مهم دنیا را جدی بگیرند. تنها در این صورت است که نظر مخاطبان سینمای جهان در جشنواره فیلم فجر تامین خواهد شد و این رویداد را بهعنوان یک فستیوال بینالمللی میپذیرند. درغیراینصورت و با این روند فعلی، ترجیح مخاطبان سینما، پیگیری سودای سیمرغ و تازههای سینمای ایران است. ثبت ۲۸۴اثر در بخش مسابقه تبلیغات سینمای ایران شامل ۱۱۷عنوان آنونس و تیزر، ۶۳عدد پوستر فیلم و ۱۰۴ عکس از ۱۳فیلم سینمایی و ثبتنام ۱۰۳۲ نفر از اهالی رسانه برای حضور در این رویداد، از دیگر مصداقهای مشارکت حداکثری در چهلودومین فیلم فجر است.
روایت سینمایی شهدا
یکی از پررنگترین بخشهای چهلودومین جشنواره فیلم فجر روایاتی از چند شهید انقلاب و دفاعمقدس است که نسبت اساسی این رویداد با مضامین انقلابی و استراتژیک را تقویت میکند. در این زمینه هم نسبت به دوره قبلی، رشد چشمگیر و محسوسی مشاهده میشود. در چهلویکمین دوره فقط دو فیلم «غریب» به کارگردانی محمدحسین لطیفی و «های پاور» ساخته هادی محمدپور، با محوریت شهدا حضور داشتند، قهرمان اولی، شهید محمد بروجردی بود و در خلال قصه، به شهدایی چون ولیا... فلاحی و ایرج نصرتزاد هم اشاره میشد و قهرمان دومی هم شهید منصور ستاری بود اما امسال و تا این مقطع زمانی، اخباری مبنی بر تولید چند فیلم با محوریت و قهرمانی شهدا رسانهای شده و این آثار برای حضور در چهلودومین جشنواره فیلم فجر اعلام آمادگی کردهاند یا انتظار میرود که نخستین رونمایی از آنها در این دوره جشنواره باشد. در این چند وقت اخیر، با رونمایی از دو بازیگر اصلی دو فیلم از این آثار، کنجکاوی برای تماشای آنها افزایش یافته است. «مجنون» به تهیهکنندگی عباس نادران و کارگردانی مهدی شاهمحمدی و «آسمان غرب» به کارگردانی محمد عسگری و تهیه کنندگی حبیبا... والینژاد دو فیلمی هستند که در مراحل پایانی تولید و پس از تولید به سر میبرند و از گزینههای جدی حضور در بخش مسابقه سینمای ایران و حتی دریافت سیمرغ در جشنواره امسال فیلم فجر هستند. مجنون که فیلمبرداری آن مدتی قبل در جنوب کشور به پایان رسید و مراحل پس از تولید و تدوین را به دست حمید نجفیراد پشت سر میگذارد، از جمله محصولات تازه سازمان هنری رسانهای اوج است که برشی از حماسه آفرینی شهیدان مهدی و مجید زینالدین و رزمآوران لشکر ۱۷ علیبنابیطالب(ع) در جزیره مجنون و عملیات بزرگ خیبر را به تصویر میکشد.نقش شهید مهدی زینالدین را سجاد بابایی بازی میکند و مدتی قبل از چهره او در این نقش رونمایی شد. بابایی که او را در آثاری چون «سقوط» و «شریکجرم» دیدهایم، سال گذشته برای بازی در فیلم «استاد» به کارگردانی عماد حسینی و تهیهکنندگی بهروز افخمی، سیمرغ بلورین بهترین نقش مکمل مرد را به دست آورده بود. محمد عسگری که سال قبل با فیلم تحسین شده «اتاقک گلی» سراغ روایت مقاومت مردمی در مقابل منافقین در دوران جنگ تحمیلی رفته بود، در این دوره با فیلم مهمتری در جشنواره فیلم فجر حاضر میشود. آسمان غرب به تهیهکنندگی حبیبا... والینژاد که روایتگر زندگی و رزمندگی شهید علیاکبر شیرودی است. نقش این شهید را میلاد کیمرام بازی میکند. طبق شنیدهها این فیلم دفاع مقدسی، اثری اکشن و خوشریتم است و از این نظر میتواند از حالا کنجکاویهای زیادی برای تماشا ایجاد کند. همچنین احتمال تغییر اسم فیلم در این مدت باقیمانده تا جشنواره وجود دارد.
