شاید کمتر روزی باشد که سری به دنیای خبرهای علم و فناوری بزنیم و خبر جدیدی از هوشمصنوعی به چشم‌مان نخورد. به همین خاطر کشورها در تلاشند تا با توسعه و گسترش این فناوری آینده‌ساز سهم بیشتری از بازار بزرگ و رو به رشد این حوزه را از آن خود کنند. از آنجا که دانشگاه‌ها از مهم‌ترین بازوهای گسترش و رشد علوم و فناوری‌های جدید به شمار می‌روند، رقابت‌های دانشجویی در این حوزه هم این روزها بسیار پررنگ شده است.درهمین راستا، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال طی برنامه‌ای درنظر دارد از برگزاری مسابقات حرفه‌ای و ترویجی مختلف در زمینه‌های برنامهنویسی و هوشمصنوعی حمایت کند تا مسئولیت خود را در رشد و گسترش هرچه بیشتر این حوزه در کشور و ارتقای توانمندی‌های فنی و علمی نیروهای انسانی به‌ویژه دانشجویان ایفا کند. نداسادات خواسته، رئیس کارگروه نوآوری و تحول دیجیتال ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان دیجیتال در گفت‌وگو با پیشران از جزئیات برگزاری این رویدادها و دستاوردهای مورد انتظار آنها می‌گوید.بازار صنعت هوشمصنوعی، بازاری با درآمدزایی بالاست که بر سایر صنایع نیز تأثیر بسزایی دارد و رشد و توسعه آن منجر به رشد و پویایی سایر صنایع می‌شود. براساس پژوهشی که از شرکت بین‌المللی پرایس واتر هاوس کوپرز (PWC) منتشر شده است، فناوری هوشمصنوعی تا سال ۲۰۳۰، ۷/ ۱۵ تریلیون دلار به ارزش تولید ناخالص داخلی در سراسر دنیا اضافه خواهد کرد. در ایران نیز پیش‌بینی می‌شود که هوشمصنوعی می‌تواند اقتصاد کشور را پویاتر کند و حداقل ۱۵۰ میلیارد دلار درآمدزایی سالانه برای کشور به دنبال داشته باشد. به همین علت برنامه‌ریزی برای توسعه سریع و اصولی این فناوری پیشتاز از فوریت‌های سیاستگذاری حوزه علم و فناوری به شمار می‌رود. در حال حاضر کشورهای مختلف جهان و منطقه به دنبال زمینه‌سازی برای تسریع روند رشد فناوری هوشمصنوعی هستند و در این راستا مسابقات ملی و بین‌المللی مختلفی را با هدف شناسایی نخبگان این حوزه برگزار می‌کنند. تا پیش از این در کشور ما نیز مسابقات دانشجویی مختلفی در زمینه برنامهنویسی و هوشمصنوعی در چند دانشگاه و موسسات داخلی در سطح استانی و کشوری برگزار شده بود. ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال در راستای ارتقای این مسابقات و زمینه‌سازی ایجاد تعامل سازنده میان متخصصان این حوزه با همتایان بین‌المللی در کنار برگزارکنندگان چنین مسابقاتی قرار گرفته است تا با حمایت و نظارت بر روند برگزاری آنها، امکان برگزاری‌شان را به صورت بین‌المللی و در ابعاد جهانی فراهم کند.
مسابقات ملی و بین‌المللی رایان به میزبانی دانشگاه شریف
نداسادات خواسته درخصوص هدف از برگزاری این مسابقات به پیشران می‌گوید: «ما به دنبال برگزاری مسابقه‌ای در ابعاد بین‌المللی بودیم که البته بتواند بیشترین تعداد علاقه‌مندان و دانشجویان را چه از سراسر کشور و چه در سطح جهانی در زمینه برنامهنویسی و هوشمصنوعی جذب کند. از میان طرح‌های دریافتی، دانشگاه صنعتی شریف آمادگی برگزاری مسابقات در ابعاد بزرگ‌تر و با حضور بیش از ۱۰۰ مهمان خارجی را داشت به همین قدم اول در این مسیر شکل‌گیری مسابقات ملی و بین‌المللی «رایان» در دو بخش برنامهنویسی و هوش مصنوعی بود.»
