توسعه فناوری بر پایه محصولات ایران‌ساخت

برهمین اساس از یک دهه پیش نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی «ایران‌ساخت» با هدف تسهیل تأمین مواد و تجهیزات آزمایشگاهی برای مراکز پژوهشی و دانشگاهی شکل‌گرفت که طی این ‌سال‌ها باموفقیت بسیاری دررشد شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه و ایجاد باور به توانمندی محصولات ساخت ایران همراه بوده‌است. یازدهمین دوره نمایشگاه تجهیزات، مواد آزمایشگاهی و تست و آزمون پیشرفته ایران‌ساخت، امسال با حضور۳۲۳شرکت از۱۴حوزه مختلف نفت، گاز و پتروشیمی، برق، الکترونیک، نرم‌افزار و شبیه‌ساز، عمران وساختمان، مکانیک، شیمی و متالوژی، کشاورزی و محیط‌زیست، فیزیک پایه، تجهیزات عمومی آزمایشگاهی، تجهیزات و ماشین‌آلات‌ در حوزه فناوری‌های راهبردی، مهندسی پزشکی و زیست‌مواد، مواد آزمایشگاه، تجهیزات آموزشی با فناوری مناسب، تجهیزات حوزه تست وآزمون صنعتی وارائه‌کنندگان خدمات کالیبراسیون به مدت چهار روزازروز سه‌شنبه(۱۲دی۱۴۰۲) برگزار شد.دراین نمایشگاه دستاوردهای کاربردی و فناورانه‌ای به نمایش گذاشته شدند که می‌توانند با حمایت بخش دولتی و مسئولان در فشارهای اقتصادی و اعمال تحریم‌ها گره کور مشکلات اقتصادی پیش روی توسعه فناوری را بازکنند وامکان توسعه فناوری‌های روزآمد درکشور را فراهم سازند. در ادامه ضمن بررسی تغییرات این دوره از نمایشگاه با برخی ازمحصولات شاخص ارائه شده در ایران‌ساخت آشنا خواهیم شد. 
نمایشگاه امسال ایران‌ساخت مانندسال‌های گذشته درصدد بود علاوه بر بازارسازی برای شرکت‌ها و ایجاد انگیزه برای توسعه فناوری، با از میان برداشتن شکاف دانشگاه وصنعت، بستری برای حمایت ازمحصولات دانش‌بنیان فراهم سازد اما از آنجا که نیاز مراکز پژوهشی ودانشگاهی کشور به موادوتجهیزات آزمایشگاهی محدود است، بنابراین معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در دوره جدید تلاش کرده بود تا بستر مهیاتری را برای دنباله‌دارشدن روند فعالیت ایران‌ساخت فراهم کند.
 
رویکرد جدید معاونت علمی برای خرید و صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان
معاونت علمی، فناوری، امسال در دومین دهه از برگزاری نمایشگاه ایران‌ساخت رویکردهای متفاوتی را اجرا کرده‌است تا شاهد عرضه محصولات و تجهیزات بیشتری در نمایشگاه ایران‌ساخت و افزایش دامنه مخاطبان این نمایشگاه باشد.دکتر جواد مشایخ، رئیس یازدهمین نمایشگاه ایران‌ساخت و معاون توسعه اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در این خصوص می‌گوید: «امسال معاونت علمی و فناوری به منظور حمایت از ساخت محصولات ایرانی و خرید محصولات داخلی، ابزارهای حمایتی خود از قبیل یارانه خرید و لیزینگ را تکمیل‌تر کرده‌است و در این دوره از نمایشگاه ایران‌ساخت شاهد اضافه شدن ساز و کارهایی مانند استهلاک تسریع شده و اعتبار مالیاتی است.» وی می‌افزاید: «از آنجا که ماهیت و عنوان این نمایشگاه ایران‌ساخت است، امسال از مدعوین و هیات‌هایی از کشورهای خارجی با هدف معرفی و شناسایی دستاوردهای جمهوری اسلامی دعوت به عمل آورده‌ایم. همچنین برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان اقدامات متعددی مانند حضور فعال مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری و برگزاری نشست‌های B۲B را در دستور کار قرار داده‌ایم. همچنین از سفرا و رایزن‌های اقتصادی کشورهای مختلف مستقر در تهران، دعوت به عمل آوردیم تا زمینه‌ای برای افزایش صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم شود.»علاوه بر این از سال گذشته با اضافه شدن تست و آزمون پیشرفته به عنوان نمایشگاه ایران‌ساخت رویکرد جدیدی برای افزایش مخاطبان نمایشگاه به سمت شرکت‌های صنعتی و ارتقای محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه به سمت تولید تجهیزات پیشرفته تست و آزمون مورد نیاز صنعت کشور در نظر گرفته شده‌است تا این نمایشگاه باسابقه در دهه دوم فعالیت با جدیت بیشتری مأموریت خود را دنبال کند. 
 