«احمد» با نام قبلی «نقطه صفر زمین» به کارگردانی امیرعباس ربیعی و تهیهکنندگی حبیبا... والینژاد از دیگر فیلمهای شاخص چهلودومین جشنواره فیلم فجر خواهد بود. فیلمی که چند روز قبل و همزمان با سالروز زلزله فاجعه بار بم از تازهترین عکسهای آن رونمایی شد. قهرمان این فیلم که سازمان سینمایی سوره حوزه هنری و مؤسسه تصویرشهر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بهطور مشترک آن را تولید کردهاند، سردار شهید احمد کاظمی است که زمان وقوع زلزله بم و در مسئولیت فرمانده نیروی هوایی سپاه با آمادهسازی فرودگاه بم، ناوگان نیروی هوایی سپاه را برای نجات زلزلهزدگان بم، بسیج کرد؛ به گونهای که هر ۱۳دقیقه یک هواپیما و یک هلیکوپتر پرواز میکرد و در مجموع ۳۰ هزار مجروح با این ناوگان جابهجا شدند. از نکات قابل اشاره فیلم که میتواند حتی پیش از مواجهه خیال مخاطبان را از کیفیت و استاندارد اثر راحت کند، حضور حبیبا... والینژاد به عنوان تهیهکننده است. او با تهیه دو فیلم با محوریت شهدا در این دوره جشنواره (همین احمد با قهرمانی شهید احمد کاظمی و آسمان غرب با محوریت شهید علیاکبر شیرودی) دست به کاری بزرگ و ارزشمند زده است و هر دو فیلم، جزو شانسهای اصلی موفقیت در جشنواره و دریافت سیمرغ بلورین در بخشهای مختلف هستند. مجموعه تلویزیونی آخرین روزهای زمستان با محوریت فرماندهی شهید حسن باقری، ایستاده در غبار با محوریت شهید احمد متوسلیان و خروج به کارگردانی ابراهیم حاتمیکیا از جمله آثار کارنامه والینژاد به عنوان تهیهکننده است و باتوجه به همین پیشینه، مخاطب میتواند نسبت به خروجی فیلمهای احمد و آسمان غرب مطمئن باشد. والینژاد همچنین تهیهکنندگی فیلم خوب لباس شخصی را هم در حوزه سینمای انقلاب اسلامی و استراتژیک برعهده داشت، اثری که کارگردان آن امیرعباس ربیعی بود، همین فیلمسازی که این روزها هم مشغول کارگردانی فیلم «احمد» است و هم فیلم «ضد» را بر پرده سینماها دارد. یکی از نقاط روشنی که مخاطب را امیدوار به فیلم احمد نگه میدارد، تولید آن در راستای شعار محوری سازمان سینمایی سوره در این چند سال اخیر است، یعنی شعار «این قصه قهرمان دارد». اگر در مرحله فیلمنامه و در پرداخت هم به این شعار، عمل شده باشد، فیلمهایی همچون احمد میتوانند با پاسخگویی به نیاز همیشگی مخاطبان سینما به قهرمان، به خوبی دل به آثار بدهند و با فیلمها و قهرمانانشان همراه شوند. محمد ساسان، مدیر مرکز تولیدات سینمایی سوره مدتی قبل در گفتوگویی، بیان کرد: فیلم احمد در راستای شعار محوری سازمان سوره یعنی این قصه قهرمان دارد تعریف میشود اما در کنار آن یکی از اهداف محتوایی که در پروژه احمد دنبال میکنیم، بحث تقابل دو نگاه است؛ نگاه نهادی و نگاه سازمانی. نگاه سازمانی در مواقع بحرانی، ابتدا برنامهریزی میکند و بعد براساس برنامهای که دارد به نیروهای میدانی فرمان میدهد که «برو»، در نگاه نهادی اما فرد تصمیمساز در وسط میدان قرار دارد، ابتدا خودش را به منطقه بحران میرساند و بعد به نیروهای عملیاتی خود میگوید «بیا». این همان نگاهی است که حاج قاسم (سردار شهید قاسم سلیمانی) هم بارها درباره آن صحبت کرده بود. روایت احمد نیمنگاهی به این تقابل هم دارد. با توجه به وسواسی که روی فیلمنامه این اثر داشتیم، امیدواریم مخاطب هم خروجی آن را بپسندد. بهخصوص که از نظر سینمایی این فیلم در ژانر حادثه و بحران قرار میگیرد که از ژانرهای فراموششده در سینمای ایران محسوب میشود. درباره پروژه احمد دستاوردهای فنی ویژهای هم بهویژه در زمینه جلوههای ویژه، بهصورت کاملا بومی داشتهایم که حتما بعدها درباره جزئیات آن بیشتر صحبت خواهد شد.