وی می‌افزاید: «مسابقات رایان اولین سری مسابقات برنامهنویسی و هوشمصنوعی بین‌المللی در کشور خواهد بود که به صورت حضوری برگزار می‌شود. بخش بین‌المللی این مسابقات در سه مرحله برگزار می‌شود که دو بخش مقدماتی و انتخابی آن به صورت
آنلاین و مرحله نهایی به صورت حضوری در دانشگاه صنعتی شریف برگزار خواهد شد. تدوین و اجرای فنی این مسابقات به عهده کمیته علمی دانشگاه صنعتی شریف است و ما نیز ضمن حمایت از رویداد، بر نحوه اجرای فرآیند برگزاری، چه در خصوص دوره‌های آموزشی و چه مسابقات، نظارت خواهیم داشت.» به عقیده خواسته برگزاری مسابقات بین‌المللی با ابعاد قابل قبول می‌تواند فرصت مغتنمی برای شناخته‌تر شدن هرچه بهتر جایگاه علمی کشور در سطح بین‌المللی به وجود بیاورد و آورده‌های جانبی متعددی داشته باشد.
ایجاد فضای رقابتی در سراسر ایران
در بخش ملی مسابقات برنامهنویسی رایان تلاش شده که بیشترین حد مشارکت و پویایی در سراسر کشور فراهم شود. خواسته در این رابطه توضیح می‌دهد: «قرار شده است تا مسابقات ملی در ۱۱ استان کشور برگزار شود که امکان شرکت در همه این مسابقات برای شرکتکنندگان از سراسر کشور فراهم است. بنابراین تقریبا هر استان یا برگزارکننده مسابقه خواهد بود یا در استان همجوارش مسابقات برگزار می‌شود. همچنین علاوه بر این ۹ استان، از میان استان‌های کمتر برخوردار نیز دو استان میزبان برگزاری مسابقات خواهند بود و در مجموع در ۱۱ استان از ۳۱ استان کشور مسابقات ملی دانشجویی برگزار خواهد شد.»
وی می‌افزاید: «برای درگیر شدن بیشتر و ایجاد شور و نشاط و پویایی در فضای دانشگاه‌ها و میان دانشجویان، تیم برگزارکننده در هر دانشگاه از میان اعضای انجمن‌های علمی دانشجویان آن دانشگاه انتخاب خواهد شد.» تاکنون دو جلسه هماهنگی میان دانشگاه شریف و دانشگاه‌های برگزارکننده استانی برگزار شده است. زمان مسابقات ملی در استان‌های مختلف پس از پایان دوره‌های آموزشی و به صورتی خواهد بود که با یکدیگر هم‌پوشانی نداشته باشند تا امکان شرکت در همه مسابقات استانی برای شرکتکنندگان فراهم باشد. خواسته در این خصوص خاطرنشان می‌کند: «زمان دقیق برگزاری مسابقات در وبگاه ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال به نشانی ictc. isti. ir اطلاع‌رسانی خواهد شد.»
از آماده‌سازی تا آزمون
از‌جمله مواردی که برای اثرگذاری بیشتر این مسابقات در نظر گرفته شده است، برگزاری دوره‌های آموزشی آنلاین تخصصی برنامهنویسی مقدماتی و پیشرفته است. هر یک از این دوره‌ها در ۱۲ جلسه و به مدت ۱۸ ساعت ارائه خواهد شد. رئیس کارگروه نوآوری و تحول دیجیتال در این رابطه توضیح می‌دهد: «برای این که همه دانشجویان و علاقه‌مندان امکان شرکت در دوره‌های آموزشی را داشته باشند، این دوره‌ها با تخفیف ۹۵درصدی برگزار خواهد شد و در پایان هر دوره به شرکتکنندگان گواهی‌نامه شرکت در دوره آموزشی از سوی دانشگاه صنعتی شریف اعطا خواهد شد. این دوره‌ها به صورت آنلاین برگزار شده و فیلم دوره‌ها نیز در اختیار شرکتکنندگان قرار گرفته است.» وی می‌افزاید: «مدرسان این دوره‌ها رئیس و معاون آموزشی دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه شریف و هفت نفر از نخبگان برنامهنویسی دانشگاه شریف بودند که موفق به کسب رتبه در مسابقات بین‌المللی برنامهنویسی شده‌اند.» به گفته خواسته، برای ترویج بیشتر این فناوری‌های پیشرفته در کشور، امکان شرکت در این دوره‌های آموزشی حتی برای افرادی که در مسابقات شرکت نمی‌کنند هم با همان تخفیفات فراهم شده بود. وی تصریح می‌کند: «این دوره‌ها از فروردین تا ۱۱ اردیبهشت برگزار شده است و اگر در ادامه با استقبال خوبی از سوی دانشجویان روبه‌رو شویم با دانشگاه شریف برای برگزاری مجدد دوره‌ها یا برگزاری دوره‌های آفلاین با ویدئوهای ضبط شده از دوره‌ها رایزنی خواهیم داشت.»
