جوان اردنی چگونه پیش‌فرض‌ها را به هم ریخت؟

نتیجه این عملیات در ظاهر سه کشته از شهرک‌نشینان اسرائیلی بود، اما تبعات و شعاع تأثیر آن را باید در ابعاد داخلی اردن و همچنین منطقه‌ای و چه بسا بین‌المللی جست‌وجو کرد.

نکته مهمی که در همین ابتدا باید به آن اشاره کرد این است که هرچند بین ۴۰ الی ۶۰ درصد جمعیت اردن را فلسطینی‌ها را تشکیل می‌دهند، اما شهید «ماهر الجازی» یک اردنی‌الاصل از طائفه بزرگ «الحویطات» بود که نشان از ماهیت کاملا اردنی این عملیات دارد.

این عملیات پیام‌هایی برای حکومت اردن، برای سران رژیم اسرائیل و همچنین سران کشور‌های عربی در پی دارد.

در وهله اول سران اردنی به این نکته مهم پی بردند که اعتراضات ماه‌های اخیر در این کشور علیه رژیم اشغالگر، صرفا از سوی فلسطینی‌ها نبوده است، بلکه فضای ضد اسرائیلی و حمایت از آرمان فلسطین همچنان در جامعه اردن زنده است.

هرچند سران اردن در پی‌ریزی سیاست‌های منطقه‌ای بیش از مردم خود، رضایت آمریکا را مدنظر دارند، اما بی شک گام‌های زین پس خود را با احتیاط خواهند برداشت.

یکی از تأثیرات زودهنگام عملیات الکرامه در اردن را باید در انتخابات پارلمانی روز سه‌شنبه دید، به طوریکه به گفته ناظران، رأی‌دهندگان اقبال بیشتری به احزاب و یا کاندیداد‌هایی که حامی مقاومت بودند، نشان دادند؛ بنابراین در هسته خود، جامعه اردن احساس ذاتی همدلی و مسئولیت نسبت به فلسطینی‌ها دارد. حضور بیش از دو میلیون پناهنده فلسطینی در داخل مرز‌های این کشور احساس قوی سرنوشت مشترک را تقویت کرده است.

تجارب مشترک، خاطرات و تاریخ جمعی اردنی‌ها و فلسطینی‌ها حس عمیقی از همبستگی ایجاد کرده است، جایی که آرمان فلسطین اغلب به عنوان بخشی از آرمان ملی اردنی تلقی می‌شود. این ارتباط با نقش فعال اردن در جنگ‌های اعراب و اسرائیل، جنگ در کنار فلسطینی‌ها، تحکیم روایت جمعی مقاومت و مبارزه مشترک، بیشتر تقویت می‌شود.

هرچند باید گفت در حالی که احساسات غالب، حمایت از آزادی فلسطین است، اما خالی از پیچیدگی نیست. حضور مداوم آوارگان فلسطینی، چالش‌های اقتصادی و سیاسی قابل توجهی را برای اردن ایجاد کرده است که منجر به تنش‌های گاه و بیگاه و دیدگاه‌های متفاوت شده است، در این میان اختلافات داخلی در جناح‌های فلسطینی، به ویژه بین حماس و فتح، اغلب به جامعه اردن سرایت می‌کند و چشم انداز را پیچیده‌تر کرده است.

اما در این جا عملیات روز دوشنبه، تحلیل‌ها از جامعه اردن را به این نقطه رساند که اعتقاد به آرمان فلسطین در اوج خود که همان اقبال به عملیات‌های استشهادی است، همچنان وجود دارد و اگر اختلاف و چالشی وجود داشته، مربوط به نوع رفتار سیاسی گروه‌های فلسطینی یا عملکرد رهبران سیاسی داخلی است.

