امسال نیز پانزدهمین نمایشگاه نانو و میکرو از ۱۳تا۱۶ آبان به‌منظور افزایش حجم بازار و تعداد شرکت‌های نوآور و صادرات محصولات نوآورانه در حوزه‌های صنعتی مختلف با حضور ۱۷۰ نهاد وشرکت در دو سالن خلیج‌فارس (ویژه فناوری‌های نانو) و سالن ملل (ویژه فناوری‌های میکرو)درمحل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار می‌شود. در این نمایشگاه بیش از ۹۸ طرح نوآورانه و ۱۴ دستاورد برتر دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی ارائه خواهد شد؛ از میان ۹۸ طرح نوآورانه ۱۰ طرح دارای نوآوری جهانی شامل محصولاتی با پیچیدگی‌های فناورانه خاص یا ثبت اختراع در مجامع بین‌المللی‌است. همچنین همزمان با برگزاری پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی فناوری نانو، نخستین نمایشگاه میکروالکترونیک و نیمه‌هادی، تجهیزات و صنایع وابسته نیز با برند ایران‌ترونیکس ۱۴۰۳درمحل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار می‌شود.در این نمایشگاه نیز شرکت‌هایی از حوزه‌های میکروالکترونیک، اندازه‌گیری و تجهیزات خودرویی، POCT و باتری حضور خواهند داشت؛ برای نخستین بار ۱۲ شرکت درحوزه باتری در این نمایشگاه حضوردارند.همچنین ۱۸رویداد تخصصی شامل نشست، پنل، کارگاه‌های آموزشی و مسابقه طراحی و ساخت تراشه‌های حسگری در این بخش برگزار خواهد شد. جزئیات و تفاوت‌های ایجادشده در این دوره از این دورهمی سالانه نانویی را در گفت‌وگو با مسئولان برگزاری این نمایشگاه بررسی کرده‌ایم.
دو دهه پیش زمانی ایران پا به عرصه علم و توسعه فناوری نانو گذاشت که زیست‌بوم نوآوری کشور رشد زیادی پیدا نکرده بود و جز چند متخصص انگشت‌شمار ایران، فناوران و صنعتگران کشور آشنایی زیادی با فناوری نانو نداشتند، اما اکنون با حمایت ستاد فناوری نانو و میکروی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری از پروژه‌های توسعه فناوری و محصول محققان در سطوح آمادگی TRL۲-۳،کسب‌وکارهای نوپا درسطوح TRL۴-۶ وشرکت‌های صنعتی درسطوح TRL۵-۹، ۱۵۷۷محصول فناورانه تاییدیه ستاد نانو را دریافت کرده‌اند و شاهد رشد بیش از صددرصدی فروش محصولات و خدمات مبتنی بر نانو هستیم و محصولات نانویی ساخت ایران نیز به پنج قاره و ۴۹ کشور دنیا صادر می‌شود؛ حجم بازار نانوی ایران ۶۲هزار میلیارد تومان(معادل ۱۶۲۰ میلیون دلار) است که ۹۰.۸درصد آن به بازار داخلی و ۹.۲درصد آن نیز به صادرات اختصاص دارد. مهم‌ترین مقاصد صادراتی ایران نیز طی سال گذشته به ترتیب کشورهای عراق، سوریه، هند، چین و ترکیه بوده‌اند. در این مسیر حوزه‌های صنعتی مانند عمران، حمل‌ونقل، مواد شیمیایی و نانومواد ۷۲درصد و حوزه‌هایی مانند نانوپوشش، نانوکامپوزیت و نانوکاتالیست‌ها ۸۰درصد در بازار سهم داشته‌اند، اما سهم حوزه‌های صنعتی مانند عمران، نانومواد و اپتیک و الکترونیک از صادرات ۷۴درصد بوده است.دراین میان حوزه‌های دیگری مانند نفت و پتروشیمی، نساجی و پوشاک، کشاورزی و صنایع غذایی، دارو، بهداشت وسلامت و...نیز تاثیرات اقتصادی و اجتماعی قابل‌توجهی داشته‌اند و موجب رشد علم و تکنولوژی و شکوفایی و رونق اقتصاد شده‌اند.
دوبرابر شدن حجم بازار محصولات نانویی ایران
دکتر عماد احمدوند، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو در این خصوص می‌گوید:«روند رشد محصولات نانو در ایران روندی فزاینده است، به‌طوری‌که هرسال حدود ۲۰۰محصول جدید به محصولات نانوی ایران اضافه می‌شود.درحال‌حاضر حجم بازار شرکت‌ها هم رشد قابل توجهی پیدا کرده است؛طی چند سال گذشته حجم بازار محصولات نانویی تولید ایران دوبرابر شده است. در این بین نمایشگاه نانو و میکرو نقش مهمی درایجاد تعامل بین بازیگران مختلف وتوسعه بازاراین شرکت‌ها ایفا‌می‌کند.»