از مسابقات ملی تا مسابقات بین‌المللی
پس از برگزاری مسابقات استانی برنامهنویسی، یک دوره مسابقه کشوری آنلاین نیز برگزار خواهد شد و در نهایت برگزیدگان این دوره به مسابقه منطقه غرب آسیا رایان راه خواهند یافت که ۱۰ و ۱۱ خرداد به صورت حضوری در تهران همزمان با مسابقات ICPC منطقه غرب آسیا برگزار خواهد شد. مسابقات ICPC بزرگ‌ترین مسابقه بین‌المللی برنامهنویسی است که دانشگاه شریف از سال‌های پیش میزبانی منطقه غرب آسیای این مسابقات را به‌عهده داشته است و امسال این مسابقه بخشی از اولین دوره مسابقه منطقه‌ای رایان خواهد بود که با حمایت‌های معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری قرار است بزرگ‌تر و با جوایز ارزنده‌تری برگزار شود. تعداد تیم‌های راه‌یافته از دانشگاه‌های کشور به این مسابقه حداقل یک نماینده از تمام دانشگاه‌ها خواهد بود که البته از دانشگاه‌های برتر به نسبت توانمندی‌شان تعداد سهمیه بیشتری در نظر گرفته خواهد شد. این مسابقات ۱۲ برگزیده خواهد داشت.خواسته تصریح می‌کند: «پس از مسابقه منطقه‌ای رایان، مسابقات بین‌المللی برگزار خواهد شد که در سه سطح مقدماتی، انتخابی و نهایی خواهد بود که دو بخش اول به صورت آنلاین و بخش نهایی به صورت حضوری در تهران برگزار خواهد شد. از بخش انتخابی حدود ۱۲۰ نفر به مسابقات نهایی راه خواهند یافت که با توجه به میزبانی ایران حدود ۶۰ نفر از ایران و حداقل ۶۰ شرکت‌کننده از سراسر دنیا انتخاب خواهند شد. زمان برگزاری این رویداد اواخر مهر تا اوایل آبان ۱۴۰۳ به مدت چهار روز به همراه رویدادهای جانبی شامل تورهای تهران‌گردی، کارگاه‌های آموزشی و سخنرانی‌های انتقال تجربه خواهد بود تا دانشجویان جدید‌الورود دانشگاه هم درگیر فضای مسابقات و تعامل با مهمانان خارجی بشوند.» جوایز این مرحله از مسابقات شامل هدایای نقدی به میزان ۱۵ هزار دلار برای نفر اول، ۱۰هزار دلار برای نفر دوم،۵۰۰۰ دلار برای نفر سوم و ۲۰۰۰ دلار برای نفرات چهارم تا ششم و ۱۰۰۰ دلار برای نفرات هفتم تا دهم به همراه جوایز فرهنگی شامل صنایع دستی نفیس ایران خواهد بود.
مسابقات بین‌المللی هوشمصنوعی رایان
دانشگاه صنعتی شریف در کنار مسابقات کشور وبین‌المللی برنامهنویسی رایان، اقدام به برگزاری مسابقات بین‌المللی هوشمصنوعی رایان نیز کرده است. خواسته در این رابطه به پیشران می‌گوید: «مسابقات هوش مصنوعی رایان در سطح بین‌المللی مشابه مسابقه بین‌المللی برنامهنویسی رایان در سه مرحله مقدماتی، انتخابی و نهایی برگزار می‌شود که در مرحله اول آن دانش عمومی تیم‌ها به صورت آنلاین مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و در مرحله انتخابی و نهایی سؤالات از میان چالش‌های صنعت کشور انتخاب خواهد شد تا درادامه مسابقات،انتقال دانش به صنعت هم صورت بگیرد. دراین مسابقات ۱۵تیم برتراز شرکتکنندگان خارجی و ۱۵ تیم از شرکتکنندگان داخلی (درمجموع ۱۲۰ نفر) از مرحله انتخابی به مرحله نهایی و مسابقات حضوری راه می‌یابند. برگزیدگان این مسابقات علاوه بر دریافت جوایز نقدی شامل ۲۰ هزار دلار برای تیم اول، ۱۰هزاردلار برای تیم دوم و ۵۰۰۰ دلار برای تیم سوم و جوایز فرهنگی، در این حوزه شناخته خواهند شد و فرصت‌های شغلی بسیار خوبی چه در داخل کشور و چه در سطح بین‌المللی برای‌شان فراهم خواهد شد. از سوی دیگر چون چالش‌های مسابقات از صنعت گرفته خواهد شد، ظرفیت انتقال دانش به صنعت هم فراهم خواهد شد.»