روایت دلاوری شهید هاشمی
شهید علی هاشمی هم از دیگر شخصیتهای برجسته جنگ و دوران دفاعمقدس است که زندگی و فرماندهی او محور روایت یکی از فیلمهای احتمالی این دوره جشنواره فیلم فجر خواهد بود. احتمالی از این جهت که به تازگی، خبر کلید خوردن این فیلم رسانهای شد اما از آنجا که معمولا خبر تولید فیلمها، دیرتر از زمان واقعی رسانهای میشود، میتوان امیدوار حضور فیلم «قرارگاه سری» در چهلودومین جشنواره فیلم فجر باشیم. این فیلم را دانش اقباشاوی میسازد که فیلمهای هیهات، تاج محل و زاپاتا را در کارنامه کارگردانی خود دارد. تهیهکننده این فیلم که در اهواز و آبادان فیلمبرداری شده، جلیل شعبانی است که سال گذشته با فیلم تحسین شده «سرهنگ ثریا» درباره منافقین در جشنواره فیلم فجر حضور داشت؛ فیلمی به کارگردانی لیلی عاج که این روزها بر پرده سینماهاست.
قرارگاه سری که پیشتر «اسفند» نام داشت، محصول مشترک سازمان هنری رسانهای اوج و بنیاد سینمایی فارابی است، مقطع مهمی از زندگی شهید علی هاشمی از فرماندهان مطرح دفاعمقدس را در شناسایی و طرحریزی عملیات خیبر در قرارگاه سری نصرت به تصویر میکشد.
«قهرمان جندیشاپور» هم دیگر فیلمی است که در چهلودومین جشنواره فیلم فجر، با محوریت شهدا روایت میشود. این فیلم محصول بنیاد فرهنگی روایت فتح و به کارگردانی مهدی صاحبی و تهیهکنندگی ابوذر پورمحمدی این روزها در خوزستان در حال تولید است، زندگی شهید دکتر مجید بقایی را به تصویر میکشد. شهید مجید بقایی پس از عملیات رمضان به سمت معاون شهید حسن باقری در فرماندهی قرارگاه کربلا منصوب شد و بعد پس از آنکه شهید باقری جانشین یگان نیروی زمینی سپاه شد، مسئولیت قوای یکم کربلا را به عهده گرفت. شهید بقایی قبل از عملیات والفجر مقدماتی به همراه شهید حسن باقری در منطقه عملیاتی ماند و صبح روز بعد به اتفاق چند نفر از فرماندهان دیگر با دو دستگاه جیپ برای شناسایی منطقه حرکت کرد که در همانجا با اصابت خمپاره دشمن به شهادت رسید.
به جز این پنج فیلم با محوریت و قهرمانی پنج شهید شاخص دوران دفاعمقدس که باید منتظر رونمایی از آنها در جشنواره فیلم فجر باشیم، زمزمههایی درباره چند فیلم دیگر هم با حضور محوری شهدا شنیده میشود اما به دلیل منتشر نشدن اخبار تازهای از آنها و چه بسا سکوت خودخواسته سازندگان وعوامل فیلم برای غافلگیری احتمالی مخاطبان، چندان نمیتوان با قطعیت از حضور آنها در جشنواره امسال فیلم فجر خبر داد. «مومن» به کارگردانی هادی مقدمدوست و تهیهکنندگی محمدرضا شفیعی با موضوع زندگی شهید حسین همدانی، «صیاد» به کارگردانی جواد افشار و تهیهکنندگی محمدرضا شفیعی و بنا به شنیدهها با موضوع شهید علی صیادشیرازی، ازجمله این فیلمها هستند.