اما در بخش مربوط به پیام‌هایی که عملیات الکرامه برای محافل اسرائیلی مخابره کرد باید گفت طی سال‌های اخیر با توافقات سازشی که برخی کشور‌های عربی با رژیم تل آویو امضا کردند، یک تصویر موهومی در اسرائیل از کشور‌های عربی شکل گرفته بود، مبنی بر اینکه آرمان فلسطین دیگر جایگاه پیشین را ندارد، اما عملیات الکرامه خط بطلانی بر این تصویر بود؛ از یاد نبریم که در خرداد سال گذشته نیز «محمد صلاح ابراهیم» سرباز ارتش مصر سه نظامی اسرائیلی را از پا در آورد و خود نیز به شهادت رسید. این عملیات‌ها بی شک ارزیابی سران تل آویو در خصوص فضای حاکم بر کشور‌های عربی را دستخوش تغییر خواهد کرد.

در این خصوص باید یادآوری کرد که بنیامین نتانیاهو سال ۲۰۲۱ گفته بود فلسطینی‌ها تنها بخش کوچکی از جهان عرب را تشکیل می‌دهند و از کشور‌های عربی خواسته بود عادی‌سازی روابط را به موضوع فلسطین گره نزنند! اما پس از عملیات الکرامه او در اولین واکنش گفت که اسرائیل از همه طرف به محاصره در آمده است؛ بنابراین اشغالگران طی ده‌های اخیر تمامی توان خود را برای سرکوب مقاومت در فلسطین به کار گرفته‌اند و اکنون با اشکال مختلف مقاومت در نقاط دیگر غافلگیر شده‌اند، هرچند عملیات الکرامه یک عملیات فردی بود، اما می‌توان به خوبی احساس جامعه اردن و افکار عمومی عربی در خصوص این عملیات را مشاهده کرد، تصاویر پخش شیرینی و شادی مردم اردن در شبکه‌های اجتماعی به شکل گسترده منتشر شده است.

در بخش تاثیرات منطقه‌ای عملیات الکرامه باید گفت این عملیات را باید در راستا و تکمیل کننده اثرات و تبعات عملیات بزرگ طوفان‌الاقصی نگاه کرد.

یک سال پیش در همین روز‌ها شرایط منطقه به ظاهر به نفع اسرائیل بود؛ محافل مختلف از قریب‌الوقوع بودن توافق عادی‌سازی روابط میان ریاض و تل آویو سخن می‌گفتند و همزمان قرارداد‌های اقتصادی و امنیتی و نظامی متعدد میان اسرائیل با کشور‌های امارات و بحرین و مغرب و سودان امضا می‌شد.

همزمان آمریکا تلاش داشت برای تحت‌الشعاع قرار دادن کریدور جاده ابریشم چین، کریدوری از هند به فلسطین اشغالی و از آن‌جا به اروپا دایر کند که از خاک کشور‌های عربی می‌گذشت که در صورت اجرا اثرات سیاسی قابل توجهی بر منطقه داشت. در این میان بود که سران اسرائیل برای اشغال کامل کرانه باختری نیز خیز برداشته بودند. 

تمامی این‌ها با عملیات طوفان‌الاقصی حداقل به حالت تعلیق درآمد و اکنون می‌توان گفت که با یک ساله شدن جنگ غزه و ایستادگی مقاومت فلسطین، شعله‌ور شدن کرانه باختری، فعال شدن محور مقاومت در لبنان، یمن و عراق، عملیات وعده صادق و در نهایت بیداری عربی در اردن که با شهادت ماهر ذیاب الجازی خود را نشان داد، تمامی طرح‌ها و آرزو‌های سران تل آویو به ناکجا آباد رفته است.

عملیات شهادت‌طلبانه ماهر الجازی نشان داد که طوفان‌الاقصی، یک رویداد ایستا و صرفا بر اساس خشم و کینه و احساسات نبود، بلکه آثار آن همچنان خود را نشان می‌دهد و بی تردید ازین پس شاهد جلوه‌های بیشتری از آن خواهیم بود.