مسابقات هوشمصنوعی دانشگاه امیرکبیر
ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال در کنار مسابقات رایان، طی همکاری با دانشگاه صنعتی امیرکبیر، اقدام به برگزاری مسابقات ملی و بین‌المللی هوشمصنوعی به صورت آنلاین کرده است. دانشگاه صنعتی امیرکبیر پیش از این چند دوره مسابقات آنلاین هوشمصنوعی را در سطح ملی برگزار کرده بود که از امسال با حمایت‌های صورت گرفته علاوه بر بزرگ‌تر شدن بخش ملی مسابقات، بخش بین‌المللی آنلاین نیز به آن اضافه شده است. خواسته در خصوص چالش‌های مورد آزمون در این مسابقات به پیشران می‌گوید: «در این مسابقات تمام چالش‌ها از صنعت گرفته شده است که در بخش ملی شامل پیش‌بینی بازار سهام، دستیار هوشمند بانکی و بازشناسی گوینده است و در بخش بین‌المللی نیز چالش بازشناسی گوینده به معنای شناسایی هویت‌فرد از روی صدا، انتخاب شده است.» برای این دوره از مسابقات نیز دوره‌های آموزشی در نظر گرفته شده است که در سه سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته به صورت آنلاین و آفلاین از ۲۶ اردیبهشت تا ۲۴ خرداد در اختیار شرکتکنندگان قرار خواهد گرفت. زمان برگزاری رویداد نهایی نیز نهم و دهم آبان ۱۴۰۳ خواهد بود. رئیس کارگروه نوآوری و تحول دیجیتال تصریح می‌کند: «نتایج برتر در مرحله نهایی این مسابقات در نشستی تخصصی در کنفرانس بین‌المللی ۲۰۲۴ SLT در ماکوئوی چین با عنوان دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران ارائه خواهد شد تا به این ترتیب نام کشور بیشتر در مجامع بین‌المللی حوزه هوشمصنوعی مطرح شود.»
خواسته می‌افزاید: «نکته قابل توجه برای شرکت در این مسابقات این است که براساس استانداردهای جهانی برگزاری مسابقات بین‌المللی شرکت در تمام مراحل این مسابقات به صورت رایگان بوده و در مراحل حضوری هزینه اقامت و سفر (اتوبوس و قطار برای سفرهای داخلی و کمک هزینه سفر برای مهمانان خارجی) نیز به عهده برگزارکنندگان مسابقات خواهد بود تا امکان شرکت برای همه افراد فراهم باشد.
لیگ ملی برنامهنویسی دانشجویی
در کنار همراهی ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال با دانشگاه‌های برتر کشور در برگزاری رویدادهای دانشجویی برنامهنویسی و هوشمصنوعی، برای هرچه فعال‌تر شدن و پویایی بیشتر کشور در این حوزه، در نظر دارد از شرکت‌های خصوصی که توان برگزاری چنین مسابقاتی را در سطح ملی و بین‌المللی دارند نیز حمایت کند. در این راستا در حال حاضر این مجموعه همکاری‌هایی را با یک شرکت خصوصی آغاز کرده است که قرار است «لیگ ملی برنامهنویسی دانشجویی» را در شش دوره آنلاین در ۳۱ استان کشور و یک مرحله مسابقات نهایی به صورت حضوری در تهران برگزار کند. علاقه‌مندان به شرکت در این مسابقات می‌توانند به نشانی codecup. ir مراجعه کنند. این مسابقات همزمان با ترم تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ با جوایزی ارزنده (جمعا به ارزش ۴۰۰ میلیون تومان) در حال برگزاری است و تاکنون بیش از ۵۰۰ دانشگاه و مرکز آموزشی در این مسابقات شرکت داشته‌اند. در این مسابقات به منظور ایجاد امکان رقابت عادلانه درسراسرکشور درشش مرحله آزمون آنلاین، شرکتکنندگان از هر استان تنها با دانشجویان استان محل تحصیل خود رقابت خواهند کرد و در نهایت دانشجوی برتر هر استان علاوه بر دریافت جایزه نقدی یک میلیون تومانی به رقابت حضوری راه خواهد یافت. شرکت در این مسابقات نیز کاملا رایگان بوده و هزینه رفت‌وآمد برای مرحله حضوری نیز به عهده برگزارکننده خواهد بود. مرحله نهایی این مسابقات با حضور ۲۰۰ شرکت‌کننده منتخب از مسابقات آنلاین تیر ۱۴۰۳ برگزار خواهد شد.