فیلمهای استراتژیک
بهجز این فیلمهای مرتبط به جبهه و جنگ، فیلمهای استراتژیک و انقلابی هم حضور پررنگی در چهلودومین جشنواره فیلم فجر خواهند داشت. «صبح اعدام» محصول سازمان سینمایی سوره، به کارگردانی بهروز افخمی و تهیهکنندگی علی شیرمحمدی با موضوع زندگی طیب حاجرضایی، «دست ناپیدا» به کارگردانی انسیه شاهحسینی و تهیهکنندگی سیدسعید سیدزاده با موضوع محوریت زنان در دفاعمقدس و «قلب رقه» به کارگردانی خیرا...تقیانیپور و تهیهکنندگی مهدی فرجی با موضوع مقاومت مقابل گروههای تکفیری و «میرو» محصول مشترک بنیاد شهید و امور ایثارگران و بنیاد سینمایی فارابی و به کارگردانی حسین ریگی و تهیهکنندگی سعید الهی با موضوع دفاعمقدس و روایتی از مردم بلوچ، ازجمله این آثار هستند. ریگی ازجمله کارگردانهایی است که سال گذشته هم با فیلم هوک در جشنواره فیلم فجر حاضر بود. الهی، تهیهکننده فیلم هم در همین جشنواره اخیر فیلم سینماحقیقت (سینمای مستند ایران) با فیلم تحسین شده «قویدل» با موضوع پرونده خونهای آلوده در این رویداد حضور داشت و با دریافت پنج جایزه، پیشتاز کسب جوایز شد.
چهرهها و تنوع ژانری
حضور چهرههای بازیگری و کارگردانی و تنوع ژانری از دیگر موارد مورد انتظار چهلودومین جشنواره فیلم فجر است و طبق اخبار منتشر شده، میتوانیم شاهد این سینماگران و فیلمهای متنوع در ژانر مذهبی، کمدی و درام اجتماعی و... در جشنواره پیش رو باشیم. «باغ کیانوش» به کارگردانی رضا کشاورز حداد و تهیهکنندگی محمدجواد موحد و بازی شهرام حقیقتدوست، «شهسوار» به کارگردانی حسین نمازی و بازی مهرداد صدیقیان و الناز حبیبی، «پرویزخان» محصول سازمان هنری رسانهای اوج و به کارگردانی علی ثقفی و تهیهکنندگی عطا پناهی و بازی سعید پورصمیمی در نقش پرویز دهداری، مربی نامآشنای فوتبال، «آبی روشن» به تهیهکنندگی سیدمحمدحسین میری، کارگردانی بابک خواجهپاشا که سال گذشته فیلم تحسین شده در آغوش درخت را در جشنواره فیلم فجر داشت، با بازی مهران احمدی و مهران غفوریان، انیمیشن «ببعی قهرمان» محصول سازمان هنری رسانهای اوج به کارگردانی حسین صفارزادگان و تهیهکنندگی محمدمهدی مشکوری، انیمیشن «رویاشهر» محصول ادارهکل فرهنگی شهرداری تهران و به کارگردانی محسن عنایتی، «شور عاشقی» محصول مشترک بنیاد شهید و بنیاد سینمایی فارابی و به کارگردانی داریوش یاری و با موضوع حضرت زینب(س) و اسرای کربلا با بازی مهدی زمین پرداز، «آن دو» به کارگردانی مرتضی رحیمی و تهیهکنندگی سیدعلیرضا سبط احمدی و با موضوع دفاعمقدس و بازی قدرتا... ایزدی و علیرام نورایی و فریبا کوثری، کمدی «هفتاد سی» به کارگردانی بهرام افشاری و بازی هوتن شکیبا، «تمساح خونی» به کارگردانی جواد عزتی، «صبحانه با زرافهها» به کارگردانی سروش صحت و با بازی بهرام رادان، پژمان جمشیدی، هادی حجازیفر و بیژن بنفشهخواه و هوتن شکیبا، کمدی «زودپز» به کارگردانی رامبد جوان و با بازی محسن تنابنده و نوید محمدزاده، «خدای جنگ» محصول