وصال رو‌ به ‌زوال!

به‌عنوان مثال افزایش تعداد ازدواج‌ها در سال‌های همه‌گیری کرونا یکی ازنشانه‌هایی است که سهم مسائل اقتصادی در ازدواج را کمتر می‌کند، اما نگاه به این مقوله هم دچار دگردیسی‌های بسیاری شده است. اگر تا دو‌سه دهه پیش خانواده‌ها به‌نوعی سهم اصلی را در انتخاب جوانان برای ازدواج داشتند، این سهم در سال‌های اخیر به‌شکل معناداری کاهش یافته است. نگاه خود جوانان هم به مقوله ازدواج در سال‌های اخیر تغییرات شگفتی داشته وهمه این مسائل درکنارهم باعث شده آمارازدواج کاهش محسوس ومعناداری داشته باشد. این در‌حالی است که یکی از شاخص‌های مهم جمعیت‌شناختی در جوامع وضعیت ازدواج و طلاق جوانان است. آن‌طور که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد، روند نزولی ازدواج‌هامی‌تواند متأثر ازتغییرات جمعیتی و پیرشدن جمعیت در ایران باشد. همچنین براساس آمار مرکز پژوهش‌ها سن اولین ازدواج پسران و دختران نیز در سال‌های اخیر افزایش یافته است. براساس این گزارش، میانگین سن اولین ازدواج پسران ۲۸.۳سال و میانگین سن اولین ازدواج دختران ۲۴سال بوده است. برای فهم بهتر چرایی این اتفاق باید نگاهی به تغییر نگاه جامعه نسبت به ازدواج بیندازیم. فرهنگ ازدواج و ارزش‌های مرتبط با آن در سال‌های اخیر در جامعه ایرانی متحول شده است. جایگاه بسیاری از باورهای پیشین در این‌خصوص برای بخش‌هایی از جامعه از بین رفته و باورهای جدیدی در میان افراد مختلف ایجاد شده است. نگرش نسبت به ملاک‌های ازدواج و سن مناسب برای آن و همچنین مسأله مهریه و دیگر شروط زنان برای ازدواج از جمله این باورها هستند.براساس پیمایش‌های ملی انجام شده درسال۱۴۰۲، از نگاه بیشتر شهروندان سن مناسب برای ازدواج پسران۲۶تا۳۰سال وبرای دختران۲۱تا۲۵سال بوده که نسبت به موج‌های پیشین،سن مناسب ازدواج افزایش پیدا کرده است.همچنین،درخصوص جایگاه مهریه،تنها۱۲درصد ازشهروندان، مهریه سنگین را به نفع زنان درابتدای زندگی زناشویی می‌دانند و ازنگاه۵۶.۲درصد ازپاسخگویان، مهریه هیچ تأثیری در استحکام زندگی زناشویی ندارد.ردپای مسائل مالی را هم می‌توان در نگرش‌های جدید درباره ازدواج به چشم دید. به‌عنوان مثال ۲۰ سال پیش تنها ۸درصد جوانان معتقد بودند که باید با فردی بسیار بالاتر از سطح خود به لحاظ اقتصادی ازدواج کنند که این درصد درسال گذشته به ۲۰ درصد رسیده است.