ایران ساخت؛ نماد اعتماد به تولید داخل 
دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و علمی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از بزرگ‌ترین مشتریان محصولات ایران‌ساخت هستند. وزارت عتف در رویکرد جدید خود این مراکز را مکلف کرده تا تجهیزات مورد نیازشان را از نمایشگاه ایران ساخت تهیه کنند.دکتر پیمان صالحی، معاون پژوهشی وزارت علوم تحقیقات و فناوری در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: «نمایشگاه ایران‌ساخت از نمونه‌های بارز اعتماد به تولید داخل است. محصولاتی که امسال در این نمایشگاه عرضه شدند نسبت به سال‌های نخست از فناوری بالایی برخوردار بودند.»وی می‌افزاید: «وزارت علوم طی ۱۰دوره گذشته بیشترین خرید تجهیزات از نمایشگاه ایران‌ساخت را داشته‌است. امسال نیز بنابر سیاست‌های این وزارتخانه، دانشگاه‌های کشور موظف شده‎اند تجهیزات مورد نیازشان را از نمایشگاه ایران‌ساخت تهیه کنند؛ پیرو درخواست وزارت علوم از صندوق توسعه ملی برای خرید تجهیزات آزمایشگاهی، بودجه‌ای با مساعدت رهبر معظم انقلاب به وزارت علوم اختصاص یافته‌است. از این‌رو تمامی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها می‌توانند نیاز‌شان به مواد و تجهیزات آزمایشگاهی‌ را از نمایشگاه ایران‌ساخت تامین کنند.» وی عنوان می‌کند: «چنین رویکردی که اکنون در ایران‌ساخت اتفاق افتاده باید در حوزه‌های دیگر فناوری نیز توسعه پیدا کند. به عبارت دیگر بودجه و پول دولت باید برای بازارسازی و ارتقای محصولات داخلی اهرم‌ باشد؛ مدلی فوق‌العاده‌ که به مدت ۱۱سال در نمایشگاه ایران‌ساخت اجرا شده‌است.»

انتقال فرمان در کسری از ثانیه 
پژوهشگران یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی موفق به طراحی و ساخت میز سه درجه آزادی شبیه‌ساز حرکت با چمبر حرارتی شده‌اند؛ این دستگاه برای تست و کالیبراسیون حسگرهای فوق دقیق هدایت و ناوبری مورد استفاده قرار می‌گیرد و در حوزه سنسورسازی، موقعیت‌یابی، ساخت گوشی، پرنده و خودرو کاربردی ویژه‌ دارد. محمد صالح‌نسب، مدیرعامل این شرکت درباره خصوصیات این دستگاه می‌گوید: «سرعت دقت این دستگاه شش رقم اعشار است؛ یعنی می‌تواند با سرعت یک میلیونیوم درجه بر ثانیه فرامین را دنبال کند؛ هرقدر مؤلفه‌های این دستگاه سختگیرانه‌تر باشد، همزمان دینامیک آن نیز افزایش پیدا می‌کند و قادر به اجرای سریع‌تر فرمان‌ها خواهد بود. وی می‌افزاید: اکنون ساخت این دستگاه تنها در انحصار چند کشور دنیاست. تاکنون در ایران کسی در ساخت این محصول گامی برنداشته است از این رو این حوزه برای توسعه و تحقیق و صادرات نیاز به حمایت‌های بخش دولتی دارد. شرکت‌های پیشرو این صنعت باید با همراهی و حمایت معاونت علمی و فناوری مسیر این راه را هموار سازند تا شرکت‌های کوچک‌تر و صنایع دیگر نیز به این حوزه ورود پیدا کنند.
 