وی می‌افزاید: «ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو در مسیر توسعه فناوری‌های این حوزه بنابر سطح تیم فناور و شرکت‌ها و نیاز آنها از محققان، کسب‌وکار‌ها و شرکت‌های صنعتی حمایت می‌کند؛ برخی از مجموعه‌ها برای تولید یک فناوری نیاز به تامین مالی دارند. ستاد دراین خصوص حمایت‌های بلاعوض و آییننامههایی برای فناوران مشخص کرده است. برخی نیز نیازمند دسترسی به زیرساختهای آزمایشگاهی‌هستند. در این خصوص نیز اعتبارهای مالی برای استفاده از خدمات شبکه آزمایشگاهی فناوری راهبردی در اختیار فناوران قرار می‌گیرد. در سطوح بالاتر نیز معمولا شرکت‌ها محصول جدیدی دارند. مسأله اصلی این شرکت‌ها ورود به بخش صنعت است. ستاد با ایجاد سازوکارهایی مانند شبکه تبادل فناوری و برگزاری نشست میان شرکت‌های فناوری و صنعتی گامی در جهت به هم‌رسانی فناوران دانشگاهی با بخش صنعت برداشته است و اگر این افراد مشکل مالی داشته باشند متناسب با نیازشان از آنهاحمایت می‌کند.» وی درباره سهم حوزه‌های مختلف صنعتی در بازار می‌گوید: «درحال‌حاضر شرکت‌های خیلی خوب و قوی در حوزه‌های مختلف صنعتی در کشور داریم. برخی از حوزه‌ها مانند سلامت و انرژی ظرفیت اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی بالاتری دارند. تمرکز اصلی ستاد روی این حوزه‌هاست. در زمینه کشاورزی نیز ظرفیت بسیار خوبی داریم. طی سال‌های پیشین شرکت‌های این حوزه محصول زیادی در بازار نداشتند اما طی یک سال گذشته حجم بازار محصولات مرتبط با حوزه کشاورزی تقریبا ۲۰ برابر شده است. امیدواریم در این زمینه با هماهنگی و همکاری بین معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، ستاد نانو و وزارت جهادکشاورزی بتوانیم از محصولات فناورانه در افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی استفاده بیشتری ببریم.»
ثبات اقتصادی کشور با توسعه فناوری نانو
علی طهاری، دبیر اجرایی ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکروی معاونت علمی ریاست‌جمهوری می‌گوید: «فناوری نانو جزو چهار فناوری توانمند دنیا محسوب می‌شود. فناوری نانو، فناوری زیستی، فناوری علوم شناختی و فناوری اطلاعات ازجمله فناوری‌های پایه برای توسعه بازار قلمداد می‌شوند. خوشبختانه توجه بهنگام کشور به این حوزه باعث شده تاکنون پژوهشگران بسیار خوبی در این حوزه به فعالیت بپردازند وشاهد توسعه فناوری، محصول و بازار فناوری‌های مختلف در کشور باشیم. برای مثال در حوزه نانو داروها پژوهشگران توانسته‌اند نیازهای کشور را برطرف کنند وصرفه‌جویی ارزی قابل توجهی به همراه آورند. ازسوی دیگر در حوزه نانو کاتالیست‌ها برخی ازپتروشیمی‌ها بدون تولید داخل قادر به ادامه فعالیت نیستند. این امر نشان می‌دهد توسعه فناوری نانو اثرات اقتصادی دارد و به ثبات اقتصادی کشور و پایداری و توسعه کشور کمک فراوانی می‌کند.»
وی بااشاره به جایگاه ایران در علم نانو می‌افزاید: «پیش از این فضای نانو، فضایی جدید بود و روی حوزه توسعه علم تمرکزی داشتیم اما اکنون این تمرکز به حوزه توسعه فناوری و توسعه محصول به بازار منتقل شده است، به طوری که محصولات شرکت‌های حوزه فناوری نانو به ۴۹ کشور دنیا صادر می‌شوند.این مسأله باعث شده فضای فناوری به سمت حوزه توسعه فناوری و محصول پیش برود و تمرکز روی توسعه بازار و صادرات ایجاد شود.» وی اظهار می‌کند: «نمایشگاه نانو و میکرو به توسعه بازار این شرکت‌ها کمک زیادی می‌کند.هدف اصلی از برگزاری تمامی نمایشگاه‌ها در ایران و سایر نقاط جهان توسعه بازار شرکت‌هاست. در این راستا تلاش داریم با تدارک برنامه‌های جانبی این نمایشگاه به توسعه بازار شرکت‌ها و پیداکردن بازارهای جدید داخلی و خارجی کمک کنیم.» وی می‌گوید: «سال گذشته شاهد توسعه بازار خارجی حوزه‌هایی مانند عمران، اپتیک و الکترونیک، تجهیزات و انرژی بودیم. شرکت‌های ایران در حوزه‌های مختلف از رشد صددرصدی برخوردار بودند که نشان می‌دهد محصولاتی با ارزش‌‌افزوده بالایی داشتهایم. امیدواریم با برنامههایی که ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو در حوزه بینالملل دارد شاهد توسعه بازار در دیگر حوزه‌ها باشیم.»