سازمان اوج و به کارگردانی حسین دارابی و تهیهکنندگی سعید سعدی با موضوع روایتی حساس از یک اتفاق واقعی و مهمِ معاصر، «به خاطر یک کیف دلار» به کارگردانی حمید بهرامیان با بازی محسن کیایی و مهران احمدی، «پول و پارتی» به کارگردانی سعید سهیلی و تهیهکنندگی سینا مهراد و بازی ساعد سهیلی، پردیس احمدیه،«قیف» به کارگردانی محسن امیریوسفی و تهیهکنندگی سعید ملکان و بازی رضا عطاران، جواد عزتی، غلامرضا نیکخواه، عباس جمشیدیفر، صابر ابر، «کوکتلمولوتف» به کارگردانی حسین دوماری و تهیهکنندگی محمد کمالیپور و بازی امین حیایی، احمد مهرانفر، ستاره پسیانی، یکتا ناصر، پژمان جمشیدی، علیرضا استادی، سیاوش چراغیپور، نیلوفر کوخانی، شادی خلیلی، محمد نیکبخت، سعید امیرسلیمانی، کمند امیرسلیمانی، «زودباش دیر میشه» به کارگردانی محمدحجت ذیجودی و تهیهکنندگی حبیب اسماعیلی و «راه شیری» به کارگردانی علی جعفرآبادی و تهیهکنندگی مهدی کریمی و بازی سیاوش چراغیپور و شهرزاد کمالزاده با موضوع پیادهروی اربعین، «مداربسته» به کارگردانی مهدی جعفری و تهیهکنندگی سعید ملکان، «ساعت ۶ صبح» به کارگردانی مهران مدیری، تهیهکنندگی علی اوجی و بازی سمیرا حسنپور، مهرداد صدیقیان، مونا فرجاد، تینو صالحی، سعید زارعی، مهران مدیری، «نابرادر (کتکخور)» به کارگردانی و تهیهکنندگی مهدی فخیمزاده، «گمشده» به کارگردانی مریم برزگر و تهیهکنندگی علیاکبر ثقفی و بازی ژاله صامتی، بهنام تشکر و شکیب شجره، «شاید جایی دیگر» به کارگردانی علی تصدیقی و تهیهکنندگی مجتبی متولی و بازی مهدی حسینینیا، نوشین مسعودیان، پویان مکری، پریسا شاهولیان، فریبرز بازغی، روشنک گرامی، آرشام جهانپناه، «خرچنگ» و «قلهک» هر دو فیلم به کارگردانی مصطفی شایسته، «عروسی در برف» به کارگردانی و تهیهکنندگی محمدرضا رحمانی، «عزیز» به کارگردانی مجید توکلی و تهیهکنندگی سیدعلی احمدی و بازی آزاده صمدی، روزبه حصاری، بهمن صادقحسنی، رضا عباسی، شیرین محسنی، عقیق بلوری، فاطمه محمدی، «بیداد» به کارگردانی و تهیهکنندگی سهیل بیرقی و بازی امیر جدیدی، «دو روز دیرتر» به کارگردانی اصغر نعیمی و تهیهکنندگی محسن شیرازی، «این جمعیت قابل کنترل» به کارگردانی محمدمتین اوجانی و تهیهکنندگی مهرداد فرید و «بیسروصدا» به کارگردانی و تهیهکنندگی مجیدرضا مصطفوی و بازی پیمان معادی، فرشته حسینی، هانیه توسلی، مهران غفوریان، ازجمله این فیلمها هستند.
حضور چهرهها در جشنواره فیلم فجر
«صبحانه با زرافهها» به کارگردانی سروش صحت و با بازی بهرام رادان، هادی حجازیفر و هوتن شکیبا
سعید پورصمیمی با فیلم «پرویزخان» به کارگردانی علی ثقفی
شهرام حقیقتدوست با فیلم «باغ کیانوش» به کارگردانی رضا کشاورز حداد
امین حیایی با فیلم «کوکتلمولوتف» به کارگردانی حسین دوماری
ژاله صامتی با فیلم «گمشده» به کارگردانی مریم برزگر
نوید محمدزاده با فیلم «زودپز» به کارگردانی رامبد جوان
علیرام نورایی با فیلم «آن دو» به کارگردانی مرتضی رحیمی