حسگرهای خورشیدی برای کنترل ماهواره‌ها 
حسگرهای خورشیدی از‌جمله محصولاتی هستند که به منظور جهت‌یابی در فرآیند کنترل وضعیت ماهواره مورد استفاده قرار می‌گیرد. اخیرا پژوهشگران یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان موفق به ساخت حسگر خورشیدی دیجیتال دو محوره شده‌اند؛ محصولی که امسال در نمایشگاه ایران‌ساخت عرضه شد.سید امیرمهدی تهرانی، کارشناس تحقیق و توسعه این شرکت درباره این محصول می‌گوید: این حسگر با استفاده از آشکارسازهای خاصی که داخل آن تعبیه شده است، زاویه نورخورشید را به کمک پردازنده‌ای‌ محاسبه می‌کند. سپس داده به سیستم کامپیوتر ماهواره تحویل داده می‌شود تا ماهواره با استفاده از موتورها و سامانه حسگر در مدار باقی بماند.وی می‌افزاید: زمانی که ماهواره در فضا به صورت معلق قرار می‌گیرد، این حسگر باید به صورت پایدار حرکت کند و تشخیص دهد بدنه ماهواره در چه موقعیت و برداری از زاویه خورشید قرار دارد. به عبارت دیگر، این حسگر به بحث کنترل ماهواره‌ها در مدار زمین کمک می‌کند.

تشخیص سریع بافت سرطانی
یکی دیگر از شرکت‌های دانش بنیان حاضر در نمایشگاه ایران‌ساخت موفق به تولید دستگاه کرایوستات شده‌ است. کرایوستات ابزاری است که برای منجمد کردن نمونه‌های بافت انسانی و برش میکروسکوپی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در تشخیص فوری ضایعات به پزشکان متخصص کمک زیادی می‌کند.نوید هنرزاد، مدیر پشتیبانی این شرکت دانش‌بنیان در این خصوص می‌گوید: این دستگاه تشخیص بافت‌های سرطانی را از یک هفته به کمتر از ۲۰ دقیقه کاهش می‌دهد. همچنین جراح حین عمل جراحی می‌تواند سرطانی بودن بافت را تشخیص دهد.وی درباره عملکرد این دستگاه توضیح می‌دهد: بافتی که جراح در حین عمل جراحی برداشته است، داخل دستگاه قالب‌گیری می‌شود، سپس با تیغی که در این دستگاه تعبیه شده، برش داده می‌شود. این برش لام‌گیری شده و در نهایت جراح می‌تواند زیر میکروسکوپ بافت سرطانی را تشخیص دهد.

چاپگر سه‌بعدی با کاربرد فضایی و نظامی 
پژوهشگران یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان حاضر در این نمایشگاه نیز موفق به ساخت نوعی چاپگر سه‌بعدی صنعتی به نام چاپگر SLS شده‌اند؛ فناوری‌ای که برای تولید قطعات خاص، نایاب و کم‌تیراژ صنایع خودروسازی، هوافضا، نظامی، پزشکی و نفت و گاز کاربرد زیادی دارد. امیرحسین محمودی، مدیر عامل این شرکت دانش‌بنیان در خصوص این محصول می‌گوید: فناوری SLS از روش‌های ساخت افزایشی/ چاپ سه‌بعدی است. این فناوری از تجمیع مجموعه‌ای از فناوری‌های پیشرفته تشکیل شده و توانمندی خاصی در تولید قطعات با هندسه پیچیده، دقت ابعادی خوب و استحکام مکانیکی بالا دارد و می‌تواند با گستره وسیعی از مواد مانند پلیمرهای مهندسی، فلزات، سرامیک‌ها و کامپوزیت‌ها کار کند. وی می‌افزاید: در این روش نیازی به قالب و ابزار نیست و فرآیند ساخت قطعات (با هر پیچیدگی هندسی) به‌سادگی تولید یک مکعب یا استوانه‌ است و هزینه مالی و زمانی زیادی نیز ندارد.
 
سردتر از سرد
یکی ازشرکت‌های دانش‌بنیان مستقر درپارک علم وفناوری استان قم موفق به ساخت دستگاه‌های میعان‌سازی گازها برای مصارف آزمایشگاهی، مشاوره، طراحی و ساخت سامانه‌های کرایوژنیک وسرماساز هلیومی شده‌ است. «کرایکولرهای ۴کلوین» از‌جمله محصولات این شرکت است که امسال درنمایشگاه ایران‌ساخت رونمایی شد. یاسر مهدی‌زاده، مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان درباره این محصول می‌گوید:«این دستگاه دمای فوق‌سرد تولیدمی‌کند وبرای دستگاه‌هایMRI مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه عملکردی مشابه یخچال‌های خانگی دارد با این تفاوت که در فرآیند ساخت آن به‌جای گاز فریون از گاز هلیوم استفاده شده است.»وی می‌افزاید: «دراین فرآیند گاز هلیوم فشرده شده وبه قسمت کرایکولر فرستاده می‌شود. سپس دمای این دستگاه فقط در مدت ۴۵دقیقه ازدمای محیط به دمای۴درجه کلیون(دمای منفی ۲۶۸درجه سانتی‌گراد) می‌رسد.»
 
اسکن قطعات الکترونیکی 
دستگاه میکرو سی‌تی برای تصویربرداری از بافت موجود زنده و قطعات صنعتی و الکترونیکی از دیگر محصولات ارائه شده در این نمایشگاه بود. هادی مرادی، ازمحققان تحقیق و توسعه شرکت دانش‌بنیان تولیدکننده این دستگاه در این‌باره می‎گوید: «میکرو سی‌تی نوعی روش تصویربرداری غیرمخرب سه‌بعدی است. این دستگاه مبتنی بر پرتو ایکس طراحی شده است. عملکرد این روش مشابه با سی‌تی بالینی است امادقت تصویربرداری و وضوح تصویر بیشتری دارد.» وی می‌افزاید: «بهبود تصویربرداری دستگاه میکرو سی‌تی باعث شده تا این دستگاه برای بررسی ساختارهای بسیار ریز مناسب باشد و برای تصویربرداری از نمونه‌های متعددی مانند انواع سنگ، پلیمرها، حشرات، بافت‌های مختلف موش، بافت‌های مصنوعی و داربست‌های زیستی، قطعات الکترونیکی، مکانیکی و نمونه‌های استخوانی کاربرد پیدا کند.»
 
رمزنگاری کوانتومی با محصول ایرانی
پژوهشگران یکی دیگر از شرکت‌های دانش‌بنیان حاضر در این نمایشگاه موفق به طراحی و ساخت آشکارساز‌های تک فوتون درناحیه۱۵۵۰ومخابراتی شده‌اند.آتوسا سادات‌عربانیان، مدیرعامل این شرکت دراین‌خصوص می‌گوید: «این آشکارساز برای کاربرد درطول موج‌های مادون قرمز ویژه ناحیه۱۵۵۰ومخابراتی ساخته شده است‌ومی‌تواند در فناوری‌های کوانتومی مانند رمزنگاری کوانتومی مورد استفاده قرار بگیرد.»وی می‌افزاید: «مقدار شمارش در حالت تاریکی برای این آشکارسازها تا C/S۸۰۰ کاهش پیدا می‌کند. همچنین این آشکارساز صفحه نمایشی لمسی و درگاه USB دارد که می‌توان به کمک آن اطلاعاتی نظیر تعداد شمارش در ثانیه و دمای دیود را مشاهده و دریافت کرد.»